غم و شادی در اردوی مسلمانان و مشرکان

همزمان با ساسانیان در شرق، رومیان نیز در غرب امپراتوری وسیعی داشتند که تقابل همیشگی این دو قدرت موجبات پیدایش تنش‌ها، اتفاقات و رویدادهای سیاسی از جمله نبردهای مداوم میان آنها بوده است؛ نبردهایی که گاهی پایانش پیروزی ایرانیان و گاهی هم پیروزی رومیان را رقم می‌زد. اما در این میان به نظر می‌رسد کفه ترازو بیشتر به سمت پیروزی ایرانیان سنگینی می‌کرده است.

سال 614 میلادی، طی جنگی که بین ایرانیان ساسانی و رومیان درگرفت و به پیروزی ایرانیان منجر شد شاید نه‌تنها به لحاظ جریانات سیاسی برای دو ملت ایران و روم مهم باشد که برای مسلمانان هم از اهمیت بسیاری برخوردار است تا حقانیت کتاب آسمانی خود را بار دیگر به جهانیان ثابت کنند.

زمانی که سال 614 میلادی سپاه خسرو پرویز ساسانی با تمام قوا و قدرتش بر رومیان پیروز شد و موجبات شادی اعراب را به این دلیل که ضعف رومیان مسیحی می‌توانست نقطه قوتی برای ایشان فراهم کند، کسی فکرش را هم نمی‌کرد روزی فرابرسد تا افسانه سپاه قدرتمند ساسانی به پایان برسد و آنها نیز طعم تلخ شکست را بچشند، اما کلام الهی این شکست را پیش‌بینی کرده بود.

سوره روم، هشت سال قبل از هجرت پیامبر اسلام در سال 622 میلادی نازل شد که مقارن است با سال 614 میلادی زمانی که سپاه ساسانی پیروز میدان نبرد با روم بود؛ زمانی که در آیات ابتدایی این سوره از مغلوب شدن رومیان گفته شده و بلافاصله از پیروزی آنها که بزودی محقق خواهد شد.

ایرانیان طبق وعده قرآن در کمال ناباوری و زمانی که قوای ساسانی نیز هنوز دچار ضعف و از هم‌پاشیدگی نشده بود شکست خوردند و بالاخره رومیان به آرزوی چند ساله خود رسیدند و این آغاز فروپاشی شاهنشاهی قدرتمند و باشکوه ساسانیان بود.

خداوند در آیه پنجم از سوره روم تاکید دارد هر که را که او بخواهد یاری می‌دهد و پیروزی می‌بخشد و اوست که مقتدر و مهربان است و این درست مطابق با همان چیزی است که در نبرد میان ایران و روم به‌وقوع پیوست و ابتدا با پیروزی ایرانیان و سپس طبق وعده و خواست الهی با پیروزی رومیان ادامه پیدا کرد.

الم(1) رومیان مغلوب شدند(2) و این شکست‏ در سرزمین نزدیکی رخ داد؛ اما آنان پس از این‏ مغلوبیت بزودی غلبه خواهند کرد(3) فرجام کار در گذشته و آینده از آن خداوند است و در آن روز است که مؤمنان از یاری خداوند شاد می‌گردند(4) خداوند هر که را بخواهد یاری می‌کند و اوست شکست‌ناپذیر و مهربان (5).

این آیات در حالی نازل شد و در مورد حادثه‌ای پیشگویی می‌کرد که از مدت‌ها قبل بین مسلمانان و مشرکان در مورد صحت این خبر و وعده الهی اختلاف و مجادله بود. با پیروزی‌های اولیه ایرانیان اردوی مشرکان در شادی و شادمانی بود چون تصور می‌کردند روند این پیروزی ادامه خواهد یافت و در نهایت ایرانیان بر ارتش روم غلبه پیدا خواهند کرد و وعده الهی تحقق پیدا نمی‌کند، اما چند سال بعد ورق برگشت و ارتش بیزانس موفق به بازپس‌گرفتن مناطق متصرفی شد و در نهایت رومیان در این جنگ پیروز شدند و پیشگویی قرآن درست درآمد.

سمانه شجاعی / جام​جم