زندگی پیش چشم دوربین

به نظر می‌رسد حضور دوربین در دنیای امروز اتفاقی غیرقابل انکار است؛ نگرانی از دیده‌شدن و چه بسا خرسندی از آن. انسان امروز بی‌نهایت درگیر روزمرگی‌هایی است که هرکدام در حافظه‌ای ثبت و ضبط‌شده و از سوی گروهی تحت نظارت قرار می‌گیرد. این دیده‌شدن از یک دوربین مداربسته در اتاقی کوچک از یک شرکت تجاری آغاز می‌شود و به بازترین نماها از جامعه شهری می‌رسد. آدم‌هایی که در این تصویر به مقیاس نقطه‌ای از یک کلیت در می‌آیند، می‌توانند خودشان سوژه‌هایی جذاب برای پرداختی بسط یافته و قابل تامل باشند. همان‌طور که وقتی این افراد در کادر دوربین یک داستان قرار می‌گیرند و نگاه، اندیشه، ارزش‌ها، رفتارها و هنجارهایشان در آن موقعیت مشخص مهم می‌شود، قابلیت روایت پیدا می‌کند و می‌تواند پیامی مناسب را برای گروهی از مردم در بر داشته باشد.

دوربین مقوله‌ای صرفا فیزیکی در زندگی فرد نیست و می‌تواند ناشی از تمرکز و توجه به یک واقعیت مثبت یامنفی اجتماعی و فردی باشد. اجتماعی بودن یک پدیده هم قابلیتی ذاتی برای مورد هدف قرارگرفتن به واسطه دوربین دارد و روایت‌های فردی هم به شرط داشتن مولفه‌های مفید و تاثیرگذار می‌تواند در قالبی عمومیت یافته، به دیگران هم نسبت داده شود.

لنزهای دوربین گویی همه زندگی انسان را احاطه کرده‌اند و در این میان نمی‌توان قضاوت مثبت یا منفی از این واقعیت داشت چراکه نبود آن شاید زیان‌های جبران‌ناپذیر بیشتری در پی داشته باشد تا مزایایی که صرفا به امنیت فکری منجر می‌شود.

در نگاه عده‌ای دوربین، سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیونی و آثار سینمایی را شامل می‌شود که البته تصوری درست است، اما فراگیری آن به جزئی‌ترین لحظه‌های زندگی فرد تا بزرگ‌ترین رویدادهای اجتماعی برمی‌گردد. در پایان دوربین را باید فراتر از یک شیء دانست. شاید بتوان آن را یک شهروند نظاره‌گر پنداشت که میان گم‌شدن‌های گاه و بیگاه، نگاهش را از آنچه در حال رخ‌دادن است، بر نمی‌دارد.

رکسانا قهقرایی