شب همدلی و همکلامی ایران و افغانستان

به گزارش جام‌جم، مراسم بزرگداشت «محمدکاظم کاظمی» شاعر اهل افغانستان سه‌شنبه شب با حضور بسیاری از چهره‌های فرهنگی، مدیران و مسئولان دولت‌های دهم و یازدهم در موسسه نخلستان اوج برگزار شد.

جلیلی، کاظمی و کرزای!

سعید جلیلی، دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی در این مراسم در سخنانی گفت: کمتر ملاقاتی با مسئولان کشور افغانستان داشتم که در آن یادی از این شاعر بزرگوار نشده باشد، هر چند من او را تاکنون از نزدیک ندیده بودم. سال گذشته در همین ایام در کابل دیداری با آقای کرزای داشتم و بخش زیادی از سخنان ما درباره اشعار این شاعر بود.

او ادامه داد: مگر ما از شعر و ادب چه انتظاری داریم جز بیان جزئیات درد و آرمان‌های یک ملت که موجب بصیرت شود؟ بدون شک گرامیداشت شاعر و برادر اندیشمندی مانند آقای‌کاظمی نشان از نوعی لطف الهی دارد و نمایشگر نوعی بصیرت و استعداد است که به بهترین شکل ظهور پیدا کرده است.

جلیلی اظهار کرد: یکی از بهترین شعرهایی که در رحلت امام به دل من نشست، شعر محمد کاظم کاظمی بود که این چنین شروع می‌شد، «امشب خبر کنید تمام قبیله را»، شعری که امام را متعلق به همه می‌داند.

وی افزود: این سروده او که «در آتش چنان سوخت بال و پرت را‌/‌که حتی ندیدیم خاکسترت را» بی‌شک یکی از بهترین اشعاری است که در گرامیداشت شهدا سروده شده است.

کاظمی و پیام حضورش در ایران

غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم در این مراسم اظهار کرد: در چهار دهه اخیر در ارتباطات دو کشور همسایه و هم‌کیش ایران و افغانستان اتفاقات بسیاری روی داده است که بعدها شاید تاریخ‌نگاران، تاریخ مناسبات ایران و افغانستان را بعد از کودتای افغانستان و انقلاب ایران در فصل جداگانه‌ای بنویسند و ابعاد مختلف تأثیرگذاری تحولات را تشریح کنند.

او ادامه داد: یکی از اتفاقاتی که در این چهار دهه رخ داد، مهاجرت جمع کثیری از خواهران و برادران افغانستان به ایران بود که آثار گوناگونی هم در ایران و هم در افغانستان داشته است. یکی از این تأثیرها، تأثیر در زبان فارسی بوده که این موضوع قابل تجزیه و تحلیل است. حدادعادل اظهار کرد: ظهور شاعران متعدد افغانستان در ایران و انتشار اشعارشان در این سال‌ها جزئی از ادب فارسی شد که سرمایه زبان فارسی به حساب می‌آید. از کسانی که به عنوان شاعر برجسته در این فرآیند شناخته می‌شود دوست محترم ما آقای کاظمی است که وجود او در ایران به خودی خود یک پیام است. حضور او به ما ایرانی‌‌ها اعلام می‌کند که قلمرو زبان فارسی محدود به ایران نیست و بسیار پهناورتر از آن‌چیزی است که ما گمان می‌کنیم.

رئیس بنیاد سعدی با فاخر نامیدن زبان شعر محمدکاظم کاظمی گفت: زبان فارسی رودخانه‌ای است که سرچشمه‌اش در سرزمینی است که کاظمی به آن تعلق دارد. حداد عادل شعر کاظمی را شعر اعتراض و شعر درد و رنج ملتی توصیف کرد که حداقل نزدیک به 40 سال است یک دوران پر آشوب را سپری می‌کند؛ شعری که بغض در گلو شکسته یک ملت است.

کارگروه زبان فارسی در دفتر رئیس‌جمهور

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در حاشیه‌ این مراسم نیز خبری را به اهالی رسانه اعلام کرد. او گفت: در دیدار اخیری که اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی با رهبر معظم انقلاب داشتند، ایشان بر توجه و اهتمام به زبان فارسی تأکید کردند. بعد از آن دیدار من هم در جلسه‌ شورای عالی انقلاب فرهنگی گزارشی از شرایط زبان فارسی ارائه کردم و پیشنهاد شد کارگروهی برای توجه و اهتمام بیشتر به زبان فارسی راه‌اندازی شود که با موافقت رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی همراه شد. قرار شد این کارگروه زیر نظر آقای نهاوندیان (رئیس دفتر رئیس‌جمهور) تشکیل شود و همه‌ دستگاه‌های مسئول در این زمینه هماهنگ عمل کنند.

سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد نیز در این مراسم گفت: میراث مشترک دو کشور در چهار دهه اخیر با تلاش شاعران افغانستان بارورتر شده است و آنان سهم بزرگی را در شکوفایی شعر فارسی بر دوش داشته‌اند.

وی افزود: در اواخر دهه 70 به اعتبار خراسانی بودن با آقای کاظمی آشنا شدم، او شاعر بی‌حاشیه‌ای بود که کار خود را انجام می‌داد. هم خوب شعر می‌سرود و هم فعالیتش محدود به شاعری نبود و آموزش نسل جوان و شاعر را در کنار پژوهشگری در حوزه‌های مغفول زبان فارسی انجام می‌داد.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد گفت: کاظمی شاعری دردمند است که با درد انسان زندگی می‌کند. غربت، لحن او را تلخ کرده بود، اما شاعر یأس نبود. او شاعر درد است و همین مزه ماندگاری به اشعارش داده است.

در بخش دیگری از این مراسم، زهرا بیات، همسر محمدکاظم کاظمی از این شاعر به عنوان یک همدل، هم‌نفس و بال پرواز یاد کرد و گفت: شاید باورش برای بعضی از هموطنانم سخت باشد، اما همسرم مثل همه مهاجران مدرک مهاجرت دارد و مثل همه در صف تمدیدش می‌ایستد و در اشعارش هم مهم‌ترین دغدغه‌اش درد مردم بوده است.

از پرورش عامل انتحاری تا پرورش شاعر

سید احمد نور، سفیر افغانستان در ایران نیز گفت: محمدکاظم کاظمی وقتی که زمان و مکان برایش تنگ گرفت، راهی دیار دیگران شد. این همان هجرتی است که ملت افغانستان چهار‌دهه است آن را تجربه می‌کند. اکنون که چند دهه از آن هجرت‌ها می‌گذرد، از جایی برای ما عوامل انتحاری می‌فرستند و از جای دیگر برای ما محمدکاظم کاظمی را پرورش می‌دهند.

جای افغانستان در صفحه حوادث نیست

خود کاظمی سخنران آخر این مراسم نیز پشت تریبون گفت: خیلی برایم دلپذیر نبود که چنین مراسمی برایم گرفته شود، چون خودم را در این سطح نمی‌دانم، اما از آنجایی که گفتند می‌خواهیم از افغانستان سخن بگوییم، این دعوت را رد نکردم و چنین موقعیت‌هایی که سیما و آوای ما با حضور مسئولان بلندپایه کشور ایران به گوش برسد، کمتر دست داده است.

او بیان کرد: همواره داغ و دردی بر دل من بوده است و آن درد این بوده که روزگاری مردم ایران تصویر مثبت‌تری از افغانستان و مردمش داشته باشند و اتفاقا یکی از برکات شعر این بود که الفتی را میان مردم ایران و افغانستان به وجود آورد و این شروع یک تعامل مثبت فرهنگی و ادبی بین دو کشور است. امروز دیگر از افغانستان تنها در صفحه حوادث روزنامه‌های ایران سخن نمی‌گویند بلکه در صفحه‌های هنر و شعر نیز یاد می‌شود. پایان بخش این مراسم قدردانی نهادهایی چون سازمان رسانه‌ای اوج، سفارت افغانستان در ایران، حوزه هنری، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، خانه ادبیات افغانستان و شهرستان ادب از محمدکاظم کاظمی بود.