بیا به رزم تن به تن

اکنون نگاه‌های متفاوتی به ورزش‌های رزمی وجود دارد، عده‌ای ورزش‌های رزمی را وسیله‌ای برای قدرت نمایی خود می‌دانند، عده‌ای دیگر آن را مساوی با امنیت و دفاع شخصی تلقی می‌کنند، عده‌ای دیگر هم آن را برای کمک به دیگران یا رسیدن به عناوین قهرمانی و حرفه‌ای دنبال می‌کنند.

انواع رشته‌های رزمی

عامه مردم نگاهی یکسان به ورزش‌های رزمی دارند، به این ترتیب که آنها تنها رشته‌هایی را که دو نفر به نبرد تن به تن با یکدیگر بپردازند به‌عنوان ورزش رزمی می‌شناسند همانند بوکس یا کاراته؛ اما واقعیت این است که ورزش رزمی خلاصه به رشته‌هایی همچون تکواندو، بوکس، کاراته و ووشو نمی‌شود. گستره ورزش‌های رزمی بیشتر از این موارد است.

رشته‌های رزمی زیر مجموعه‌های زیادی دارد و هر سال زیر مجموعه جدیدی به این رشته‌ها اضافه می‌شود.

در فهرست جهانی تدوین شده برای ورزش‌های رزمی 34 رشته را می‌توانید مشاهده کنید، جالب اینجاست که در فهرست ورزش‌های رزمی نام رشته‌هایی همچون وزنه‌برداری هم دیده می‌شود. در حالی که اصولا در ایران رشته‌هایی همچون شمشیربازی و کشتی جزو ورزش‌های رزمی شمرده نمی‌شود.

این دو رشته هم از مهم‌ترین رشته‌های حاضر در فهرست ورزش‌های رزمی به شمار می‌روند.

رشته‌هایی همچون کندو و یا وینگ چون از دیگر رشته‌های رزمی ناشناخته در ایران به شمار می‌روند.

افزایش رزمی‌کاران در ایران

ورزش‌های رزمی در ایران جایگاه قابل توجهی دارند، چه بسا که در بسیاری اوقات بویژه هنگام برگزاری بازی‌های المپیک ورزش ایران به ورزش‌های رزمی بویژه تکواندو وابسته است.

اهمیت و جایگاه والای ورزش‌های رزمی در ایران باعث شده است اکنون رزمی‌کاران زیادی در ایران وجود داشته باشند. ‌

اکنون شش فدراسیون مرتبط با ورزش‌های رزمی در ایران وجود دارد و جالب است که با توسعه ورزش‌های رزمی در ایران تعداد این فدراسیون‌های رزمی در حال افزایش است.

به عبارت دیگر در میان تمام فدراسیون‌های ورزشی، فدراسیون‌های رزمی از لحاظ کمیت یکه تاز هستند.

ورزش‌های رزمی فقط برای کسب عناوین قهرمانی و افتخار آفرینی در میادین بین‌المللی کاربرد ندارند، اهمیت آنها بالاتر از اینهاست.

در برخی ارگان‌ها آموزش ورزش‌های رزمی یک ضرورت است. ورزش‌های رزمی در سپاه و برخی ارگان‌هایی از این دست جایگاه تعریف شده خود را دارند. کاربرد رشته‌های رزمی در ایران چیزی فراتر از اهداف قهرمانی است، اما واقعا چه کسی می‌داند ورزش‌های رزمی از چه زمانی وارد ایران شدند؟

رزم در دوران باستان

حتی در دوران ایران باستان هم می‌توانید نقش و اهمیت رشته‌های رزمی را ببینید. شاهنامه فردوسی هم لبریز از وصف با شکوه صحنه‌های نبردی است که بر اساس رزم سروده شده است.

«چو شیر ژیان هر دو آشوفتند‌/‌ ز آن زخم اندامها کوفتند، تهمتن گز اندر کمان راند زود‌/‌ بدان سان که سیمرغ فرموده بود، بزد راست بر چشم اسفندیار‌/‌ سیه شد جهان پیش آن نامدار،بدو نوک پیکان دو چشمش بدوخت‌/‌ بمرد آتش کینه چون بر فروخت،خم آورد بالای سَرو سَهی‌/‌ ازو دور شد دانش و فَرهی،نگون شد سر شاه یزدان پرست‌/‌ بیفتاد چاچی کمانش ز دست».

صحنه‌های نبرد رستم و اسفندیار، رستم و اشکبوس و رستم و شغاد به بهترین شکل صحنه‌های رزمی را وصف کرده است. در برخی صحنه‌ها آهنگ شعر با ابزار رزمی بنا نهاده شده است.

وصف مبالغه‌آمیز موسیقی رزمی بر زیبایی برخی صحنه‌های نبرد شاهنامه فردوسی هم افزوده است. این پایان ماجرا نیست، موسیقی رزمی تنها بعد پررنگ شاهنامه شمرده نمی‌شود، چه بسا آن‌که بسیاری بر این اعتقادند که حکمت شاهنامه فردوسی به زبان رزمی بیان شده است.

درباره فنون رزمی به‌کار رفته در عهد ساسانی نیز مطالبی به نگارش در آمده است؛ اما باز هم نمی‌توان شاهنامه فردوسی یا عهد ساسانی را مبدا آغاز و پیدایش نبردهای رزمی در ایران معرفی کرد. رزم و نبردهای تن به تن از زمان‌های بسیار قدیم یا همان عصر حجر وجود داشته است، این نبردهای تن به تن را هنوز همانند آن دوران می‌توانید گاهی اوقات در کوچه و خیابان ببینید، البته در شکل وشمایلی مدرن تر با نام ورزش‌های رزمی.

تکواندو می‌تازد

تکواندو اکنون از محبوب ترین رشته‌های ورزشی در ایران به‌شمار می‌رود و از حیث افتخار آفرینی در میان دیگر رشته‌های ورزشی اول است.

تکواندو 45 سال پیش در ایران متولد شد، یعنی زمانی که سربازان کره‌ای مشغول مانور نظامی در جنوب کشور و اجرای نمایشی فنون رزمی بودند. پس از آن یک کارگروه کره‌ای به ایران آمدند و مسئولیت آموزش تکواندو به سربازان ایرانی را عهده دار شدند.

سال 1363 فدراسیون تکواندوی ایران تاسیس شد و بعد از آن تکواندوی ایران به سرعت پله‌های پیشرفت را یکی پس از دیگری طی کرد و اکنون پس از کره جنوبی قدرت دوم تکواندوی جهان به شمار می‌آید، هر چند رقیبان ایران در سطح جهان بسیار زیاد هستند.

نه درباه تکواندو و نه درباره هیچ رشته رزمی دیگری آمار دقیقی در دست نیست که چه تعداد رزمی کار در ایران وجود دارد، اما به هر حال مشخص است بر خلاف روال دهه 70، تکواندو از حیث محبوبیت از کاراته سبقت گرفته است و این به افتخارآفرینی‌های متعدد تکواندوکاران ایرانی در عرصه‌های بین‌المللی بویژه آسیا و البته المپیک برمی‌گردد.

کاراته در تعقیب تکواندو

کاراته از تکواندو پنج سال پیرتر است. این رشته رزمی پرطرفدار از سال 1342 وارد ایران شد. بنیانگذار کاراته ایران فرهاد وارسته است و اولین نفری که در ایران توانست موفق به اخذ کمربند مشکی نایل آید مرتضی کاتوزیان بود که در خرداد  49 به این توفیق رسید.

اوج محبوبیت ورزش کاراته در دهه 70  بود و دلیل این محبوبیت چیزی نبود جز فیلم‌های اکشن و پربرخورد هالیوودی که هنر کاراته ـ این ورزش ملی ژاپنی‌ها ـ را به زیباترین و هیجان‌انگیزترین شکل به نمایش در می‌آورد.

اگر کسی در جمع یا در خیابان از پس چند نفر برمی آمد، می‌گفتند طرف برای خودش یک کاراته کاست. کاراته که سبک‌های مختلفی دارد هنوز هم یکی از محبوب‌ترین ورزش‌های رزمی در ایران به شمار می‌رود.

با این‌که کاراته همانند بوکس یا تکواندو المپیکی نیست، اما جذابیت‌های خود را به بهترین شکل ممکن حفظ کرده است و جوانان علاقه مندی را به سمت خود می‌کشاند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ورزش‌های رزمی بویژه کاراته دوران رکورد طولانی را سپری کردند، ولی با توجه دوباره به این ورزش، ایران خیلی بیشتر از گذشته در رقابت‌های آسیایی و جهانی درخشید.

جودو به پای کاراته نمی‌رسد

جودو هم یکی از محبوب‌ترین ورزش‌های رزمی در ایران است. این رشته رزمی در دهه 30 شمسی وارد ایران شد. در اواخر دهه 1330 دو نفر افسر پلیس به نام بهروز سرشار و مرحوم انوشیروان شهیدی جهت بازدید به آکادمی پلیس سوئد اعزام شدند و درآنجا با تمرینات جودوی دانشجویان سوئدی آشنا شدند.

این دو در بازگشت، جودو را در ایران پی ریزی کردند تا این رشته رزمی پرطرفدار در ایران متولد شود. جودو هر چند در سال ‌های اخیر ناکامی‌های زنجیرواری را در رقابت‌های بین‌المللی تجربه کرد، اما ظرف مدت کوتاهی در ایران بسیار پیشرفت کرد اما بحث محبوبیت جودو در ایران بحث جداگانه‌ای است.

هر چند این رشته ورزشی جمعیت زیادی را به خود جلب کرده است، اما هنوز از لحاظ محبوبیت به تکواندو و حتی به کاراته که المپیکی نیست، نمی‌رسد.

ووشو، این ورزش رزمی نوین

مشخص نیست ووشو ـ ورزش ملی کشور چین ـ را چه کسی به ایران آورد، اما مشخص است این رشته رزمی نوین از سال 68 رسما کار خود را در ایران آغاز کرد.

هر چند ووشو ریشه‌ای قدیمی در چین دارد، اما در ایران ورزش رزمی نوینی است. ووشو، درخشش و پیشرفت خیره کننده خود را در ایران از اوایل دهه 80 آغاز کرد.

اکنون در کلکسیون افتخارات فدراسیون ووشو می‌توانید انواع افتخارات ریز و درشت از قهرمانی در جهان، آسیا و بازی‌های آسیایی را هم ببینید.

لازم به یادآوری است بخش عمده‌ای از این افتخارات را زنان ووشوکار به دست آورده‌اند. ووشو از معدود رشته‌های رزمی و حتی ورزشی است که در آن زنان و مردان سهم برابری در کسب افتخارات جهانی و آسیایی دارند اما با همه این اتفاقات ووشو تبدیل به یکی از محبوب‌ترین رشته‌های رزمی شده، البته بیشتر در شهرستان‌ها. ‌

اکنون در استان‌های اصفهان و کرمانشاه تعداد افرادی که به سمت یادگیری و آموزش ووشو سرازیر شده‌اند، رو به افزایش است.

بوکس و همه نگاه‌های منفی

بوکس با محبوبیتی که از سال‌ها پیش برایش به یادگار مانده،همچنان پیش می‌رود. پربرخوردترین رشته رزمی دنیا و ایران خیلی قبل‌تر از تکواندو، ووشو، کاراته و جودو وارد ایران شد. تاریخ ورود رسمی بوکس به ایران به سال 1314 یعنی 78 سال پیش برمی‌گردد. یک آمریکایی به نام هاوارد باسکرویل که به مدیریت کالجی در ایران منصوب شده بود، این ورزش را در ایران پی‌ریزی کرد.

بعد از آن فایت که یکی از قهرمانان بنام اروپایی بود به ایران آمد و شخصا تمرین‌دهی چند بوکسور مستعد را به عهده گرفت.

با این‌که بوکس در مقایسه با دیگر رشته‌های رزمی قدمت بیشتری در ایران دارد، اما بیش از هر رشته دیگری از لحاظ ماهیت با شک و تردید روبه‌رو شده است.

هنوز هم این رشته ورزشی خلاف اصول شرعی معرفی می‌شود و ذهنیتی منفی نسبت به آن وجود دارد.

بوکس حتی در بازه زمانی چند ساله‌ای حرام اعلام شد و با وجود این‌که این دیدگاه نسبت به بوکس تغییر کرد، همچنان رقابت‌های بوکس به‌دلیل آنچه بدآموزی خوانده شده و باعث ترویج خشونت می‌شود از تلویزیون پخش نمی‌شود.

درباره بوکس و قوانینی که وجود دارد همچنان بحث زیاد است. قربانیانی که این رشته رزمی در چند سال اخیر در دنیا گرفته، مزید بر علت است تا نگاه‌های منفی نسبت به آن همچنان ادامه داشته باشد.

احمد ناطق نوری، رئیس فدراسیون بوکس بارها از این شرایط گله کرده و خواستار نگاهی برابر به بوکس است، اما نگاه‌های منفی به بوکس همچنان باعث شده میزان روی آوری به این رشته کمتر از رشته ‌های رزمی دیگر باشد، اما با همه این اوصاف بوکس را هم می‌توان در زمره رشته‌های رزمی پرطرفدار به حساب آورد.

چگونگی استفاده از ورزش رزمی

اما همان‌طور که ذکر شد رشته‌های رزمی محدود به این نام‌ها نیست. تعداد متقاضیان ثبت‌نام در باشگاه‌های رزمی برای رشته‌هایی نظیر کیک بوکسینگ، جوجیتسو، فول‌کنتاکت و انواع سبک‌های کاراته روزبه‌روز زیادتر می‌شود حتی شمشیربازی هم که زمانی کمتر کسی آن را به عنوان یک رشته رزمی حساب می‌آورد علاقه‌مندان به خود را بیشتر از هر زمانی پیدا کرده است.

در این میان به نظر می‌آید مهم‌ترین انگیزه برای روی آوردن به رشته‌های رزمی بویژه در میان دختران دست یافتن به حربه‌هایی برای دفاع شخصی باشد.

ورزش‌های رزمی اکنون جایگاه خود را در میان عامه مردم بهتر از هر زمانی پیدا کرده است، اما نکته مهم‌تر این است که از توانایی‌های رزمی در چه زمینه‌ای استفاده شود.

فهرست همه ورزش های رزمی

آبکیدو، باگوآ، بوکس، کیک بوکسینگ، جوجیتسو، جودو، آیکی ـ جوجیتسو ، کاپوئیرا، کاراته، هاپکیدو، یایدو، تانگ سود، و تای چی چوان، تکواندو، سامبو، سمبکالاه، سومو، شمشیربازی، کبدی، کشتی آزاد، کشتی‌فرنگی، کشتی آلیش، کشتی کچ، کندو، موآی تای، ناگینتادو، ورزش‌های رزمی آمیخته، ورزش رزمی نیرو، وزنه‌برداری، ووشو، وینگ چون، کونگ‌فو ، هالا و جیت کان دو.