در فصلنامه تخصصی جوان و رسانه می‌توانید بخوانید

فصلنامه مذکور متشکل از مقالات متنوعی چون درآمدی بر ویژگی‌های رسانه مطلوب در حوزه جوان با تأکیدبر سخنان رهبر معظم انقلاب از زینب گلاب بخش و فریده پیشوایی، سبک مصرف رسانه¬ای و اثربخشی بر سبک زندگی کار مشترکی از مجید مبینی مقدس و نرگس سرمدی است.

اوقات فراغت و راهبردهای رسانه¬ای تنظیم آن در سبک زندگی اسلامی نوشته قاسم کرباسیان، سبک زندگی اسلامی، آسیب‌ها و راهکارها در گفت‌وگو با حجت الاسلام والمسلمین محسن عباسی ولیدی و مهندس عباس معلمی تهیه و تنظیم  از حکیمه صنیع فر و نیز مقاله نقش رسانه¬های گروهی در ایجاد تصویر ذهنی از اندام ایده آل و بروز اختلال‌های تغذیه‌ای از آنا آر.سپولودا و ماریا کالادو و ترجمه فاطمه عامریان از دیگر مقالات این شماره از فصلنامه است.
در این فصلنامه چکیده ای از مقالات ارائه شده در اختیار مخاطبان و خوانندگان قرار گرفته است.

در بخش سخن سردبیر این فصلنامه آمده است: «سبک زندگی» مفهومی وارداتی و به عبارتی غربی است و کاربرد جدید از آن، قدمت زیادی در مجامع علمی غربی ندارد؛ حال آنکه تأکید بر مفهوم‌هایی چون «حیات» با اضافه شدن به واژه دنیا و نیز تعبیر «حیات طیبه» در ادبیات قرآنی و دستورالعمل‌های فراوان قرآن در این باره و نیز توصیه‌های فراوان معصومان علیهم السلام در باب چگونگی رفتار در موقعیت‌های گوناگون زندگی مانند ازدواج، تولد فرزند، مراسم عزاداری و فعالیت‌های روزانه مانند غذا خوردن، خوابیدن، نوع توزیع وقت روزانه در زندگی، نوع روابط اجتماعی در حوزه‌های گوناگون، الگوی مصرف، پوشاک، مسکن و... همچنین توجه به سنت‌ها، آداب و رسوم در شادی‌ها و غم‌ها در فرهنگ ایرانی، مبیّن قدمت این مفهوم در فرهنگ زندگی قرآنی و ایرانی است و غنای این دو فرهنگ را از نظر قوانین و دستورالعمل‌های چگونه زیستن نشان می‌دهد.

نکته مهم در این موضوع، راهبردها و راهکارهای هنجاری شدن این دستورالعمل‌ها در زندگی یا به عبارت دیگر، داشتن سبک زندگی الهی در عالم واقع و عینی و پایبندی عملی به لوازم آن است؛ همان چیزی که رهبر معظم انقلاب در سفر به استان خراسان شمالی، از نهادهای مسئول، عالمان و نخبگان متعهد جامعه درخواست کردند. بی‌گمان بررسی این موضوع با پیچیدگی‌ها و زوایای گوناگون آن، نیازمند پژوهش‌های میان‌رشته‌ای و هم‌فکری دانشمندانی از انواع شاخه‌های علمی است.

 در این میان، توجه به این نکته ضروری است که یکی‌ از ساحت‌های مهم اجتماعی حیات بشری را رسانه‌ها به خود اختصاص می‌دهند. تنوع رسانه‌ها تا این اندازه گسترش یافته است که افراد ناگزیرند برای ارتباط با رسانه‌های خاص، گزینش کنند. در عصر جدید، انسان‌ها نمی‌توانند فارغ از رسانه‌ها باشند، اگرچه تنوع و تکثر «خود» را با انتخاب نوع رسانه حفظ می‌کنند. گستره عمل رسانه‌ها نیز شامل همه عرصه‌ها اعم از عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی می‌شود.

در کشور ما به دلیل اینکه رسانه ملی، تریبون رسمی و بدون رقیب است، نقش و مسئولیت آن اهمیت بیشتری می‌یابد تا آنجا که سیاست‌ها و رفتار‌های رسانه ملی درباره هر یک از مسائل مربوط به قلمرو‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، به مثابه سیاست‌ها و رفتارهای نظام تلقی می‌شود. به باور بسیاری از محققان علوم اجتماعی و علوم ارتباطات، رسانه‌ها با اثرگذاری در باورها، ذائقه‌ها و سلیقه‌های مخاطبان خود، نقش مهمی در ایجاد تغییر یا بازتولید سبک زندگی در جامعه ایفا می‌کنند.

توجه به این مسئله که جوانان از مخاطبان فعال رسانه‌ها هستند و نیز وجود ویژگی‌های خاص این دوره مانند تقلید و الگوپذیری، در قبال رسانه‌ها، اهمیت بحث و پژوهش را در زمینه جوان، رسانه و سبک زندگی دوچندان می‌کند. از این رو، فصلنامه تخصصی مطالعات جوان و رسانه در ادامه شماره پیشین، این شماره را نیز به این موضوع اختصاص داده است.

در این شماره از فصلنامه در مقاله نخست با توجه به نقش رسانه ملی در ترویج سبک زندگی اسلامی، برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های رسانه مطلوب در حوزه جوان با تأکید بر سخنان رهبر معظم انقلاب بررسی می‌شود.

عنوان مقاله بعدی «سبک مصرف رسانه‌ای و اثربخشی آن بر سبک زندگی» است. در ادامه با توجه به اینکه چگونگی گذران اوقات فراغت نسل جوان، در مدل و سبک زندگی جوانان اثرگذار است و تحقیقات نشان می‌دهد که بیشترین زمان از اوقات فراغت جوانان، صرف رسانه‌ها می‌شود، مقاله «اوقات فراغت و راهبردهای رسانه‌ای تنظیم آن در سبک زندگی «اسلامی» به بررسی این موضوع می‌پردازد.

پس از آن، ضمن دو مصاحبه انجام شده با آقایان محسن عباسی ولیدی و عباس معلمی، آسیب‌ها و راهکارهای موضوع جوان و ترویج سبک زندگی اسلامی تبیین می‌شود.

در پایان نیز با توجه به اثرگذاری رسانه‌های غربی در الگوهای ارائه شده به جوانان، مقاله «نقش رسانه‌های گروهی در ایجاد تصویر ذهنی از اندام ایده‌آل و بروز اختلال‌های تغذیه‌ای» با نگاه انتقادی به این آسیب اجتماعی، خلاصه و ترجمه شده است.

در چکیده مقاله درآمدی بر ویژگی‌های رسانه مطلوب در حوزه جوانان با تأکید بر سخنان رهبر معظم انقلاب کار مشترکی از زینب‌ گلاب بخش و فریده پیشوایی آمده است: این پژوهش، به بررسی برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های رسانه مطلوب در حوزه جوان‌ می‌پردازد و هدف آن، ارائه بایسته‌های رسانه ملی به منظور ترسیم راهبردهای کلان در این زمینه‌ است.

جوانان، گروه اثرگذار و قشر حساس جامعه هستند و در چگونه رقم خوردن آینده کشور، نقش مستقیم دارند. به همین دلیل، برنامه‌ریزی در رسانه ملی برای مخاطبان جوان، امری ضروری است. پرسش اساسی که این نوشتار تلاش دارد به آن پاسخ دهد، این است که: مهم‌ترین ویژگی‌ها و راهبردهای رسانه مطلوب در حوزه جوان با تأکید بر دیدگاه رهبر معظم انقلاب چیست؟ در همین راستا، در این مقاله با تکیه بر سخنان رهبر انقلاب در جمع جوانان یا توصیه‌های ایشان به جوانان، با استفاده از منابع جامعه‌شناسی و ارتباطات و نیز منابع روایی و تفسیری، ویژگی‌ها و وظایف رسانه مطلوب در حوزه جوان، بر اساس ویژگی‌های دوران جوانی استخراج و تنظیم شده است. در چکیده سبک مصرف رسانه‌ای و اثربخشی بر سبک زندگی نوشته مجید مبینی مقدس و نرگس عبدسرمدی آورده شده است: سبک زندگی، از عوامل متعددی اثر می‌پذیرد که یکی از مهم‌ترین آنها، سبک مصرف رسانه‌ای است. جدیدترین نظریه‌های ارتباطات، الگوی تأثیر قدرتمند رسانه‌ها را تأیید می‌کنند که در این نگاه، تأثیر رسانه‌ها مطلق یا محدود انگاشته نمی‌شود، بلکه میزان اثرگذاری آن مهم، ولی مشروط به شرایط فردی، اجتماعی و رسانه‌ای دانسته می‌شود.

یکی از زمینه‌های فردی که نقش مهمی در میزان اثربخشی رسانه‌ها دارد، سطح سواد رسانه‌ای مخاطبان است. سواد رسانه‌ای ابعادی دارد که یکی از آنها، داشتن توانایی درک و نقد سبک‌های زندگی ارائه شده در رسانه‌هاست. از این رو، ارتقای سواد رسانه‌ای مخاطبان، به ویژه جوانان که به عنوان مخاطبان اصلی بسیاری از شبکه‌های ماهواره‌ای و سایت‌های اینترنتی تعریف شده‌اند، می‌تواند به منزله راهکاری ایجابی در مقابله با سبک‌های زندگی القایی در رسانه‌های غربی باشد.

در این نوشتار، در کنار تبیین مفهومی سبک زندگی و بررسی رابطه آن با مصرف رسانه‌ای، مصداق‌هایی از سواد رسانه‌ای به عنوان یکی از پیش‌نیازهای مصرف رسانه‌ای بیان می‌شود.

قاسم کرباسیان در مقاله اوقات فراغت و راهبردهای رسانه‌ای تنظیم آن در سبک زندگی اسلامی اشاره کرده است: اوقات فراغت که از جمله مسائل مهم و اثرگذار در همه دوران‌های بشری بوده، در عصر حاضر نیز که عصر رسانه‌های نوین خوانده می‌شود، با رسانه‌های مدرنی همچون تلویزیون گره خورده است. بنابراین، با توجه به نظام فرهنگی و شرایط حاکم بر هر جامعه، ضرورت دارد الگوی مناسب اوقات فراغت استخراج شود و به منظور برنامه‌سازی مناسب، در اختیار نظام رسانه‌ای آن جامعه قرار گیرد.

نگارنده در این نوشتار می‌کوشد تا در کنار بررسی ماهیت اوقات فراغت و ابعاد گوناگون آن بر اساس سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی، به بیان برخی هنجارهای لازم در برنامه‌سازی تلویزیونی اوقات فراغت بپردازد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد پرهیز از اصالت‌بخشی سرگرمی، ترویج کار به عنوان یک عمل فراغتی، پرهیز از ترویج افراطی فراغت و... اصول لازم در برنامه‌سازی در رسانه ملی هستند.

در چکیده مقاله نقش رسانه‌های گروهی در ایجاد تصویر ذهنی از اندام ایده‌آل و بروز اختلال‌های تغذیه‌ای از آنا آر. سپولودا و ماریا کالادو می خوانیم: نوشتار حاضر، ترجمه خلاصه‌ای از مقاله آنا آر.سپولودا و ماریا کالادو، دو محقق و روان‌شناس اسپانیایی است.

نویسندگان در این مقاله با عنوان «نقش رسانه‌های گروهی در ایجاد تصویر ذهنی از اندام ایده‌آل و بروز اختلال‌های تغذیه‌ای» می‌کوشند با نگاه انتقادی به تأثیر رسانه‌های گروهی بر روند همسان‌سازی الگوهای زیبایی و اندام، توجه به ارزش‌های انسانی و نیز رویکرد سلامت‌مدار را در مقابله با این روند مطرح کنند.

آنان به این مسئله اشاره می‌‌کنند که حاکمیت نظام سرمایه‌داری و نگرش انسان‌مدارانه در غرب و تمرکز صرف به جذابیت‌های ظاهری، سبب شده الگوی ارائه شده از سبک زندگی، در الگوی زندگی غربی‌ـ امریکایی خلاصه شود.
 
سپس با مطرح کردن آسیب‌های این مسئله همچون توجه بیش از حد به زیبایی اندام، کاهش عزت نفس، سلامت جسمی در زنان و... هشدار می‌دهند که دیگر جنبه‌های انسانی، مانند مهارت‌های فکری هنری یا اجتماعی در اولویت‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

در پایان نیز نویسندگان، دو راهکار برای تغییر انگیزه‌های شخصی افراد و در پیش گرفتن رویکردی اجتماعی و سلامت‌مدار پیشنهاد می‌دهند.

فصلنامه تخصصی جوان و رسانه با مدیرمسئولی مریم رضایی و سردبیری فریده پیشوایی توسط مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما با بهاء 55000 منتشر شده است.