15 خرداد یک روز عادی و معمولی در تاریخ انقلاب اسلامی ایران نیست بلکه از این روز بزرگ و تاریخی به عنوان مبدأ نهضت امام خمینی (ره) برای سرنگونی رژیم پهلوی یاد می کنند.
15 خرداد سال 1342 در برخی نقاط کشور قیامی رخ داد که 15 سال بعد ثمره آن به بار نشست و رژیم تا بن دندان مسلح پهلوی از صفحات تاریخ محو شد و به گفته و تحلیل اکثر قریب به اتفاق تاریخ نگاران انقلاب، قیام 15 خرداد سال 42 به این سرنگونی سرعت بخشید.
مبارزات امام راحل در سال 1342 رنگ و بوی جدیدی به خود گرفته بود و ایشان در سخنرانی های متعددشان و در میان طلاب و علمای قم، به طور علنی از شاه و عملکرد دستگاه پهلوی انتقاد می کردند که این انتقادات بی پرده و شفاف، ماهیت پلید محمدرضا شاه را برای همگان روشن و واضح ساخت.
سخنرانی امام در محرم سال 42 خشم شاه را برانگیخت
اما سخنرانی امام در محرم سال 1342 بیش از همه سخنرانی های ایشان باعث ناراحتی شاه شد به طوری که ساواک شبانه و به دستور دستگاه حاکمه، رهبر انقلاب اسلامی را دستگیر و روانه زندان کرد که این امر موجب ناراحتی و خشم مردم متدین و انقلابی ایران اسلامی شد.
در این میان اولین جرقه قیام 15 خرداد سال 1342 در قم زده شد و صبح روز بعد از دستگیری امام، مردم قم به همراه علما و روحانیون به خیابان ها ریخته و آزادی مرجع تقلیدشان را خواستار شدند.
در برخی شهرستان ها و مراکز استان کشور نیز تحرکات و اجتماعاتی علیه رژیم پهلوی انجام شد، به گواهی تاریخ و بر اساس نظر کارشناسان تاریخی آنچه در ورامین و پیشوا اتفاق افتاد، حرکتی بی نظیر و بی مانند در تاریخ ایران بود.
حرکت کفن پوشان ورامین و پیشوا در تاریخ ایران بی نظیر است
تا پیش از دستگیری امام خمینی (ره)، شاه با تبلیغ اصلاحات ارضی به دنبال ایجاد رضایتمندی در میان طبقه مستضعف جامعه بود به طوری که محمدرضا شاه اعلام کرد که به کشاورزان زمین اختصاص می دهد و این امر بر اساس روال معمولی باید مورد استقبال کشاورزان قرار می گرفت.
در این میان شغل اکثر مردم ورامین و پیشوا کشاورزی و دامپروری بود به همین خاطر با توجه به اتخاذ سیاست اصلاحات ارضی توسط شاه، باید مردم این منطقه طرفدارای خود را از شاه اعلام می کردند اما چه اتفاقی افتاد که مردم ورامین و پیشوا از همه امتیازات مادی گذشتند و با پوشیدن کفن به استقبال مرگ رفتند.
تاریخ ورامین حکایت از دینداری و ولایتمداری مردم این خطه دارد به طوری که بر اساس اسناد تاریخی مردم این منطقه بسیار زود به اسلام گرویدند و مسجد جامع 800 ساله این شهرستان نشان دهنده عمق باور دینی و انقلابی مردم ورامین دارد.
قیام 15 خرداد ورامین یک حرکت خودش و مردمی بود
ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که بر اساس اظهارات شاهدان عینی و مورخان تاریخی حرکت کفن پوشان منطقه ورامین از یک مبدأ خاص صورت نگرفت بلکه مردم مناطق مختلف ورامین از جمله شهر ورامین، پیشوا و روستای محمد آباد عرب ها سه مبدأ اصلی قیام کفن پوشان ورامین را تشکیل دادند.
از طرف دیگر آنچه از کتب تاریخی به دست می آید آن است که حرکت کفن پوشان از سه منطقه ورامین، پیشوا و محمدآباد عرب ها به صورت خودجوش و مردمی انجام شده است که پس از ورود مردم پیشوا و محمدآباد به ورامین، قیام کنندگان حرکت خود را به صورت دسته جمعی به سمت تهران انجام دادند.
هفت ستاره درخشان قیام 15 خرداد ورامین
در کتب تاریخی تعداد مشخصی برای قیام کنندگان 15 خرداد منطقه ورامین ذکر نشده اما به گفته شاهدان عینی 15 خرداد آنچنان جمعیتی در این قیام حضور داشتند که انتهای جمعیت به هیچ عنوان مشخص نبود.
در این قیام تاریخی هفت ستاره درخشان به نام های حسن خانی، سیر مرتضی طباطبایی، جعفر عرب مقصودی، امیر معصومشاهی، مصیب مهابادی، ابوالقاسم اردستانی و عزت الله رجبی به درجه رفیع شهادت نائل آمدند و تعداد کثیری از قیام کنندگان نیز زنده به گور شده و در حالی که جان در بدن داشتند به صورت دسته جمعی دفن شدند.
در این میان حتی رژیم پهلوی هزینه تیرهای استفاده شده در این قیام را از خانواده های شهدای قیام 15 خرداد دریافت کرد و بسیاری از جوانان و عوامل اصلی قیام 15 خرداد توسط شاه زندانی و مورد شکنجه شدید قرار گرفتند.
امروز و پس از گذشت نیم قرن از آن حادثه تاریخی به دلیل عملکرد وحشیانه رژیم پهلوی، از برخی افراد حاضر در این قیام خبری نیست و بر اساس مستندات تاریخی جزو افرادی هستند که توسط ساواک به صورت دسته جمعی زنده به گور شدند.
تجلیل امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری از کفن پوشان ورامین و پیشوا
این حرکت آن چنان عظیم و بزرگ بود که امام خمینی(ره)، 15 خرداد را برای همیشه عزای عمومی اعلام کردند و در سخنرانی معروفشان فرمودند که آقایان و جوانان ورامینی حق ویژه بر ما دارند، آنها در پانزده خرداد زحمت کشیدند و جوانان خودشان را از دست دادند.
مقام معظم رهبری نیز در جریان سفر به ورامین بیان داشتند که شهدای مظلوم و گمنام ورامین همچون ستاره های درخشانی نه فقط در آسمان ورامین بلکه در آسمان ایران اسلامی خواهند درخشید.
حاج امیر اکبری یکی از کسانی است که در قیام 15 خرداد سال 1342 نقش محوری و مهمی ایفا کرده است به طوری که اولین کسی که خبر دستگیری امام را به مردم ورامین رساند وی بود که منجر به دستگیری آقای اکبری در روز 15 خرداد شد.
انتهای جمعیت قیام کنندگان ورامین دیده نمی شد
وی با اشاره به اتفاقات رخ داده در 15 خرداد سال 1342 گفت: بنده در روز 15 خرداد برای تهیه نان به نانوایی رفتم که در انجا متوجه دستگیری امام شدم اما هنوز این خبر تأیید نشده بود به همین خاطر تصمیم گرفتم که به تهران رفته و از آخرین اوضاع پایتخت با خبر شوم.
اکبری افزود: وقتی به تهران رسیدم با مجروحان در خیابان برخورد کردم به همین خاطر متوجه شدم که خبر دستگیری امام صحت دارد به همین خاطر سریعا خود را به ورامین رساندم تا مردم ورامین را در جریان امور قرار دهم.
این قیام کننده 15 خرداد گفت: پس از بازگشت به ورامین به همراه جمعی از کسبه تصمیم گرفتیم مغازه را به نشانه اعتراض تعطیل کنیم که در این میان مأموران شهربانی سر رسیدند و اعلام داشتند که نباید مغازه ها تعطیل شود که این مسأله سبب درگیری لفظی بین بنده و مأموران شهربانی شد.
اکبری افزود: زمانی که برای اقامه نماز به مسجد رفتم بین دو نماز، مأموران شهربانی از درهای مختلف مسجد وارد شدند و اعلام کردند که قصد دستگیری بنده را دارند که با مخالفت نمازگران روبرو شد اما مأموران به زور مرا به شهربانی بردند.
وی گفت: در فاصله دستگیری و انتقال من به شهربانی، مردم آماده قیام شدند به طوری که مردم پیشوا، محمدآباد عرب ها و ورامین در حمایت از امام و مرجعیت با پوشیدن کفن حرکت کرده و شعار یا مرگ یا خمینی سر دادند.
اکبری افزود: در پل کارخانه قند جمعیت به حدی بود که انتهای جمعیت به سختی دیده می شد و این نشان دهنده عمق ارادت و باور دینی مردم این منطقه بود که با شنیدن دستگیری امامشان قیام کرده بودند.
وی گفت: ساواک و شهربانی که از حرکت مردم ورامین مطلع شده بود با اعزام نیروی نظامی از تهران به ورامین، در پل باقرآباد راه قیام کنندگان را سد کرد و اعلام داشت که اگر کفن پوشان ورامین به حرکت خود ادامه دهند، اجازه تیراندازی دارند.
اکبری افزود: در این میان یکی از جوانان قیام کننده فریاد حمایت از امام را سر داد که نیروهای نظامی شروع به تیراندازی کردند و مردم برای محافظت از خود به داخل نیزارهای اطراف پل باقرآباد پناه بردند.
وی گفت: در این قیام تعداد زیادی از مردم به شهادت رسیده و یا مفقود الاثر شدند و دیگر هیچگاه خبری از آنان به دست نیامد و تعداد زیادی نیز توسط ساواک زندانی و افراد زیادی نیز تا مدت ها فراری بودند.
به هر ترتیب قیام 15 خرداد سال 1342 در تاریخ ماند و برای همیشه به عنوان برگ زرینی در تاریخ مبارزاتی مردم ورامین و پیشوا ثبت شد.(مهر)
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
محمد نصرتی در گفتوگو با جامجم مطرح کرد؛