تولد موسیقی الکترونیک با اتوبان

پیچیدگی فرهنگی پدید آمده به‌دنبال این پیشرفت تکنولوژیک باعث شد نیاز به انواع بیشتری از موسیقی ایجاد شود. بلوز، جز، راک، انواع موسیقی الکترونیک و البته موسیقی هیپ‌هاپ همه در قرن بیستم متولد شده و به تکامل رسیدند. هرکدام از این سبک‌ها به‌نوعی پاسخی بودند به گسترش دامنه نیاز مخاطب به شنیدن صداهای جدید.

موسیقی الکترونیک - به معنی موسیقی‌ای که بدون استفاده از سازهای آکوستیک و به کمک اصوات استودیویی و سیگنال‌های الکترونیکی تولید شده ‌باشد- به مفهوم مطلق آن اساسا پدیده نوینی نیست. کارل هاینز اشتوک هاوزن، آهنگساز آلمانی موسیقی کلاسیک در دهه 1960 با استفاده از دستکاری ملودی‌های آشنا، نوعی موسیقی الکترونیک تولید کرد. تجربیاتی که حتی در دهه 60 از سوی شاگردان او نظیر علیرضا مشایخی در ایران هم ادامه پیدا کرد. حتی هستند کسانی که ریشه‌های موسیقی الکترونیک را به دهه 20 و فوتوریست‌های ایتالیایی نسبت می‌دهند.

ولی موسیقی الکترونیک به مفهوم عام‌تر و شناخته‌شده‌ترش تاریخ تولد مشخص‌تری دارد. گروه آلمانی کرفت- ورک (Kraftwerk) سال 1974 با انتشار آلبوم اتوبان به نوعی پایه‌گذار موسیقی الکترونیک شدند. این آلبوم از یک آهنگ 22 دقیقه‌ای به نام اتوبان و چهار آهنگ کوتاه تشکیل شده است.

آهنگ اتوبان به‌طور مشخص مهم‌ترین لحظه آلبوم و نقطه عطفی در تاریخ موسیقی الکترونیک است. این قطعه طولانی سفری را در یکی از اتوبان‌های آلمان توصیف می‌کند. (و جالب‌تر این‌که این اتوبان همان اتوبان شماره 555 است که شهر کلن را به شهر بن متصل می‌کند و درواقع قدیمی‌ترین اتوبان دنیاست که بین سال‌های 1929 تا 1932 کشیده شد)

قطعه با صدای روشن‌ شدن موتور خودرویی آغاز می‌شود و بتدریج صدای سینتی‌سایزر‌های نواخته شده از سوی رالف هوتر و فلوریان اشنایدر (اعضای اصلی گروه کرفت- ورک) ملودی‌هایی را آغاز می‌کنند که مانند صداهای مداوم حین رانندگی در ادامه قطعه تکرار می‌شوند. بقیه صداهایی که در حین رانندگی در یک بزرگراه ممکن است شنیده شود -مثل صدای سبقت گرفتن یک ماشین دیگر با سرعت از کنارمان- از سوی سینتی‌سایزر‌های گروه بازسازی شده است.

فعالیت موثر کرفت- ورک به همین آلبوم ختم نشد و با 4 - 3 آلبوم دیگر که در فاصله سال‌های 75 تا 81 منتشر شدند، چهره موسیقی مردمی را عوض کردند. آنچه کرفت - ورک را از بقیه گروه‌های هم‌دوره‌شان جدا می‌کرد، استفاده صرف از سینتی‌سایزر و سازهای الکترونیک نبود (که چه بسا گروه‌های دیگری قبل از آنها از این ساز‌ها استفاده کرده بودند!) بلکه رابطه مستقیمی بود که با تکنولوژی برقرار کردند. آنها برخلاف باقی هنرمندان آن دوره که معمولا با نوعی ترس و بی‌اعتمادی به تکنولوژی می‌نگریستند، تکنولوژی را در آغوش کشیدند و آن را به مهم‌ترین عنصر موسیقی خود تبدیل کردند و مگر موسیقی الکترونیک چیزی جز موسیقی عصر تکنولوژی بود؟ (ضمیمه چمدان)

آرین مظفری