گفت‌وگو با عباس نعمتی، فیلمنامه‌نویس سریال «اولین انتخاب»: شوخی‌های فانتزی در موقعیت‌های واقعی

عباس نعمتی فیلمنامه سریال تلویزیونی« اولین انتخاب» را نوشته است؛ سریالی که مهدی صباغ‌زاده آن را کارگردانی کرده است. این سریال که در حال پخش از شبکه تهران است، روایتگر خانواده‌ دکتری است که دو دختر در خانه دارد تا این‌که پسری به نام مسعود به‌عنوان خواستگار به خانه آنها می‌رود، اما این خواستگاری ساده بر اثر اتفاقاتی به حوادثی منجر می‌شود. عباس نعمتی در تازه‌ترین اثرش به سراغ یک قصه طنز اجتماعی رفته تا توانایی خود را در این زمینه محک بزند. با او به گفت‌وگو نشستیم تا درباره شکل‌گیری فیلمنامه مجموعه اولین انتخاب برایمان بگوید.

سریال اولین انتخاب با این جمله شروع می‌شود که اولین انتخاب، بهترین انتخاب است. این جمله به لحاظ روان‌شناسی اشتباه است و نمی‌توان با قطعیت گفت اولین انتخاب، بهترین انتخاب است. چرا این جمله را برای آغاز سریال انتخاب کردید؟

ما از نام سریال برای تبلیغ استفاده کردیم. شاید حرف شما درست باشد، ولی من روان‌شناس نیستم که در این‌باره قضاوت کنم، اما می‌توانم به قضیه کنکور اشاره کنم. مشاوران کنکور به داوطلبان می‌گویند بهتر است به اولین گزینه‌ای که انتخاب کردند، ایمان داشته باشند و به آن شک نکنند، چون ممکن است گزینه بعدی اشتباه باشد. بنابراین وقتی به این جمله از این زاویه نگاه کنیم، درست است. قرار دادن این جمله هم ابتدای سریال و قبل از تیتراژ، پیشنهاد گروه بود.

ابتدا نام سریال «دروازه بهشت» بود و بعد «غریب آشنا» نام گرفت. در نهایت بعد از مشورت با مدیران شبکه و تهیه‌کننده اولین انتخاب نهایی شد. من در همین جا باید به مشارکت‌کننده هم اشاره کنم. همراه اول اسپانسر این سریال است، اما خیلی عاقلانه رفتار کرد و به جای این‌که به دنبال تبلیغ گل درشت باشد از ما خواست تبلیغ درست برایش انجام دهیم.

می‌توانستیم در این سریال از طریق شخصیت‌های قصه به طرح تابستانه همراه اول اشاره کنیم، اما این کار را انجام ندادیم تا وقتی سریال چند ماه دیگر تکرار مجدد شد چنین تبلیغی بی‌معنا نباشد. خوشبختانه توقع مشارکت‌کننده هنرمندانه بود.

چگونه مشارکت‌کننده را توجیه کردید که تبلیغ در سریال غیرمستقیم باشد؟

شانس بزرگی که ما در سریال اولین انتخاب داشتیم، این بود که تهیه‌کننده‌اش سال‌ها در مدیریت کلان فعالیت کرده و مشاور تبلیغات ازجمله همراه اول بود. به همین دلیل او فضا را خیلی خوب طراحی کرد تا تبلیغات به شکل مناسب انجام شود.

اگر نگاهی به محتوای سریال داشته باشیم، جنس طنز این سریال در مقایسه با دیگر طنزهای تلویزیون تفاوت دارد. زمان نگارش فیلمنامه واهمه نداشتید ممکن است مخاطب این جنس طنز را که به نظر می‌آید از سریال‌های کمدی خارجی الگو گرفته شده باشد، نپذیرد؟

تعدادی تیپ‌ کمدی در آثار خارجی داریم که ما از آنها استفاده نکرده‌ایم یا این‌که کمتر استفاده شده است؛ از تیپ روستایی ساده‌دل استفاده کردیم. از شخصیت‌های تئاترهای سیاه‌بازی هم برای طراحی شخصیت‌های این سریال استفاده کردیم.

من برای نگارش سریال اولین انتخاب از کمدی‌های غربی الگو نگرفتم، بلکه از تیپ‌هایی استفاده کردم که کمتر دیده شده است. مثل داماد بدشانسی که احمق نیست، اما بنا به شرایطی که برایش به وجود می‌آید هر کاری که انجام می‌دهد نه‌تنها به نتایج مثبت ختم نمی‌شود، بلکه به قول اطرافیانش بیشتر باعث خرابکاری می‌شود. سریال اولین انتخاب متکی به دیالوگ است و حادثه‌‌های عجیب و غریب برای این سریال طراحی نکردیم. می‌توان گفت این سریال ترکیبی از صحنه‌های فانتزی و واقعی است.

معتقدم سریال‌های طنز در تلویزیون می‌تواند طعم‌های مختلف داشته باشد و ما می‌توانیم این طعم‌ها را تجربه کنیم و مخاطب را هم در آنها شریک کنیم. طبیعی است وقتی اثری ساخته می‌شود که سوژه‌ای نو دارد، بعضی‌ها آن را می‌پسندند، اما برخی دیگر احتیاج به زمان دارند تا با طعم و شوخی‌های کار عادت کنند.

این اتفاق در سریال اولین انتخاب افتاد و بعضی مخاطبان با قسمت‌های ابتدایی نتوانستند ارتباط برقرار کنند، اما به مرور با سریال ارتباط بهتری برقرار کردند. آیا این مساله را از ابتدا پیش‌بینی کرده بودید؟

این اتفاق طبیعی است. وقتی اثری پخش می‌شود همه از کار لذت نمی‌برند و تعدادی هم به مرور زمان با قصه و مضمون آن ارتباط برقرار می‌کنند. پس این مساله را از ابتدا پیش‌بینی کرده بودیم، اما می‌دانستیم به مرور حتما مخاطب با آن ارتباط برقرار می‌کند.

شخصیت‌های اصلی این سریال دختران دکتر جهان و داماد‌های او هستند. با توجه به این‌که طنز سریال اولین انتخاب با دیگر آثار طنز تفاوت دارد، به همین دلیل از بازیگرانی استفاده کردیم که چهر‌ه‌هایشان برای مخاطب آشناست، اما بیننده آنها را در آثار طنز ندیده است.

نمی‌خواستیم مخاطب بازیگرانی را در این سریال ببیند که با فضای کارهای قبلی آنها آشنا باشد و با سابقه ذهنی به تماشای اولین انتخاب بنشیند. ما در این سریال از بازیگرانی استفاده کردیم که مردم عموما آنها را در کارهای طنز ندیده‌اند. بنابراین طبیعی است در قسمت‌های ابتدایی برخی بینندگان با جنس شوخی‌ها و شخصیت‌ها خیلی ارتباط برقرار نکنند.

آیا کارگردان و تهیه‌کننده از شما هم برای انتخاب بازیگران سریال اولین انتخاب مشورت گرفته‌اند؟

راستش سریال اولین انتخاب جزو معدود کارهایی بود که من حتی خیلی سر صحنه حاضر نشدم و به غیر از نوشتن فیلمنامه در بخش دیگری دخالت نکردم. در حالی که در کارهای قبلی‌ام حتی برای تدوین هم نظراتم را می‌دادم. دلیل این‌که این بار وارد چنین مباحثی نشدم این بود که یک گروه حرفه‌ای سریال را می‌ساخت.

ضمن این‌که تولید این سریال فشرده بود و ما زمان زیادی نداشتیم، چون ابتدا قرار بود این سریال برای ماه رمضان پخش شود و من باید فیلمنامه را می‌رساندم.

شخصیت‌های سریال اولین انتخاب در بعضی صحنه‌ها کاریکاتوری و فانتزی و در برخی صحنه‌ها واقعی هستند. چرا چنین طراحی‌ای برای شخصیت‌ها انجام دادید؟

اگر شما به آثار کمدی جدید دنیا هم نگاه کنید این ویژگی را می‌بینید. گرچه مخاطب ما کارهایی به این شکل را کمتر دیده است، اما این دلیل نمی‌شود که نتواند با آن ارتباط برقرار کند. همان‌طور که اشاره کردم برخی مخاطبان که خیلی زیاد فیلم می‌بینند از همان قسمت اول با این سریال ارتباط برقرار کردند و بعضی دیگر چون با این نوع کار آشنا نیستند، در روزهای اول هضمش برایشان مشکل بود اما به مرور با فضای کار آشنا شدند و با آن ارتباط برقرار کردند.

قصد دارید این جنس طنز را در تلویزیون ادامه بدهید؟

بله، علاقه‌مند هستم این کار را ادامه بدهم. البته ادعا نداریم ما این نوع طنز را وارد تلویزیون کردیم، چون قبل از ما هم کارگردانانی این نوع طنز را برای تلویزیون ساخته بودند که از میان آنها می‌توان به سریال «پاورچین» ساخته مهران مدیری اشاره کرد.

معتقدم ما نیاز داریم روی انواع مختلف طنز کار کنیم. این کار مثل غذا خوردن می‌ماند. طبیعی است وقتی مثلا هر روز چلوکباب بخوریم دلزده می‌شویم. وقتی طعم‌های نو داشته باشیم بدون تردید از دیدن آثار مختلف بیشتر لذت می‌بریم.

با وجود این‌که سریال اولین انتخاب به دور از هجو است، اما برخی صحنه‌های این سریال خیلی بی‌نمک شده مثل زمانی که مجید مظفری هنگام دیدن خواهرش ستون خانه را بغل می‌کند. در واقع چاشنی طنز در برخی صحنه‌ها درنیامده است.

خوشحالم از این‌که این سریال از هجو فاصله گرفته است. ما برای بامزه شدن این سریال مثلا با دستشویی شوخی نکردیم که مردم برای لحظاتی بخندند. درباره صحنه‌ای که شما اشاره کردید اتفاقا خیلی‌ها آن را پسندیدند. بعضی‌ها هم مثل شما آن را دوست نداشتند. به هر حال مخاطبان تلویزیون زیاد هستند و هرکدام سلیقه و نظری دارند که راضی کردن همه آنها کار ساده‌ای نیست.

زمانی که سفره‌ای چیده می‌شود و در آن غذاهای مختلف وجود دارد، ممکن است یکی غذای اصلی را دوست داشته باشد و یکی دیگر از خوردن دسر و سالاد لذت ببرد. یک اثر تلویزیونی هم همین‌طور است. هر طیف از مخاطبان ممکن است بخشی از کار را دوست داشته باشند و بخشی دیگر مورد توجه‌شان قرار نگیرد.

فاطمه عودباشی‌ / ‌گروه رادیو و تلویزیون