روستاهایی که راه ندارند

نبود راه ارتباطی مناسب، آب شرب، برق، شبکه گاز، مسکن مناسب و امکانات آموزشی، بهداشتی، فرهنگی و ورزشی و تفریحی، زندگی در این روستاها را به حدی سخت و طاقت‌فرسا کرده که حتی تصور آن برای سایر هموطنان غیرممکن است.

از این دست روستاها در کشور کم نیست. نمونه آن روستاهای دهستان موگویی از توابع بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ در شمال‌غرب استان چهارمحال و بختیاری است که به دلیل قرار گرفتن در مناطق کوهستانی و صعب‌العبور، نه‌تنها از دریافت بسیاری امکانات و خدمات محروم مانده‌اند، بلکه هرسال در زمستان، در محاصره برف قرار گرفته و معمولا تا اواخر فصل بهار، ارتباطشان با سایر مناطق استان قطع می‌شود.

اهالی این روستاها گاهی از دریافت مهم‌ترین اخبار کشور بی‌اطلاع هستند. به طور مثال مردم این روستاها که در خانه‌های سنگ و گلی و بدون امکانات گاز، آب شرب، امواج تلویزیونی، نبود جاده دسترسی مناسب و... زندگی می‌کنند و از مستحق‌ترین شهروندان این کشور به شمار می‌روند، در بحبوحه اخبار سبد کالا و دریافت و پرداخت آن، هیچ گونه اطلاعی از این سبد و چگونگی دریافت آن نداشتند.

لرستان هم از جمله استان‌هایی است که از این دست روستاها کم ندارد. در بخش‌های مختلفی از این استان همچون شهرستان‌های الیگودرز، پلدختر و نورآباد (دلفان)، روستاهایی وجود دارد که در مناطق صعب‌العبور و دورافتاده قرار گرفته و مردمانشان با کمترین امکانات و سختی بسیار روزگار می‌گذرانند.

احداث راه دسترسی، ارزان‌تر از امدادرسانی

اکنون با وجود استقرار پایگاه‌های اورژانس در منطقه، با توجه به سختی مسیر و بسته شدن جاده‌ها در زمستان، گاه امدادرسانی زمینی به اهالی این منطقه غیرممکن می‌شود و تنها گزینه روی میز، امداد هوایی است؛ موضوعی که هزینه‌های زیادی تاکنون به همراه داشته و به گفته فرماندار الیگودرز، هزینه عملیات‌های امداد هوایی صورت گرفته طی چند سال گذشته، بیشتر از رقمی است که برای احداث جاده دسترسی به این روستاها نیاز است.

رضوی با بیان این‌که دو جاده دسترسی به بخش‌های شول‌آباد و بشارت با توجه به این شرایط نیازمند تعریض است، به مشکلاتی که در فصول سرد سال برای امدادرسانی به زنان باردار ایجاد می‌شود، اشاره کرده و می‌گوید: در موارد مختلف با امدادرسانی هوایی نیروهای هلال احمر و پیگیری‌های ستاد بحران، از مرگ این مادران جلوگیری شده و باید برای این موضوع چاره‌اندیشی جدی شود.

وی احداث راه دسترسی را یکی از راهکارها در این زمینه می‌داند و در گفت‌وگو با مهر می‌افزاید: باید به گونه‌ای تدبیر شود که بتوان روند خدمات و امدادرسانی به ساکنان این منطقه را تسهیل کرد.

روستاهایی با یک یا 2 خانوار

مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان الیگودرز نیز با بیان این‌که پراکنده بودن روستاها، کار خدمات‌رسانی به مردم این مناطق را با مشکل جدی مواجه کرده است، یادآور می‌شود: در برخی روستاهای این بخش‌ها یک یا دو خانوار سکونت دارند که همین دو خانوار هم در صعب‌العبورترین مناطق زندگی می‌کنند، بنابراین در این مناطق که امکان دسترسی زمینی وجود ندارد، چاره‌ای جز استفاده از بالگرد امدادی نداریم و حتی اگر بخواهیم به صورت زمینی به این مناطق خدمات‌رسانی کنیم، با ماشین کمک‌دار از سمت الیگودرز تا این روستاها نزدیک به هشت ساعت راه است، در حالی که حتی برخی مناطق راه دسترسی ماشین ندارند و نیروهای امدادی ما باید یا به صورت پیاده یا مالرو به برخی روستاها خدمات‌رسانی کنند که این امر هم در زمستان تقریبا غیرممکن است و گاهی به گم شدن یا حادثه دیدن نیروهای امدادی منجر می‌شود.

از آنجا که این مشکل به یک یا دو استان محدود نمی‌شود، شاید نیازمند یک نگاه و راهکار ملی باشد تا با برنامه‌ریزی کلان و اختصاص اعتبارات ویژه و ملی برای همیشه به رفع مشکل این روستاها مبادرت شود؛ موضوعی که به گفته عضو کمیسیون عمران مجلس و نماینده شهرستان لردگان در چهارمحال و بختیاری، تاکنون چند بار در مجلس درباره آن جلساتی برگزار و راهکاری اتخاذ شده است.

مجید جلیل‌سرقلعه در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: براساس تصمیم نهایی اتخاذ شده در این جلسات، رفع این مشکل به شورای برنامه‌ریزی استان‌ها واگذار شده تا با نگاهی ویژه و از منابع بودجه سالانه استانی درصدد رفع محرومیت از این نقاط برآیند.

این مشکل البته از منظر استانی براحتی قابل برطرف شدن نیست، زیرا کمبود منابع مالی و اعتبارات استانی عملا دست مسئولان استانی را برای رفع کامل این محرومیت بسته است؛ موضوعی که معاون مدیرکل امور روستایی استانداری استان لرستان نیز به آن اشاره می‌کند و درباره آن به جام‌جم می‌گوید: بهترین راهکار برای رفع مشکل محرومیت این استان‌ها، جابه‌جایی و تجمیع آنهاست؛ راهکاری که تاکنون تلاش زیادی برای عملی کردن آن انجام شده، اما به دلایلی جواب نداده و اکنون عملا راهکاری ورشکسته است که نمی‌توان دیگر از این طریق وارد شد.

طولابی به دو عامل استقبال نکردن روستاییان از این طرح و کمبود و نبود منابع مالی برای ایجاد زیرساخت‌ها در مناطق مدنظر برای تجمیع، به عنوان دلایل عملی نشدن این راهکار اشاره می‌کند و می‌افزاید: تاکنون بارها با روستاییان در این زمینه صحبت شده، اما آنها به دلایلی حاضر به ترک محل زندگی خود و پیوستن به طایفه‌ها و قبایل دیگر نیستند. از سوی دیگر انتقال آنها نیازمند احداث ساختمان‌های مسکونی و... در مکان جدید است که این امر نیز براحتی امکان‌پذیر نیست.

وی با بیان این‌که اگرچه بنیاد مسکن آمادگی پرداخت وام به این روستاییان را برای احداث منازل جدید دارد، تصریح می‌کند: اما این افراد به دلیل فقر و محرومیت عملا توانایی پرداخت اقساط این وام‌ها را ندارند و پرداخت وام بلاعوض نیز نه از سوی بنیاد مسکن صورت می‌گیرد و نه تعریفی برای پرداخت آن در منابع مالی استانی شده است.

وی با بیان این‌که تنها راهکار باقیمانده، بردن امکانات به این روستاهای پراکنده و محروم است، یادآور می‌شود: این امر هم گرچه اکنون در حال انجام است، اما با مشکلات و سختی‌های بسیار همراه است، زیرا به‌طور مثال احداث جاده دسترسی به روستایی در دل یک دره عمیق که فقط پنج شش خانوار دارد، 20 تا 30 میلیارد تومان اعتبار می‌خواهد که با توجه به بودجه‌های استانی تامین آن دشوار یا غیرممکن است. ضمن این‌که احداث چنین جاده‌هایی، از نظر زیست‌محیطی نیز تبعات و مخالفت‌هایی را دربردارد.

به گفته طولابی، تا حد ممکن سعی می‌شود نیاز روستاهایی که در یک مسیر قرار دارد برطرف شود، بقیه روستاهای پراکنده نیز تا حد ممکن و از طریق هلیکوپتر، نیازشان برآورده خواهد شد. به طور مثال برق برخی از این روستاها از طریق پنل خورشیدی تامین می‌شود.

وی با بیان این‌که رفع کامل مشکل این روستاها در سطح استان که شامل حدود 700 تا 800 خانوار می‌شود، عملا در سطح استانی امکان‌پذیر نیست، تاکید می‌کند: باید برای رفع مشکل این مناطق، یک ردیف ویژه اعتباری کشوری در نظر گرفته و با نگاه ملی به آن نگریسته شود.

فاطمه مراد زاده / گروه ایران