فرار مردم از پارک​هایی که سلب آسایش می‌کنند

پارک های شهر قزوین طبیعتاً باید از معدود پناهگاه های این شهرِ حالا دیگر «تمام آپارتمانی» باشند پناهگاهی که می تواند برای لحظاتی با فضای سبز و آرامش طبیعت، رنج شهروندان خسته و زخمی از زندگی سرسام آور ماشینی را التیام بخشد، اما گویا در این سال ها آرامش و امنیت از برخی پارکها رخت بربسته چنانکه مردم را از برخی از پارک های شهر رنجور و دلزده کرده است.

با گسترش شهرها و به تبع آن گسترش زندگی آپارتمانی و ماشینی، ارزش پارک ها و فضاهای سبز برای شهرها به ویژه شهرهای صنعتی و البته آلوده ای چون قزوین دوچندان شده است.

اما متاسفانه برخی از پارک ها و بوستان های قزوین از جهاتی چند خاصیت آرامش بخشی خود را از دست داده اند و تعدادی نیز از این فراتر رفته، تبدیل به کانونی برای سلب آرامش شهروندان شده اند.

تخریب اموال عمومی توسط برخی از شهروندان یا به تعبیر بهتر شهروندنماها، فقدان امکانات مناسب برای تجهیز پارک ها و از همه مهمتر مخدوش شدن امنیت تعدادی از پارک های شهر توسط اراذل و اوباش از جمله مواردی است که آینده «فرهنگ استفاده از پارک ها» را در قزوین تهدید می کند.

بدیهی است در این شرایط مردم به ویژه خانواده ها با تسری ناخودآگاه وضعیت چند پارک به همه پارک های شهر ولو پارک های سالم، با فضای سبز قزوین قهر خواهند کرد و ماندن در خانه یا مسافرت به دیگر نقاط کشور و استان را به استفاده از پارک های سطح شهر ترجیح خواهند داد لذا توجه به مشکلات این حوزه می تواند در فصل تابستان گرایش مردم به استفاده از آنها را بیشتر کند که در این گزارش بخشی از دغدغه های شهروندان مطرح و بررسی می شود.

اینجا فضای عمومی است نه منزل شخصی

گرچه محیط شهری است اما عده ای یکی برای نوامیس مردم مشکل ایجاد می کند، گروهی قلیان دود می کنند، آن دیگری با صدای بلند به همراه خود ناسزا می گوید، در این بین هر از چند گاهی آقای میانسالی با شلوارک و دمپایی، مدام تمام پارک را جلوی چشم خانواده ها گز می کند، یکی دیگر زنش را کتک می زند، بساط بازی های غیرقانونی هم که دیگر همیشه به راه است و البته سایر مسائل غیرقابل بیان است.

موارد یاد شده تصویری آشنا برای شهروندان قزوینی است از شب های جمعه پارک ملت به عنوان بزرگ ترین، شلوغ ترین و به طور کلی بهترین پارک این شهر. تصاویر ناهنجاری که همگی در جوار خانواده های محجوب قزوینی روی می دهد، خانواده هایی که با این اوضاع نامساعد اقتصادی نه پول سفر به شمال را دارند و نه وقت آن را بنابراین چاره ای جز پناه آوردن به پارک ندارند.

علیپور شهروندبازنشسته ای که به همراه خانواده خود در پارک حضور دارد، گفت: از شنیدن اسم پارک بدنم می لرزد؛ چرا که پارک یعنی فحش، دعوا و... ولی چاره ای نیست که نوه ها آنطور که مقتضای روحیات بچه هاست، عاشق پارک هستند و ما به دلیل علاقه بچه ها مجبور به استفاده از پارک هستیم.

وی افزود: برخی پارک را محیط دارالمجانین فرض کرده اند و کارهای عجیبی در آن انجام می دهند. برخی نیز با شلوارک در مقابل چشم خانواده ها ظاهر می شوند یا اینکه همسرشان را کتک می زنند؛ چنانکه پارک را اتاق شخصی خود فرض کرده اند، واقعا فضای پارک ها اگر این گونه باشد نه تنها برای بچه ها بلکه برای بزرگترها نیز غیرقابل تحمل است.

امنیت پایین برخی از پارک های شهر

اما شرایط در تعدادی دیگر از پارک های شهر وخیم تر است، چنانکه فراتر از موارد یاد شده که بیش تر در حیطه بی فرهنگی می گنجد در این تعداد از پارک ها جرایم سنگینی چون خرید و فروش موارد مخدر، اخاذی و نزاع های خونین روی می دهد.

وندالیسم شهری بلای جان پارک های قزوین

این پدیده اجتماعی به معنای تخریب کنترل نشده اموال عمومی است، وندالیسم را در زمره انحرافات و بزهکاری‌های جوامع جدید دسته بندی می ‌کنند و گرچه آن را عکس العملی خصمانه و واکنشی کینه توزانه نسبت به برخی از فشارها و سرکوب ها تحلیل می‌ کنند ولی در برخی از موارد بیش تر نوعی خصومت با فرهنگ شهری جوامع محسوب می شود تا نوعی اعتراض، از این رو فرد تخریب گر را در اصطلاح جامعه شناسان نه معترض که وندال می گویند و گرایش به این گونه تخریب ها نیز وندالیسم نامیده می شود.

در این بین وندالیسم شهری یکی دیگر از مشکلات واقعا جدی در پارک های شهر قزوین است، موضوعی که سال هاست باعث زشت شدن مناظر شهری و بیش تر از همه پارک های قزوین شده است.

در همین رابطه صالحی یکی از پارکبان های قزوینی گفت: تخریب اموال پارک​ها تبدیل به یک رویه عادی در میان برخی از شهروندان شده به گونه ای که هر ساله بخش زیادی از هزینه و انرژی شهرداری تنها صرف جبران خسارات ناشی از این تخریبها می شود.

صالحی افزود: به عنوان مثال یک ماه تلاش شده است تا یک سرویس بهداشتی زیبا و پاکیزه از هزینه بیت المال در پارک ساخته شود اما بلافاصله پس از اتمام عملیات ساخت و زیباسازی بنا، گروهی از جوانان و نوجوانان و بعضا میانسالان شهر با اسپری، رنگ، اجسام تیز یا ضربات دست به این بنا آسیب می رسانند و همه زحمات و هزینه ها را بی ارزش می کنند.

فضای سبز و امکانات رفاهی

در این بین فضای سبز برخی از پارک های قزوین نیز پراکنده و کمرنگ است و در طراحی آنها بیشتر به چمن کاری کفایت شده است حال آنکه پارک​ها در برخورداری از فضای سبز بیش از هر چیز به درختان و گلها نیازمندند و از سویی دیگر نیز برخی از فضاهای سبز شهر اصلا پارک نیستند و بیشتر یک بلوار عریض هستند مانند بوستان معلم، دانش آموز، خبرنگار و... .

نبود امکانات مناسب رفاهی نیز یکی دیگر از مشکلات پارک های شهرمان است، چنانکه برخی از این پارک ها فاقد امکاناتی ساده ای چون: سایه بان، محل اسکان مسافران و مردم در روز طبیعت، فروشگاه، سرویس بهداشتی، نمازخانه و ... هستند.

پارک الغدیر نمونه یک پارک سالم و زیبا

در نقطه مقابل پارک های مذکور دسته ای دیگر از پارک ها در قزوین وجود دارد که می توانند الگویی مناسب برای سایر پارک های شهر باشد که بهترین آنها بوستان بانوان و پارک الغدیر در خیابان دانشگاه است.

بوستان الغدیر توانسته است با طبیعت مناسب، طراحی خوب و از همه مهمتر امنیت بالا، محیط بسیار آرام بخشی را برای همه اقشار جامعه از خانواده ها تا مجردها فراهم کند، بوستان الغدیر به معنای واقعی کلمه پارک شهری است که هر روز میزبان تعداد بسیاری از شهروندانی است که از محلات بسیار دورتر از خیابان دانشگاه و حتی شهرهای دیگر به این بوستان می آیند تا دمی در سایه طبیعت آرامش بخش این پارک بیاسایند، همچنین مجاورت این بوستان با دادگستری قزوین به افزایش امنیت آن کمک زیادی کرده است.

در این میان بوستان بانوان هم که اختصاصی است توانسته نیاز بسیاری از بانوان در گروههای سنی مختلف را تامین کند که البته تامین برخی وسایل دیگر مانند تجهیزات ورزشی و ساخت سرپناه برای مواقع بارندگی می تواند این بوستان را کامل تر کند.

چشم انداز احداث بوستان های شهر قزوین

مهندس سید مهدی کاظمی، در رابطه با چشم اندازهایی که در زمینه پارک ها و فضای سبز، پیش روی شهر قزوین قرار دارد، گفت: پراکنش بوستان ها در شهر قزوین بر اساس طرح تفصیلی صورت می گیرد و در این طرح به همه نقاط شهر توجه می شود و بر این اساس همه ساله قطعه زمین هایی در مناطق شهر برای احداث بوستان پیش بینی و عملیات عمرانی و احداث فضای سبز آن در برنامه کاری قرار می گیرد.

مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری قزوین افزود: برای برنامه سال 93 می توان به طرح احداث فضای سبز بوستان جانباز، احداث فضای سبز بوستان ملاخلیلا، بوستان محله دانش، بوستان چوبیندر، فاز 2 بوستان اصفهان، بوستان سالمند و فاز 2 بوستان شقایق اشاره کرد.

وی همچنین در کنار طرح‌های توسعه بوستان‌های شهری، برنامه توسعه فضای سبز در حاشیه بلوارها، کاشت انبوه درختان شهری، توسعه بوستان ملی باراجین، ادامه طرح‌های جنگل‌کاری تحت عنوان کمربند سبز، ایجاد فضای سبز در قطعات و لچکی‌های فضای سبز و اجرای طرح های توسعه شبکه آب خام را از دیگر برنامه های مهم سال جاری این سازمان اعلام کرد.

احداث دهکده حیات طبیعت

کاظمی با اشاره به افتتاح فاز یک دهکده طبیعت در توضیح و معرفی این مجموعه گفت: این پروژه یکی از پروژه‌های بزرگ، مهم و منحصر به فردی است که مجموعه‌ای از حیوانات، پرندگان، خزندگان و آبزیان در آن نگهداری می‌شوند و در کنار آن امکانات رفاهی و جاذبه‌های متنوع طبیعی و زیست‌محیطی پیش بینی شده است.

پروژه های اجرا شده در دهکده طبیعت قزوین شامل مواردی چون: فروشگاه مواد غذایی حیوانات، فضای سبز مجموعه، ساختمان اداری و مدیریت، سایت پرندگان شکاری، زیستگاه بزها، آبشار و برکه ها، خانه روستایی، آمفی تئاتر روباز، سرویس بهداشتی، آلاچیق های سنتی، زیستگاه گوزن ها، سوله گوزن ها، موتورخانه، دیوار چینی مالون، زاغه ها، سنگفرش معابر، نرده ها، قرنطینه، مزرعه، اتاق لرزان و ... می شود.

ضمن اینکه در سال جاری فاز دو این پروژه اجرا خواهد شد و با افتتاح آن سطح رضایت و بهره مندی شهروندان قزوین از فضای سبز شهر روبه افزایش خواهد بود.

نقش تعیین کننده مردم در رابطه با فضاهای سبز شهری

مدیریت فضای سبز شهری به تعبیر مهندس کاظمی در اصل شامل: همه مراحل ارزیابی، طراحی، کاشت متناسب با محل و نظارت در حفـظ و نگهداری آن می باشد که حصول نتیجه مطلوب وابسته به میزان همکاری و مشارکت مردم در مراقبت و استفاده صحیح از فضاهای سبز شهری است.

در همین رابطه مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری قزوین گفت: برای داشتن فضای سبز مطلوب و نیز توسعه آن نیازمند بسیج همگانی هستیم؛ چرا که کاهش فضای سبز شهری و کشوری در سطح خرد و کلان به طور مستقیم و غیر مستقیم می تواند تاثیر بسیار زیادی در سلامت روحی و جسمی آحاد مردم داشته باشد و همچنین می دانیم که فضای سبز بطور چهار فصل نیاز به صرف هزینه و مراقبت مستمر دارد.

وی افزود: بنابراین لازم است تا شهروندان ضمن استفاده صحیح از فضای سبز شهری، مراقبت های لازم از این مجموعه زنده شهری را نیز اعمال کنند و برای داشتن فضای سبزی شاداب و زیبا به هر طریق ممکن همکاری و مشارکت داشته باشند.

پارک نشینی یک فرهنگ است

اصولا معضل برخی از پارک های قزوین فراتر از حوزه مسئولیت یک سازمان است و باید سایر ارگان ها نیز در این رابطه به وظایف خود عمل کنند با این مردم نیز باید فرهنگ استفاده از پارک ها را رعایت کنند.

از آن گذشته حفظ و نگهداری بوستان ها نیز رکن دوم فرهنگ استفاده از پارک است که باز هم باید توسط خود شهروندان مورد توجه قرار گیرد.

نکته آخر اینکه گرچه باور داریم قزوین در کنار احداث «بلوارهایی موسوم به پارک» مانند: دهخدا، معلم، خبرنگار و ... نیاز به چندین پارک مجلل دارد، اما به نظر می رسد که امنیت و امکانات برخی از پارک های قزوین می تواند بسیار بیش تر از این باشد با این حال، هرگز منکر زحمات پرسنل سازمان پارک ها و فضای سبز قزوین نیستیم و در این رابطه با محدوده وظایف این سازمان آشنا هستیم و به همین علت مترصدیم تا دیگر ارگان ها نیز در این رابطه به وظایف خود عمل کنند.

امیدواریم امنیت و زیبایی همه پارک های شهر چه آنهایی که در مجاورت دادگستری قرار دارند و یا آنهایی که در مجاورت مهد کودک قرار دارند، پیوسته فراهم و مهیا باشد تا خانواده ها با خاطر آسوده ساعاتی از روز و شب خود را برای تجدید روحیه و شادشدن در آن سپری کنند.(مهر)