رقیب گازوئیلی برای فرش‌های دستباف

فرش‌دستباف ایران، کالایی کیفی و کاربردی است که از گذشته‌های دور با فرهنگ مردم کشور درآمیخته و در طول تاریخ به تکامل رسیده است، هر چند این پیشینه قوی در طول قرن‌های متمادی مایه اعتبار و شهرت فرش‌دستباف ایران شده است، ولی درطول این مدت خواسته یا ناخواسته افت و خیز‌های بسیاری داشته است به عنوان نمونه به تولید فرش‌های گازوئیلی می‌توان اشاره کرد که بدون هیاهو و جنجال در لایه‌های زیرین و به نظر کم اهمیت تولید فرش‌دستباف آذربایجان شرقی در جریان است که در صورت ادامه می‌توان آن را آغازی برای پایان قصه پرشکوه فرش‌دستباف ایران دانست.

نایب‌رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تبریز در گفت‌و‌گو با ایرنا در این باره می‌گوید: فرش‌های گازوئیلی فرش‌هایی است که در آن از مواد نامرغوب استفاده شده است و به همین دلیل از خود بویی نزدیک به بوی گازوئیل تولید می‌کند.

ایوب بشیری با بیان این‌که این بو نتیجه استفاده از مواد روغنی و روان کننده‌هایی است که در تولید ریس این فرش‌ها به کار رفته است، می‌افزاید: این روان‌کننده‌های روغنی به دلیل استفاده از ضایعات موادی همچون گونی، فرش‌ماشینی، ضایعات نخ و کم‌کیفیت‌ترین پشم‌ها به‌دست می‌آید و از آن ریس تولید می‌شود، تحقیقات نیز در این زمینه نشان داده که این ریس‌ها در برخی کارگاه‌های خصوصی کوچک خانگی و برخی کارخانه‌های بزرگ اطراف اصفهان و خمینی‌شهر تولید می‌شود.

قیمت پایین مواد نامرغوب

وی با بیان این‌که به نظر می‌رسد این مواد با اهداف خاصی تولید و اغلب روانه مناطق روستایی آذربایجان شرقی می‌شود، می‌گوید: با توجه به این‌که این مواد یک‌دوم تا یک‌سوم ریس‌های معمولی قیمت دارد، برخی بافندگان فرش‌دستباف روستایی در دام استفاده از این مواد گرفتار می‌شوند.

وی با اشاره به این‌که قیمت فرش‌های تولید شده با این مواد نیز یک سوم فرش‌های مشابه است، ادامه می‌دهد: متاسفانه بافت این‌گونه فرش‌ها در برخی از مناطق روستایی شهرستان‌هایی همچون هریس، سراب، بستان آباد، اهر و ورزقان شایع شده و حتی گزارش‌هایی مبنی بر تولید این‌گونه فرش‌ها در منطقه خراسان نیز دریافت شده است.

به گفته نایب‌رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تبریز، با توجه به این‌که در تولید ریس این فرش‌ها از ضایعات و روان‌کننده‌هایی با بوی نامطبوع استفاده می‌شود، ممکن است استفاده از این فرش‌ها به بروز آسیب‌های جسمی و روحی منجر شود که در این زمینه باید تحقیقات گسترده‌ای صورت گیرد، به همین خاطر با حمایت سازمان صنعت، معدن و تجارت، سازمان نظارت و بازرسی و اتحادیه ریس‌فروشان، کمیته‌ای برای مبارزه با این پدیده تشکیل شده است.

بشیری با اشاره به این‌که اتحادیه فرش فروشان نیز بخشنامه‌ای مبنی بر ممنوعیت خرید و فروش فرش‌های گازوئیلی به اعضای زیرمجموعه خود ابلاغ کرد، می‌گوید: با متخلفان در این زمینه بشدت برخورد خواهد شد. در هفته‌های اخیر نیز نامه‌ای رسمی به سازمان تعزیرات و نظارت و بازرسی برای در اختیار قرار دادن بازرس ویژه ارسال شده تا عرضه و فروش این‌گونه فرش‌های نامرغوب به حداقل ممکن کاهش یابد.

وی می‌افزاید: حتی مسئولان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان را مجاب کردیم تا مانع از فعالیت مراکز تهیه و تولید مواد نامرغوب و به اصطلاح گازوئیلی در اصفهان و خمینی شهر شوند.

وی با بیان این‌که بر اساس شواهد، تولید فرش‌های گازوئیلی از حدود شش سال قبل در آذربایجان شرقی آغاز شده است، می‌گوید: متاسفانه به دلیل نبود اطلاعات در این باره و بی‌توجهی به این حوزه، روند تولید فرش‌های گازوئیلی تاکنون ادامه یافته است، ولی با توجه به پراکندگی جغرافیایی نمی‌توان متراژ دقیقی از میزان فرش بافته شده با این مواد تهیه کرد.

ممانعت خریداران

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش‌دستباف تبریز نیز با اشاره به این‌که تولید فرش‌های گازوئیلی فقط در رج‌های پایین صورت می‌گیرد، می‌گوید: به دلیل اعتبار جهانی فرش‌دستباف ایران به ویژه منطقه آذربایجان، باید در همین مرحله نیز مانع از ادامه این روند و بافت فرش‌های گازوئیلی شد.

اسماعیل چمنی با بیان این مطلب، کسانی که مهارت کافی در بافت فرش دارند به تولید این فرش‌ها اقدام نمی‌کنند، می‌افزاید: بر اساس آمارها کمتر از 10 درصد فرش‌های روستایی استان با مواد نامرغوب بافته شده و دیگر تولیدات فرش روستایی با موادی مرغوب، رنگ‌های گیاهی و مشخصاتی منحصر به فرد تولید می‌شود.

وی با بیان این‌که برای جلوگیری از ادامه این روند، تشکیلات اتحادیه تولید کنندگان فرش‌دستباف با تمام توان آماده همکاری با دیگر نهادهای مرتبط است، می‌گوید: متاسفانه در این زمینه خریداران این مواد نیز مقصر هستند، زیرا در مرحله نخست اجباری برای استفاده از این مواد نامرغوب وجود ندارد و با عملکرد خود به فرش‌دستباف با قدمت، اعتبار و شهرت جهانی لطمه می‌زنند.

به گفته رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش‌دستباف تبریز، با توجه به این‌که ساز و کارهای قانونی این اتحادیه برای مقابله با این پدیده محدود است، ورود سازمان صنعت، معدن و تجارت و همکاری و تعامل کامل اتحادیه ریس‌فروشان برای تحقق اهداف تعریف شده ضروری است.

وی ادامه می‌دهد: در این زمینه باید با کسانی که مواد اولیه نامرغوب و به اصطلاح گازوئیلی را تولید یا وارد بازار می‌کنند، برخورد شود.

وی یکی از دلایل اصلی استفاده از مواد اولیه نامرغوب در بافت فرش‌ها را نبود نقدینگی برای تامین مواد مرغوب می‌داند که در صورت اعطای وام بلند مدت به قالیبافان، دیگر شاهد این روند نخواهیم بود.

افزایش کنترل و نظارت

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی نیز با بیان این‌که فرش‌های به اصطلاح گازوئیلی به صورت محدود و اغلب در روستاهای شهرستان هریس تولید شده است، می‌گوید: در این زمینه مسئولان و ناظران این سازمان با تمام توان وارد عرصه شده‌اند و کنترل و نظارت بر کیفیت مواد اولیه صنعت فرش‌دستباف افزایش یافته و با متخلفان این حوزه برخورد قانونی می‌شود.

محمدجعفر عظمایی با بیان این‌که متاسفانه برخی افراد سودجو با فروش مواد اولیه بی کیفیت زمینه تخریب اصالت قالی را فراهم می‌کنند، می‌افزاید: برای جلوگیری از این امر در ماه‌های گذشته اطلاع رسانی از طریق تذکر و ارشاد به فروشندگان توسط سازمان و تشکل‌های قالی استان انجام شده است.

وی از همکاری موثر تشکل‌های فرش در این زمینه خبر می‌دهد و می‌گوید: اتحادیه فرش‌فروشان نیز در همین چارچوب و جهت جلوگیری از فروش قالی‌های نامرغوب و مواد اولیه بی‌کیفیت، مراتب را به فروشندگان قالی اعلام کرده است.