جنگ قدرت در شرق اوکراین

به گفته جدایی‌طلبان به‌رغم همه تردیدها در​باره سلامت این همه‌پرسی، 87 درصد از اهالی دونباس و در مجموع 96 درصد از مردم سراسر شرق اوکراین به جدایی از اوکراین و استقلال این منطقه رای دادند.

اما دنیس پوشیلین، سرشناس‌ترین چهره در میان شورای رهبری شرق اوکراین با اظهارات خود که چرخشی کامل به حساب می‌آید آن هم فقط یک روز پس از برگزاری همه‌پرسی شک و تردیدهای زیادی را به​وجود آورد.

او گفت: «ما خواهش می‌کنیم مساله پیوستن جمهوری خلق دونتسک به روسیه در اولین فرصت مورد بررسی ویژه قرار گیرد.»

در نگاه اول پیام این رهبر جدایی‌طلب کاملا روشن بود، یعنی پیروی دونتسک و لوهانسک از همان مسیری که شبه‌ جزیره کریمه طی کرد، اما با نگاهی دقیق‌تر تا اندازه‌ای مسائل روشن‌تر می‌شود.

پوشیلین در حالی این پیام را داد که کمتر از دو ساعت قبل اظهاراتی کاملا متفاوت ارائه کرده بود: «حال جمهوری خلق دونتسک مستقل و گام اول برداشته شده است و در آینده برای پیوستن به فدراسیون روسیه یا هر چیز دیگر تصمیم خواهد گرفت.»

ومان لیاگین، دیگر رهبر جدایی‌طلب شرق اوکراین نیز در عرض همان روز - دوشنبه- چرخشی آشکار در مواضع خود داد.

او تا قبل از ظهر روز دوشنبه در باره نتیجه همه‌پرسی می‌گفت: «بر پایه نتیجه این همه‌پرسی دونتسک دیگر بخشی از اوکراین محسوب نمی‌شود و این منطقه در آینده بخشی از روسیه نیز نخواهد بود. رای ملت در همه‌پرسی در واقع فریاد کمک‌خواهی مردمی است که خواهان تغییر و اصلاحات هستند.»

اما لیاگین نیز به مانند پوشیلین در طول همان روز و فقط چند ساعت بعد موضعی کاملا متفاوت با گفته‌های پیشین خود اتخاذ کرد و گفت: «به عنوان یک شهروند طرفدار پیوستن شرق اوکراین به فدراسیون روسیه هستم.»

این که در فاصله طلوع و غروب آفتاب یک روز چه اتفاقی برای پوشیلین و لیاگین افتاد، امری نیست که بتوان براحتی در​باره آن گمانه‌زنی کرد؛ اما همزمان با چرخش تقریبا 180 درجه‌ای مواضع این دو نفر بود که شایعه‌ای دهان به دهان در دونتسک چرخید و بر پایه آن شایعه ظاهرا «کودتایی در شورای رهبری شرق اوکراین» به‌وقوع پیوسته و نتیجه آن قدرتمند شدن هواداران روسیه بوده است.

کمی بعد البته سرگئی تاروتا، فرماندار منصوب کی‌یف در دونتسک این شایعه را تائید کرد و گفت که «جنگ قدرتی آشکار» در میان جدایی‌طلبان آغاز شده است.

به گفته تاروتا بدون‌شک در میان آن انبوه جدایی‌طلبان و ماجراجویانی که از هفته‌ها پیش در شرق اوکراین مستقر شده‌اند اختلافاتی وجود دارد که روز‌به‌روز از آنها بیشتر پرده برداشته می‌شود.

چندی پیش برای اولین‌بار این پاول گوبارف، فرماندار خودخوانده و یکی از محبوب‌ترین رهبران جدایی‌طلب شرق اوکراین بود که اتهاماتی را متوجه برخی دیگر از رهبران ساخت و ادعا کرد که دو‌سوم از فعالان طرفدار روسیه در دونتسک از سوی آن مولتی میلیاردر یعنی رینات آخمتوف حمایت می‌شوند. آخمتوف یکی از قدرتمند‌ترین چهره‌های الیگارشی اوکراین به شمار می‌آید.

گرچه این ادعای پاول گوبارف بلافاصله تکذیب شد، اما فقط طرح این اتهامات کافی بود تا اختلاف نظرهای عمیق میان جدایی‌طلبان شرق اوکراین آشکار شود.

آخمتوف که آشکارا از این که کسی او را دست نشانده ولادیمیر پوتین بخواند خشمگین می‌شود، بلافاصله اعلام کرد هر گونه‌اندیشه‌ای در مورد پیوستن اوکراین به فدراسیون روسیه باید مورد بررسی دوباره قرار گیرد، اما پاول گوبارف در حرکتی دیگر نام سازمان‌هایی بزرگ و طرفدار روسیه را فاش کردکه رهبران آنها «سوسیالیست‌های خطرناک» اوکراین لقب دارند و هنوز به فکر احیای اتحاد جماهیر شوروی سابق هستند، اما ادعای گوبارف مبنی بر آن که دو سوم جدایی‌طلبان مزد​بگیر آخمتوف هستند که مخالف روس‌هاست، صحت بسیاری از اتهامات و ادعاهای او را مورد پرسش و تردید جدی قرار می‌دهد.

با این حال حتی برخی محافل داخلی رهبران شورشیان نیز مساله «عدم تفاهم» و اختلاف در درون این رهبران را تائید می‌کنند.

به باور ناظران امور اوکراین در میان رهبران جدایی‌طلب دو طیف متفاوت وجود دارد که یکی طرفدار روسیه و دیگری توسط آن سرمایه دار یعنی آخمتوف رهبری می‌شود.

رهبر روس‌های شرق اوکراین که فرمانده ارشد نیروهای شورشی به حساب می‌آید فردی است به نام ایگور گیرکین با نام مستعار استرلکف که بر پایه اطلاعات کشورهای اروپایی یک نظامی عضو اطلاعات و امنیت ارتش روسیه است که وظیفه پیشبرد اهداف و سیاست‌های مسکو در شرق اوکراین را به عهده دارد.

استرلکف همان فرمانده‌ای است که با جنگجویان روسی کنترل شهرهای مهم شرق اوکراین را در عمل به دست گرفت.

طرف مقابل در واقع همان افراد تحت امر آخمتوف به شمار می‌آیند. به گفته منابع آگاه در شرق اوکراین گرچه که آخمتوف طرفدار پیوستن به روسیه نیست، اما با جدایی‌طلبان از در دوستی وارد می‌شود تا به این وسیله فشارها بر کی‌یف را افزایش داده و بتواند در صورت امکان نوعی خودمختاری برای دونباس بگیرد، همان شهری که برخی کارخانه‌های مهم آخمتوف در آن قرار دارد.

بر پایه برخی شایعات آخمتوف افرادی در درون جدایی‌طلبان دارد و از آنها برای حفظ ارتباط و دیالوگ با شورشیان استفاده می‌کند.

به این صورت آینده شرق اوکراین همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد و مشخص نیست که در نهایت این جدایی‌طلبان «محلی» هستند که به اهداف خود می‌رسند یا سرنوشت منطقه به دست طرفداران مسکو رقم خواهد خورد.

منبع: فرانکفورترآلگماینه
مترجم: محمدعلی فیروزآبادی