چوگان به نام آذربایجان، قهوه‌خانه به نام ترکیه

سال گذشته در هفتمین اجلاس میراث معنوی که در پاریس برگزار شد، پرونده مراسم قالیشویی مشهد اردهال به نام ایران به ثبت رسید که گرچه باعث خوشحالی هموطنان شد، اما از سوی دیگر ثبت تار به اسم آذربایجان باعث شد تا این خوشحالی دوام زیادی نیابد و واکنش‌های منفی بسیاری در جامعه در پی داشته باشد.

امسال نیز ایران در حالی پرونده طب سنتی را به هشتمین نشست کمیسیون میراث معنوی یونسکو ارائه کرده است که آذربایجان پرونده بازی چوگان را برای ثبت به نام خودش راهی این اجلاس کرد که متاسفانه با وجود پیشینه این بازی در ایران روز گذشته چوگان به نام آذربایجان به ثبت رسید. علاوه بر آن ترکیه نیز در اقدامی مستقل، سنت قهوه‌خانه را که میراثی مشترک در منطقه است، به نام خود برای ثبت در میراث جهانی یونسکو ارائه داده است؛ میراثی که به شهادت آثار ادبی و تصاویر نقاشی شده در کشورمان از پیشینه زیادی برخوردار است و هنر قهوه‌خانه‎ای بنیاد هنرهای دیگر سنتی ایران نظیر شاهنامه‌خوانی و تعزیه نیز بوده است، اما هم‌اکنون این اثر ناملموس همانند ساز تار، بدون آن‌که یادی از ایران شود به نام کشوری دیگر در حال ثبت است.

اما شانس امسال ایران برای ثبت پرونده طب سنتی نیز ضعیف است، چرا که با توجه به نظر کارشناسان ارزیابی سازمان یونسکو در ماه گذشته و رای آنها برای ارجاع پرونده طب سنتی به دلیل کلی بودن موضوع و نداشتن معیارهای لازم نمی‌توان برای ثبت این پرونده امیدوار بود. آنچه مسلم است به دلیل گستردگی حوزه تمدنی ایران در گذشته برخی از میراث‌های ناملموس بین کشورهای منطقه مشترک است و برای آن‌که هر ساله با چالشی در این باره مواجه نشویم ضروری است مسئولان حوزه میراث فرهنگی همانند ثبت پرونده نوروز که بین هفت کشور به صورت مشترک به ثبت رسید فهرستی از آثار مشترک با دیگر کشورها را به یونسکو ارسال کنند تا به صورت مشترک بین دو یا چند کشور به ثبت‌رسد تا میراث کشورمان یکی پس از دیگری به نام کشورهای همسایه ثبت نشود و از سوی دیگر از بروز هرگونه کدورت بین کشورهای همسایه هم جلوگیری شود.

سیما رادمنش ‌/‌ گروه فرهنگ و هنر