گالری‌ها برای هنرمندان جوان وقت ندارند

به گزارش جام‌جم، در دنیای هنر، نمایش، عرضه و انتشار آثار از اهمیت بسیاری برخوردار است، چراکه هنرمند بدون نمایش آثارش نمی‌تواند برداشت درستی از کار خود داشته باشد. در واقع با نمایش آثار یک هنرمند، نقد کارشناسان و خرید آثار اوست که یک هنرمند می‌تواند به حیاتش ادامه دهد.

اما در سال‌های اخیر شاهدیم که سیل گسترده فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف هنری و نیز هنرآموزانی که به صورت خودآموخته به خلق آثار هنری روی آورده‌اند، نمی‌توانند در شروع کار، نمایشگاهی برگزار و اعتماد گالری‌داران را برای برپایی نمایشگاه جلب کنند.

به نظر می‌رسد در این میان، گالری‌داران با توجه به شرایط سخت اقتصادی و هزینه‌های گزاف، ترجیح می‌دهند سراغ هنرمندان شناخته شده‌تر بروند و با برپایی نمایشگاهی از آثار آنان، نسبت به خروجی نمایشگاه دل آسوده‌تر باشند. اما هنرمندان جوان در این میان ترجیح می‌دهند به جای اعتراض یا انتقاد، با شرایط گالری‌ها کنار بیایند؛ به این معنی که یا تا خالی شدن وقت گالری‌ها در سال آینده صبر کنند، یا اگر نگارخانه‌ای نمایشگاه لغو شده داشت، خود را در دقیقه 90 در آن نمایشگاه جا کنند و سراغ گالری‌های سطح پایین‌تر بروند.

علی شیرازی، خوشنویس و استاد نقاشی خط کشور که آثارش در حراج‌های معتبر جهانی به فروش می‌رسد، در این باره به جام‌جم می‌گوید: هنرمندان جوان باید بدانند ما هم مثل آنها از همین نقطه شروع کردیم. آنها باید رویه هنری خود را با پشتکار دنبال کنند تا بتوانند جایگاهی برای خود کسب کنند.

فریال سلحشور، مدیر گالری دی که از سال 82 تاسیس شده در این باره به جام‌جم می‌گوید که برنامه‌اش تا سال آینده برای برپایی نمایشگاه پر است. او ادامه می‌دهد: من برای هیچ هنرمند جوانی حتی اگر وقت گالری خالی باشد هم درجا نمایشگاه نمی‌گذارم. به صرف دیدن یک سی‌دی از آثار هنرمند دلیل نمی‌شود که بخواهم به او فضای نمایشگاهی بدهم. من رویه هنری هنرمندان جوان را دنبال می‌کنم و طی چند ماه اگر ببینم روند موفقیت‌های آنها تکرار می‌شود، در آن صورت به آنها فضای نمایشگاهی می‌دهم.

او با اشاره به هزینه‌های سنگین گالری‌داران می‌افزاید: من تفکرم نسبت به کار گالری‌داری متفاوت است. گالری مثل یک مدرسه، مکتب هنری و کانون فرهنگی است. مسلما فروش هم برای هنرمندان و هم برای گالری‌داران در اولویت قرار دارد. اما جنبه فرهنگی کار برای من اهمیت بیشتری دارد. مدیر گالری دی می‌گوید: با این حال ما در گالری دی هنرمندان جوان بسیاری را به جامعه هنری معرفی کردیم که بسیاری از آنها از همین گالری به حراجی‌های بزرگ جهان مانند کریستیز و ساتبیز رسیده‌اند.

سلحشور تاکید می‌کند: ما در همه نمایشگاه‌ها، چه نمایشگاه هنرمندان جوان و چه هنرمندان شناخته شده و پیشکسوت، 30 درصد برای هزینه‌ها و مخارج سنگین برمی داریم. اما اصل مطلب برای یک گالری‌دار جنبه هنری و فرهنگی نمایشگاه است و یک گالری‌دار باید بداند این کار به صبر بسیار نیاز دارد. پس نباید از فروش نرفتن آثار جا بخورد.

بهنوش فروتن، مدیر گالری شکوه نیز به خبرنگار ما می‌گوید: هزینه‌های گالری سرسام‌آور است. جدای از هزینه ملکی که گالری در آن واقع شده و هزینه‌های جاری مثل آب و برق، من ترجیح می‌دهم افتتاحیه نمایشگاه‌هایم عالی باشد.

این گالری‌دار هم که از هنرمندان 30 درصد به عنوان هزینه گالری از فروش آثار دریافت می‌کند، می‌گوید: خیلی وقت‌ها هنرمندان نسبت به گالری‌داران کم لطفی می‌کنند. مثلا به مخاطبان و خریداران آثارشان در نمایشگاه می‌گویند آثار را نخر تا بعد از نمایشگاه به آنها بفروشند. به این ترتیب می‌خواهند 30 درصد هزینه گالری‌دار را ندهند. در واقع با این کار سر ما کلاه می‌گذارند.

او نیز با تائید این نکته که گالری‌داران کمتر برای هنرمندان ناشناخته و تازه‌کار ریسک می‌کنند، می‌گوید: شنیده‌ام حتی برخی گالری‌داران از هنرمندانی که ناشناس هستند پیشنهاد پنج میلیون تومان پول پیش در کنار 50 درصد فروش آثار را مطرح می‌کنند.

مدیر گالری شکوه نیز می‌گوید: برنامه ما تا آبان سال آینده بسته شده و اگر هنرمندی بخواهد در گالری شکوه نمایشگاه بگذارد و آثارش را تائید کنیم، یا باید تا آن تاریخ صبر کند یا نمایشگاه او را جایگزین نمایشگاه‌های لغو شده کنیم.

فروتن می‌افزاید: برخی مواقع هنرمندان یکی دو هفته مانده به آغاز نمایشگاهشان تماس می‌گیرند و نمایشگاه را با دلایل مختلف لغو می‌کنند. به این ترتیب هزینه‌های زیادی را به گالری‌دار وارد می‌کنند. من به این دلیل از هنرمندان بیعانه می‌گیرم.

اصغر امیرنیا ، مدیر پیشین دفتر تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم به جام‌جم می‌گوید: میزان درصد تعیین شده برای گالری‌داران بر اساس توافق میان گالری‌دار و هنرمند بین 10 تا 70 درصد در نوسان است. این میزان توافق است و نمی‌توان برای آن قانون گذاشت.

او می‌گوید: تا روزی که در دفتر تجسمی ارشاد مشغول به کار بودم (حدود یک ماه قبل) هیچ آیین‌نامه یا دستورالعملی در این خصوص در دست تدوین نبود تا میزان کمیسیون گالری‌ها از برپایی یک نمایشگاه را سامان دهد و رقم مشخصی را تعیین کند.

بهرنگ صمدزادگان، پژوهشگر هنر نیز معتقد است: متأسفانه هنرمندان جوان ما عجله دارند. در همه جای دنیا این نظم حاکم است که هنرمند جوان برای ورود به فضای حرفه‌ای هنر از گالری‌های درجه سه شروع و آرام‌آرام پیشرفت کند.

از آنجا که رشته‌های مختلف هنری یکی از پرهزینه‌ترین رشته‌های دانشگاهی محسوب می‌شوند، هنرمندان جوان با هزینه‌های بسیار از دانشگاه با این امید فارغ‌التحصیل می‌شوند که بتوانند آثارشان را در نمایشگاه‌های داخلی عرضه کنند و بتوانند رفته‌رفته از محل فروش این آثار هم هزینه‌های تحمیل شده در دوران تحصیل را جبران کنند و هم بتوانند در دنیای هنر برای خود نامی دست و پا کنند و کم‌کم به مارکت‌های جهانی راه یابند. اما به نظر می‌رسد فضا به گونه‌ای است که انگار به طور عمده نام هنرمند و نیز روابط بر دیگر مسائل رجحان دارد. البته این مشمول همه نگارخانه‌ها نیست و بسیاری از گالری‌داران هستند که از برپایی نمایشگاه‌هایی برای هنرمندان خلاق حمایت می‌کنند. از سوی دیگر هنرمندان نیز در چنین شرایطی ناچارند به شرایط گالری‌ها تن دهند و حتی اعتراض هم نکنند. نمونه‌اش آن‌که برای تهیه این گزارش هیچ کدام از این هنرمندان جوان حاضر نبود نامش منتشر شود.

سجاد روشنی ‌/‌ گروه فرهنگ و هنر