پیامد سقوط مرسی برای گروه‌های اسلامگرا

در درگیری‌های چند روز گذشته پس از برکناری مرسی توسط ارتش، بیش از صد نفر کشته و حدود یکهزار نفر زخمی شده‌اند.

طرفداران مرسی با آمدن به خیابان‌ها و خواندن آیه‌هایی از قرآن پیرامون شهادت، خواستار بازگشت دوباره رئیس‌جمهور خود هستند. آنچه در تظاهرات طرفداران مرسی دیده نمی‌شد، حضور افراد وابسته به حزب سلفی‌النور و سایر احزاب سلفی بود.

سلفی‌ها از سال 2011 و به دنبال انقلابی که به سقوط مبارک منجر شد، در جرگه حامیان اخوان‌ المسلمین درآمدند و با شدت گرفتن تظاهرات علیه مرسی طی ماه گذشته، سلفی‌ها در نقطه مقابل اخوان ایستادند و حتی حزب النور از کودتای ارتش علیه مرسی حمایت کرد. سلفی‌ها همچنین از نقشه راه ترسیم شده از سوی ارتش پس از برکناری مرسی، حمایت کردند.

برخی از تحلیلگران می‌گویند در واقع این شکاف از یک سال گذشته و با به دست گرفتن زمام امور توسط اخوانی‌ها، به‌وجود آمد. خلیل العنانی، تحلیلگر سیاسی دانشگاه دورهام در این زمینه عقیده دارد: «این اختلاف بیش از آن که مذهبی باشد، جنبه سیاسی دارد.»

وی در این زمینه اظهار کرد: «احزاب سلفی احساس می‌کنند به آنها خیانت شده است. آنها مرسی را به عنوان نامزد ریاست‌ جمهوری معرفی و از قانون اساسی شکل گرفته توسط اخوانی‌ها، حمایت کردند. تمام این اقدامات برای رسیدن به قدرت بود، اما اخوانی‌ها در تقسیم قدرت، سلفی‌ها را بازی ندادند.»

با این حال تحلیلگری دیگر وجود اختلاف بین اسلامگرایان این کشور را رد می‌کند. محمد حسن یکی از اعضای حزب سلفی جماعت اسلامی(از احزاب متحد مرسی) عقیده دارد: «چنین شکافی وجود ندارد و تمام احزاب اسلامگرای این کشور متحد و یکپارچه هستند. حزب النور به هیچ‌وجه تاثیرگذار و مهم نبوده و حمایت نکردن آنها از دولت نیز چندان مهم نیست.

اما تحلیلگرانی همچون العنانی خلاف این نظر را دارند و به این موضوع اشاره می‌کنند که حزب النور در انتخابات پارلمانی 2012 مصر توانست 25 درصد از کرسی‌ها را به‌دست آورد و به دومین حزب اسلامگرای مصر تبدیل شود. این در حالی است که اخوان در پارلمان منحل شده مصر حدود 50 درصد از کرسی‌ها را در اختیار داشت.

از سوی دیگر، جهاد الحداد، سخنگوی اخوان‌المسلمین اعلام کرد: «حزب النور با حمایت از اقدام ارتش در برکناری مرسی، بخش زیادی از پایگاه سیاسی خود را از دست داده است.»

وی در مصاحبه با الجزیره اظهار کرد: «حزب النور طی چند روز گذشته بسیاری از حامیان و اعضای خود را از دست داده است. در زمامداری حکومت‌ها، کودتاهای نظامی بالاترین سطح از خیانت به حساب می‌آید، حامیان این کودتاها نیز افرادی خائن هستند.»

اما اعضای حزب النور عقیده دارند مرسی هیچ راه دیگری برای آنها باقی نگذاشته بود. اشرف ثابت یکی از اعضای این حزب عنوان کرد: «مصر در آستانه جنگ داخلی قرار داشت و مرسی حاضر به پذیرش هیچ طرح آشتی یا راه مسالمت‌آمیزی برای پایان دادن به این وضع نبود. ما همواره حامی مرسی به عنوان یک رئیس‌جمهور منتخب بوده‌ایم، اما شرایط در حال وخیم‌تر شدن بود و هیچ‌کاری از سوی دولت انجام نمی‌گرفت.»

مرسی شصت و یک ساله پس از ورود به کاخ ریاست‌جمهوری ژوئن سال گذشته، به سرعت دشمنی گروه‌های لیبرال و سکولار را برانگیخت. آنها مرسی را متهم کردند که به وعده‌های انتخاباتی‌اش عمل نمی‌کند، سعی در بیشتر کردن قدرت اسلامگرایان دارد و اقتصاد نابسامان مصر را با چالش‌های بیشتری روبه‌رو کرده است.

نارضایتی گسترده از حکومت مرسی در تظاهرات سی‌ام ژوئن مردم قاهره در میدان التحریر و دیگر بخش‌های این کشور خود را نشان داد تا این ‌که ارتش سرانجام پا به میدان گذاشت و مرسی را برکنار کرد.

ترس از ادامه خشونت‌ها در سراسر کشور همچنان ادامه دارد. شبه‌نظامیان اسلامگرا در شبه جزیره سینا گفته‌اند اقدام ارتش در برکناری مرسی را تلافی خواهند کرد.

چند روز پیش یک کشیش قبطی در این منطقه کشته شد و پنج نیروی پلیس نیز بر اثر درگیری در یک ایست بازرسی در گذرگاه رفح کشته شدند.

العنانی اظهار می‌کند: «بخش قابل‌توجهی از جوانان اسلامگرا، اعتقاد خود به دموکراسی را از دست داده‌اند. آنها حال دو گزینه را پیش‌روی خود می‌بینند؛ یا توسل به خشونت و تبدیل شدن به یک الجزایر دیگر یا اتخاذ یک ایدئولوژی متفاوت مانند آنچه در ترکیه جریان دارد. امیدوارم آنها عاقل و واقع‌بین باشند.»

وی که اعتقاد دارد کنار گذاشتن مرسی به بیشتر شدن اختلافات میان گروه‌های اسلامی مصر منجر می‌شود، می‌گوید: «باید منتظر شکاف‌های بیشتری بین گروه‌های اسلامگرای مصری بود و در آینده شاهد جدایی بیشتری از طرفداران مرسی خواهیم بود و اعضای بیشتری نیز از حزب النور جدا خواهند شد. این اتفاقات باعث می‌شود اسلام سیاسی در مصر ضربه‌های سنگینی بخورد.»

منبع: الجزیره انگلیسی‌