عشق، ماشین دو دیفرانسیل و بیراهه‌های ناشناخته

از این گذشته طرفداران واقعی آفرود آنچنان به محیط‌زیست احترام می‌گذارند که راضی نیستند هنگام عبور از طبیعت به گونه‌های گیاهی آسیب بزنند به همین دلیل مسیرهایی را انتخاب می‌کنند که با عبور از آن کمترین آسیب به محیط زیست وارد شود.

در این گزارش با چند نفر از جوانانی که در این رشته فعالیت می‌کنند، همراه شدیم تا از سختی و جاذبه‌های این نوع طبیعت‌گردی بیشتر بدانیم.

آفرود (off road) در واقع شاخه‌ای از سفرهای ماجراجویانه است که راننده و سرنشین با استفاده از اتومبیل‌های مناسب وارد جاده‌های صعب‌العبور می‌شوند؛ مثل مناطق کویری، باتلاق‌ها، رودخانه‌ها، مناطق پربرف و کوهستان.

آغاز یک ماجراجویی

هنوز خورشید طلوع نکرده که ده مرد جوان سوار بر چهار خودروی جیپ به نزدیکی‌های کویر ورزنه می‌رسند. آنها قصد دارند از جاده‌ای فرعی و تا آنجا که می‌توانند در کویر پیشروی کنند. اگر نگاهی به خودروهای آنها بیندازید، متوجه خواهید شد این افراد حداقل قصد دارند برای چند روز در حاشیه کویر بمانند، زیرا خودروهای دو دیفرانسیل آنها به وینچ (کشنده سیم) مجهز است و هر کدام از آنها چند گالن ‌ بنزین، آب و تجهیزاتی دیگر مانند کیسه خواب و چادر همراه دارند.

قبل از خارج شدن از جاده اصلی، سرنشینان خودروها از اتومبیل خود پیاده شده و نگاهی به اطراف می‌اندازند. آنها نیم‌نگاهی هم به جی.پی.اس و نقشه‌ای که همراه آورده‌اند، دارند.

ماجراجویان باید به دقت منطقه را بررسی کنند، چون دنبال مسیری هستند که عبور از آن بی‌دردسر باشد، اما معمولا با منحرف شدن از جاده اصلی نمی‌توان انتظار داشت در بیابان، شنزار و باتلاق گیر نیفتند، به همین دلیل مردان جوان چند دقیقه‌ای باهم درباره مسیر صحبت کرده و تصمیم می‌گیرند از نقطه‌ای که حدس می‌زنند مناسب است به سفرشان ادامه دهند.

مسیری که آنها انتخاب کرده‌اند پوشش گیاهی و تپه‌های بلندی ندارد. در بین راه به دلیل این‌که راننده‌ها باد لاستیک‌های خودروها را کم کرده‌اند، لاستیک برخی خودروها از رینگ جدا می شود.

این یکی از سختی‌های عبور از کویر است و همه آنها که در کویر رانندگی کرده‌اند با آن آشنا هستند. با خارج شدن لاستیک یکی از خودرو‌ها اعضای گروه توقف کرده تا مشکل را برطرف کنند. چیزی که کار را برای آنها مشکل‌تر می‌کند، دانه‌های ریز شن است که به رینگ و لاستیک چسبیده است.

این دانه‌های ریز سبب می‌شود این مشکل دوباره برای رانندگان دردسرساز شود، به همین دلیل راننده‌ها لاستیک و رینگ اتومبیل را بخوبی تمیز می‌کنند، اما بیرون‌زدن لاستیک خودروها یکی از مشکلاتی است که ماجراجوهای حرفه‌ای به آن عادت دارند و آن را بخشی از سفر خود می‌دانند.

با این‌که هنوز چند ساعتی بیشتر از ماجراجویی مردان جوان نمی‌گذرد، اما گرمای سوزان کویر و مشکلات کوچک پیش‌آمده، طاقت برخی از آنها را که تاکنون تجربه چنین سفری را نداشته‌اند، طاق کرده است. آنها به دلیل گرما و عرق ریختن زیاد کلافه شده‌اند.

چند نفری از آنها در حالی که بطری‌های آب معدنی را سر می‌کشند، غر و لند می‌کنند که چرا به چنین ماجراجویی تن داده‌اند، ‌ در حالی‌ که افراد باتجربه گروه از لحظه‌لحظه بودن در کویر لذت می‌برند. آنها با دقت هرچه تمام‌تر سعی در شناسایی مسیر مناسب دارند تا خودرویشان درون شن گیر نیفتد و بتوانند مسیر بیشتری را پشت سر بگذارند.هر چند‌ آنها بر این باورند اشخاصی که آفرود را انتخاب می‌کنند آنقدر عاشق طبیعت هستند که دردسرهای این سبک ماجراجویی هم برایشان لذتبخش است.

در این بین، تازه‌کارهای گروه که کم‌حوصله هم شده‌اند، تصمیم می‌گیرند با سرعت بیشتری رانندگی کنند، اما همین تصمیم اشتباه آنها را به دردسری می‌اندازد که برایشان به مشکل بزرگی تبدیل می‌شود. بعد از طی کردن مسیری کوتاه با سرعت زیاد چرخ های خودروی آنها در شن فرو می‌رود. راننده بی‌تجربه هرچه بیشتر گاز می‌دهد خودرو کمتر حرکت می‌کند.

این تقلای راننده جوان سبب وارد شدن فشار بیشتر به موتور خودرو شده تا آنجا که موتور خودرو نقص فنی پیدا کرده و همه اعضای گروه زمینگیر می‌شوند. بعد از دقایقی بحث با تصمیم افراد باتجربه گروه، سرنشین‌های خودروی خراب شده سوار خودروهای دیگر شده و ماجراجویان سفرشان را ادامه می‌دهند.

درواقع، برداشت نادرست اعضای تازه‌کار گروه از آفرود سبب بروز مشکل برای خود و سایر اعضای گروه شد.

خودروی مناسب؛ 10 تا 15 میلیون تومان

خیلی‌ها قبل از این‌که اطلاعات مناسبی از آفرود به دست بیاورند یا حداقل در چند سفر همراه افراد باتجربه این نوع از ماجراجویی را تجربه کنند، برای این رشته هزینه کرده و بعد از یک تجربه ناخوشایند به قول معروف عطای آفرود را به لقایش می‌بخشند.

حمید بریری، سرپرست گروه زیست درباره خودروی مناسب آفرود و افراد تازه‌کاری که وارد این رشته می‌شوند به «جام‌جم» می گوید: الان که قیمت‌ها بالا رفته است، فکر می‌کنم برای یک خودروی مناسب حداقل حدود ده تا 15 میلیون تومان باید هزینه کرد، زیرا خودرویی که کمتر از این قیمت دارد معمولا در بیراهه‌ها خیلی زود خراب شده و دردسرساز می‌شود. به همین دلیل باید گفت آنها‌ که می‌خواهند آفرود را شروع کنند باید اتومبیل مناسبی تهیه کنند که حداقل از نظر فنی مشکل نداشته باشد.

این درحالی است که برخی‌ها بیش از این رقم‌ها برای تجهیزات هزینه کرده و بعد متوجه می‌شوند اصلا درک درستی از آفرود نداشته‌اند. برای نمونه، گروهی که به قول معروف به بچه مایه‌دار معروف هستند، خودروهایی مانند تویوتا لندکروزر می‌خرند که بیش از 250 میلیون تومان قیمت دارد، البته باید این افراد را با دنیای متفاوتشان کنار گذاشت زیرا افراد تازه‌کار با وضع مالی متوسط می‌توانند با هزینه خیلی کمتر این رشته را دنبال کنند.

بریری ادامه می دهد: برای شروع این نوع سفر لازم نیست از قبل همه تجهیزات را خریداری کنید، چون معمولا همه آنها به کار نمی‌آید. تجهیزاتی که باید تهیه کرد بستگی به این دارد که مقصد ‌ کجاست. به همین دلیل، سرپرست گروه زیست توصیه می‌کند علاقه‌مندان به این سبک ماجراجویی باید ابتدا با افراد باتجربه همسفر شوند تا بدانند واقعا به چه تجهیزاتی نیاز دارند.

برای نمونه برای پشت سر گذاشتن یک جاده خاکی نیازی به وینچ یا کیسه‌خواب‌های آنچنانی نیست. اما در سفرهای طولانی که قرار است مسافت زیادی در کویر پیشروی کرد، نیاز است ماجراجو‌ها جک‌های ریسکی و سیم بکسل با خود ببرند.

چشم و همچشمی نباید کرد

این روزها دنیای مجازی پرشده از تبلیغاتی که وسایل و تجهیزات سفر می‌فروشند. تولیدکننده‌های این لوازم برای این‌که میزان فروش خود را بالا ببرند، ادعاهایی می‌کنند که فقط با تجربه شرایط می‌توان از درستی آنها باخبر شد.

به همین دلیل تازه‌کارها تصور می‌کنند برای شروع سفر باید همه این لوازم را بخرند. ولی نکته اینجاست که ابتدا باید مطمئن شد این لوازم کارایی دارد یا نه؛ زیرا معمولا افراد بی‌تجربه بعد از خرید این وسایل متوجه می‌شوند این تجهیزات فقط فضای خودروی آنها را پرکرده و دست و پاگیر است.

بریری تاکید می‌کند: نباید چشم و همچشمی و برای خرید وسایل و تجهیزات با دیگران رقابت کرد. بهتر است اول بدانیم چقدر می‌خواهیم در این رشته پیشروی کنیم، بعد شروع به خرید لوازم مورد نیاز کنیم؛ زیرا الان یک وینچ برقی بین دو تا 20 میلیون قیمت دارد.

از کجا شروع کنیم

بیشتر طرفداران آفرود در فصل پاییز و زمستان که هوا خنک می‌شود برای ماجراجویی به کویر می‌روند، اما خوشبختانه کشور ما چهارفصل است و علاقه‌مندان به طبیعت می‌توانند همیشه به مناطق مختلف سفر کنند.

نکته دیگری که در این میان وجود دارد این است که افراد تازه‌کار اگر می‌خواهند به تنهایی به سفر بروند باید ابتدا از مسیرهای شناخته شده ماجراجویی خود را آغاز کرده و به محل‌هایی بروند که رفت و آمد به آنجا جریان دارد.

چون خیلی‌ها به دلیل دیدن فیلم و تصاویر هیجان‌انگیز این رشته در تلویزیون یا نشریات تصور می‌کنند آفرود رشته بی‌دردسر و راحتی است، اما باید در نظر داشت این رشته در کنار جذابیت‌ هایش سختی‌های خاص خود را دارد. به همین دلیل کم نیستند افرادی که بعد از چند سفر ماجراجویانه متوجه می‌شوند روحیه آنها با طبیعت‌گردی به سبک آفرود جور در‌نمی‌آید.

نکته دیگری که علاقه‌مندان به آفرود باید به آن دقت کنند این است که پوشش گیاهی در مناطق کویری اهمیت زیادی دارد به همین دلیل آنها باید مسیرهایی را انتخاب کنند که پوشش گیاهی ندارد.

بریری می‌افزاید: وقتی از راه اصلی خارج شدید ‌ ممکن است اتفاق‌های پیش‌بینی‌نشده‌ای رخ بدهد، به همین دلیل باید قبل از هرچیز روحیه خوبی داشت و از لحاظ روانی بتوانید با مشکلات پیش‌آمده کنار بیایید چون هر لحظه ممکن است ماشین خراب شده یا وضع جوی تغییر کرده و هوا بشدت گرم یا سرد شود یا باران ببارد.

حساب شده عمل کنید

برای این‌که از آفرود لذت بیشتری ببرید باید حساب شده عمل کنید تا طبیعت شما را غافلگیر نکند، زیرا باید به شکلی برنامه‌ریزی کنید که زمان کم نیاورید. برای نمونه اگر قرار است برای سفر دو روزه‌ای به طبیعت بروید بهتر است برای سه روز جیره مواد غذایی بردارید.

سرپرست گروه زیست توضیح می‌دهد: همیشه باید یک جفت کفش مناسب و کوله‌پشتی‌ که لوازم ضروری درون آن قرار دارد، همراه شما باشد چون امکان دارد ماشین خراب شود و مجبور شوید مسیری را پیاده طی کنید، اینجاست که جیره اضافه و مدیریت در وقت می‌تواند شما را نجات دهد. بنابراین همیشه قبل از سفر محاسبه کنید اگر ماشین‌تان به هر دلیلی خراب شد، چقدر می‌توانید پیاده‌روی کنید و به چه چیزهایی نیاز دارید. البته بهتر است سفرهایتان را گروهی انجام بدهید تا احتمال زمینگیر شدن برای شما به حداقل برسد.

آمادگی روانی داشته باشید

علاقه‌مندان به آفرود باید از لحاظ روحی خود را برای هر حادثه‌ای آماده کنند، زیرا در شرایطی که امکان دسترسی به بیمارستان و درمانگاه وجود ندارد قبل از هر چیز باید هنگام بروز حادثه خونسردی خود را حفظ کنند و بهترین تصمیم ممکن را بگیرند.

برای نمونه، احتمال عقرب یا مارگزیدگی در مسیرهای فرعی وجود دارد. علاوه بر این، ممکن است هنگام عبور از پستی و بلندی‌ها شخصی از خودرو بیرون بیفتد‌ و دچار شکستگی دست و پا یا خونریزی داخلی شود.

بریری عنوان می‌کند: دراین رشته نباید به خود مغرور شد، زیرا هر قدر هم که باتجربه باشید ممکن است غافلگیر شوید. خراب شدن ماشین چیزی عادی است، اما مسائل جانی خیلی مهم است و شوخی‌بردار نیست.

باید توجه داشت پارگی لاستیک، گیر کردن در شن، بریدن گاردان و شکستگی رادیاتور خودرو از اتفاقاتی است که برای ماجراجو‌ها جزئی از آفرود به حساب می‌آید. سرپرست گروه زیست خاطره‌ای نیز در این‌باره دارد.

او توضیح می‌دهد: مدتی قبل در یکی از سفرهایمان حادثه‌ای اتفاق افتاد که خیلی نگران‌کننده بود به همین دلیل با اورژانس تماس گرفتیم و تقاضای هلیکوپتر کردیم. ماجرا از این قرار بود که بریری و دوستانش حدود 9 ساعت باجاده اصلی فاصله داشتند که هنگام عبور از پستی و بلندی‌های تپه‌های شنی، یکی از همراهان او با یکی از اتومبیل‌های اعضای گروه تصادف می‌کند. آنها که می‌ترسیدند همراهشان دچار خونریزی داخلی شده باشد، تقاضای امداد هوایی می‌کنند، اما موقعیت آنها به شکلی بوده که امکان فرستادن هلیکوپتر وجود نداشته است.

بریری ادامه می‌دهد: پیاده به راه افتادیم تا خودمان را به جاده اصلی برسانیم. دیگر هوا تاریک شده بود که نیروهای اورژانس، زمینی خودشان را به ما رساندند و خیال ما بابت همراه حادثه‌دیده راحت شد.

سرپرست گروه زیست درباره طولانی‌ترین زمانی که در کویر زمینگیر شده است نیز خاطره‌ای دارد. او این طور ادامه می‌دهد: چند سال پیش از سمت منطقه جندق در حال حرکت به سمت ورامین بودیم که در باتلاق گیر افتادیم. دو روز طول کشید تا توانستیم از آن منطقه خارج شویم. از نظر آب و بنزین هم وضع مناسبی نداشتیم، به همین دلیل مجبور شدیم از دوستان بخواهیم برایمان آب و بنزین بیاورند.

بنابراین باید یادآور شد سختی‌های آفرود جزئی از این ماجراجویی است و چنانچه جزو افرادی هستید که در تابستان و زمستان خنکی کولر و گرمای بخاری را با هیچ چیز عوض نمی‌کنید، نباید به فکر فعالیت در این رشته باشید.

عبور از ریگ یلان

حمید بریری یکی از افراد باسابقه در زمینه آفرود و طبیعت‌گردی در کشورمان است.

او در کارنامه‌اش ماجراجویی‌های مختلفی مانند پیاده عبور کردن از کویر لوت و ماجراجویی در منطقه ریگ جن را ثبت کرده است. آخرین ماجراجویی بریری که 27 روز زمان برده عبور از عرض ریگ‌یلان با خودرو بوده است.

او درباره این ماجراجویی می‌گوید: این سفر ما در دو مرحله انجام شد؛ بار اول با تعدادی از افراد باتجربه 20 روز در کویر لوت فعالیت کردیم، طبق جی پی اس برای عبور از عرض ریگ ما باید 70 کیلومتر هوایی را پشت سر می‌گذاشتیم، اما روی زمین فراز و فرودهایی که برای عبور از روی تپه‌های شنی داشتیم کار را سخت می‌کرد.

برای عبور از ریگ یلان، بریری و همراهانش مسیرهای مختلفی را در شرق و غرب ریگ بررسی کردند تا این‌که توانستند مسیر مناسبی را شناسایی کنند. سرپرست گروه زیست ادامه می‌دهد: دمای بالای هوا و مگس‌هایی که در ریگ بود واقعا کار را سخت می‌کرد. در سفر اول موفق نشدیم از ریگ یلان عبور کنیم به همین دلیل برگشتیم و تدارک سفر دیگری را دیدیم.

بریری و همراهانش یک هفته بعد از سفر اول با تجهیزات کامل‌تر به کویر لوت برگشتند تا با عبور از این ریگ به وسیله خودرو رکورد جدیدی را به نام خود ثبت کنند. او می‌افزاید: در سفر دوم که یک هفته طول کشید موفق شدیم از ریگ‌یلان عبور کنیم. در این سفر تیم‌های مختلفی از سراسر ایران حضور داشتند.

مهدی آیینی - ‌گروه جامعه