اسناد قم در دوره پهلوی اول

از دیرباز تاکنون، ساختارهای سیاسی، وقایع سیاسی و زندگی و شرح حال نخبگان سیاسی دل مشغولی اصلی مورخان را تشکیل می داده است. گرایش های تاریخی رایج در ایران که محوریت مباحث تاریخی را در مسائل و وقایع سیاسی جستجو می کند، ریشه عمیق در سنت تاریخ نگاری این سرزمین دارد.از خلال بیشتر کتب و منابع تاریخی جز مسائل مرتبط با حکام و سیاستمداران چیز دیگری نمی توان یافت. منابع تاریخی اغلب در قبال اوضاع اجتماعی، شیوه معیشتی و نحوه زندگی مردم عادی مناطق مختلف ایران اطلاعات اندک و مبهمی ارائه می کند. از این رو پرداختن به تاریخ شهری یا تاریخ محلی محملی برای مشارکت در فهم دقیق تر تحولات اجتماعی در ایران به حساب می آید.

کتاب حاضر منتخبی از اسناد مربوط به قم در آرشیو کمیسیون عرایض مجلس شورای ملی در عصر رضاشاه است. اسناد مزبور از میان 276 پوشه عریضه ارسالی اهالی قم در فاصله دوره ششم تا دوازدهم مجلس شورای ملی انتخاب و گزینش شده است. ماهیت این اسناد، اغلب شکوائیئه و درخواست هایی در موضوعات مختلف است که عارضین معمولاً پس از عدم نتیجه گیری و ناامیدی از احقاق حق خود و رسیدگی به پرونده هایشان در دستگاه ها و نهادهای متولی امر، به مجلس ارسال داشته اند. این اسناد در بدو ورد به مجلس در اختیار اداره ای با عنوان کمیسیون عرایض قرار گرفته و مهر، تاریخ و شماره می شد.

اهمیت کتاب حاضر از چند نظر است: توجه به حوزه پژوهشی تاریخ محلی، توجه به حوزه تاریخ اجتماعی، توجه به اسناد به عنوان یکی از معتبرترین منابع پژوهش.

اسناد قم در دوره پهلوی اول (مجلس ششم تا دوازدهم ملی) به کوشش سید محمدحسین محمدی، از سوی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منتشر شده است