نابینایی؛ هدیه ناخوشایند دیابت

پرده شبکیه لایه عصبی در پشت چشم است که نور را درک کرده و تصاویر را به مغز ارسال می‌کند. وقتی عروق خونی در شبکیه صدمه می‌بینند باعث نشت خون یا مایع در ته چشم‌شده یا به رشد عروق‌شکننده و کلاف مانند منجر می‌شود که خونریزی این عروق باعث تخریب شبکیه، تاری دید و کج و معوج‌شدن تصاویر می‌شود. شانس ابتلا به کوری در افراد با دیابت درمان نشده نسبت به افراد عادی 25 برابر بیشتر است. هرچه مدت بیماری دیابت طولانی‌تر و کنترل قند نامناسب‌تر باشد شانس ابتلا به رتینوپاتی دیابتی (عوارض دیابت در چشم)‌ افزایش می‌یابد. طی مرحله اول این عارضه، عروق کوچک شبکیه آسیب می‌بیند که موجب نشت مایع یا خون از آن می‌شود. گرچه این مرحله تاثیر کمی روی بینایی فرد می‌گذارد، ولی بروز آن به عنوان یک علامت هشداردهنده محسوب می‌شود. در صورت پیشرفت رتینوپاتی و بی‌توجهی به درمان مناسب، رگ‌های خونی ظریف جدید و شکننده روی سطح شبکیه رشد می‌کند؛ این عروق جدید بشدت مستعد خونریزی هستند که می‌تواند باعث کدرشدن مایع داخل چشمی و اختلال در عبور نور از چشم شود. در نتیجه تصاویر، تار و مبهم می‌شود و گاهی ادامه این پدیده باعث جداشدگی پرده شبکیه می‌شود که در صورت تاخیر درمان فوری می‌تواند به کاهش شدید بینایی و کوری منجر شود. متاسفانه ممکن است رتینوپاتی، در این مرحله هیچ علامتی نداشته باشد و فقط با معاینه چشم پزشکی می‌توان آن را کشف کرد. چنانچه رتینوپاتی دیابتی در مراحل اولیه تشخیص داده نشود و درمان مناسب صورت نگیرد، این عارضه می‌تواند تهدیدکننده بینایی باشد.

بهترین راه برای تشخیص رتینوپاتی دیابتی معاینات منظم سالانه است، حتی اگر بیمار دیابتی هیچ‌گونه علامت چشمی نداشته باشد. در صورت وجود عوارض چشمی در معاینه ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر نیاز به عکسبرداری رنگی از ته چشم باشد. در بسیاری از موارد رتینوپاتی دیابتی، احتیاج به درمان خاصی ندارد و تنها کنترل دقیق قند و فشار خون تا حد زیادی می‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند، ولی در صورت ادامه این عارضه نیاز به اقدامات فوری‌تر از جمله لیزردرمانی است. اشعه لیزر رگ‌های آسیب دیده را می‌بندد. به این وسیله لیزر می‌تواند سیر کاهش دید را کُند کند. گاهی ممکن است برای درمان رتینوپاتی به تزریق داخل چشم داروهای خاص نیاز باشد.

معاینات منظم سالانه در تشخیص زودرس بیماری و پیشگیری از پیشرفت بیماری به مراحل خطرناک‌تر موثر است و در صورت بروز عوارض جدی با درمان‌های بموقع مانع از کاهش یا از دست رفتن بینایی شود.

دکتر مجتبی‌ملک‌ /‌ فوق‌تخصص غدد درون‌ریز بالغان