اخوان‌المسلمین گرفتار تنگ نظری‌های تاریخی

کمتر از سه ماه قبل محمد مرسی، رئیس‌جمهوری مصمم و شجاع و حزبش قوی‌ترین حزب مصر تلقی می‌شد اما اکنون وی به همراه اکثر رهبران رده اول و دوم این تشکیلات و 2000 نفر از هواداران‌شان در زندان و در انتظار برگزاری دادگاه هستند. بسیاری از طرفداران‌شان نیز در خشونت‌های ماه جولای کشته شده‌اند.

در بیست‌وسوم سپتامبر دادگاهی در مصر بار دیگر تمامی فعالیت‌های اخوان‌المسلمین را غیرقانونی اعلام و به دولت دستور مصادره دارایی و اموال این سازمان را داد. بعید نیست حکم بعدی دادگاه انحلال کامل این تشکل را در پی داشته باشد.

دولت نظامی مصر پاکسازی اخوانی‌ها را با اخراج وزرای محمد مرسی آغاز کرد و کرسی‌های آموزشی اعضای این سازمان در دانشگاه‌های دولتی نیز لغو شد.

محمد بدیع، رهبر ارشد اخوانی‌ها و استاد دانشکده دامپزشکی اخیرا از این دانشگاه اخراج شد.

با آن که سرکوب اخوانی‌ها توسط دولت چیز جدیدی در تاریخ این سازمان نیست، اما احساسات شدید ضد اخوانی مردم مصر پدیده تازه‌ای است که با موجی از تحقیر و بی‌آبرو کردن اخوان‌ المسلمین توسط رسانه‌ها تشدید شده و زمینه‌ای را فراهم کرده که هیچ کس حتی جرأت ابراز همدلی با آنان را ندارد.

در حال حاضر در مصر اخوان‌المسلمین به عنوان مقصر اصلی تمامی مصیبت‌های کشور معرفی و نام این سازمان با بیشتر گروه‌های افراط‌گرایی که به طور مثال هم‌اکنون در حال شورش مسلحانه در مناطق مرزی شبه جزیره سینا هستند یا کسانی که وزیر کشور مصر را در پنجم سپتامبر با ماشین بمب‌گذاری شده ترور کردند، گره خورده است.

یاس و سرخوردگی مردم مصر از اخوان و معرکه‌گیری برای ارتش و پلیس مصر فشار شدیدی را به این سازمان وارد آورده و امکان هرگونه پاسخگویی را از آنها گرفته است.

بعد از برخوردهای خشونت بار طرفداران مرسی در ماه گذشته حامیان وی درصدد برآمده‌اند لحن خود را تغییر دهند.

آنها درخواست‌ها برای بازگشت وی به قدرت را کنار گذاشته و دیگر رئیس‌جمهوری را که محبوبیتی در میان مردم ندارد الگوی خود معرفی نمی‌کنند.

در حال حاضر تظاهرات کوچک اما دائم طرفداران اخوان نه‌به منظور درخواست برای بازگرداندن حکومت اخوانی‌ها بلکه در جهت مخالفت با دیکتاتوری و دفاع از آرمان‌های دموکراتیک انقلاب ژانویه 2011 مصر است که ادامه پیدا می‌کند.

زیرا این فقط اخوانی‌ها نیستند که احساس می‌کنند به آنها خیانت شده است، بسیاری از گروه‌های سکولار که خواهان تغییرات در مصر هستند نیز از آن می‌ترسند که انقلاب به سمت انتقام و کینه‌توزی تغییر جهت دهد.

تصویب دوباره قوانین وضع اضطراری که مایه بدنامی 30 سال حکمرانی حسنی مبارک بود، آزادی دیکتاتور مخلوع و همپالکی‌هایش از زندان و شیطان معرفی کردن مخالفان سیاسی و نامیدن آنها به عنوان دشمنان کشور همه نشانه‌هایی از یک دولت ضدانقلابی و ضدمردم‌سالاری را تداعی و گسترش دستگاه‌های امنیتی زمان مبارک را در یادها زنده می‌کند.

رسانه‌های دولتی که نظرات مقامات امنیتی را بازتاب می‌دهند اکنون با معرفی سازمان‌های حقوق بشر به عنوان ستون پنجم دشمن خارجی که در پی برنامه‌های فریبکارانه هستند سخن از تهدید و سرکوب به میان می‌آورند.

حمایت کورکورانه بسیاری از احزاب سکولار مصر از فرمان جدید ارتش باعث طرد اکثر انقلابیون سابق شده است.

در سیزدهم سپتامبر جمعی از فعالان جوان مصری که اغلب‌شان در تظاهرات میدان التحریر که منجر به سقوط مبارک شد حضور داشتند یک سازمان جدید را اعلام کردند.

جبهه راه انقلاب خود را نه به عنوان یک حزب سیاسی بلکه به عنوان گروهی معرفی کرده است که در حال رایزنی برای تحقق اهداف اساسی انقلاب 2011 نظیر تامین آزادی‌های مدنی و گسترش عدالت اجتماعی است.

به رغم لحن نرمی که اخوانی‌ها در پیش گرفته‌اند، هنوز احساس ترس مشترک از پدیده ضدانقلاب در بین همگان شکل نگرفته است.

یکسال حکمرانی مرسی و تمایل وافر او به انحصاری کردن قدرت هم اسلامگراها و هم سکولارها را آشفته خاطر کرده بود.

دو حزب عمده سلفی کشور که نماینده گرایشات مذهبی متعصبانه اما فاقد ساختارانقیاد و سرسپردگی اخوانی‌ها هستند اکنون آشکارا به اخوانی‌ها توصیه می‌کنند که از اشتباهات گذشته خود پوزش بخواهند و به فراخوان برای نافرمانی مدنی که مردم رابه جای همدلی عصبانی‌تر می‌کند، خاتمه دهند.

فهمی هویدی تحلیلگر و مفسر برجسته طرفدار اخوان به آنها توصیه کرده است که نوشیدن جام زهر بهتر از خسارت و آسیب طولانی مدت است.

واقعیت این است که بسیاری از مصری‌ها از بازگشت به شیوه‌های قبل از انقلاب 2011 وبه طور کلی از سیاست دلزده شده‌اند و این بیشتر به دلیل خستگی و نیز امیدواری به این است که شاید دولت فعلی با کنترل امنیت کشور بیشتر از محمد مرسی به مشکلات فزاینده کشور توجه کند.

مشکلات کنونی مصر بسیار عمیق‌تر از گذشته است، اما دولت پشت گرم به تزریق پول از جانب پادشاهی‌های ثروتمند خلیج‌فارس نظیر کویت، عربستان سعودی و امارات متحده عربی است که وعده یک بسته کمک تشویقی 3.5 میلیارد دلاری برای بهبود زیر ساخت‌های مصر داده‌اند.

براساس دستورالعمل جدید نخست‌وزیر مصر، از کانال‌های تلویزیونی درخواست شده که در گزارش‌های خبری از کاربرد واژه‌ها و عباراتی نظیر جنگ علیه ترور خودداری و راه به سوی دموکراسی را تبلیغ کنند و این بیانگر آن است که رهبران جدید مصر مایلند همچنان به حرکت خود ادامه دهند.

منبع: اکونومیست
مترجم: ایرج جودت