استاندار کهگیلویه و بویراحمد:
حالا باز هم تصور کنید در دانشگاه همان شهرتان در رشته کشاورزی قبول شده‌اید؛ یعنی رشته‌ای که هیچ ربطی به ساختارهای فیزیکی اقلیم زندگی‌تان ندارد.
در این شرایط، دور از انتظار نیست بعد از فارغ‌التحصیلی در این رشته مجبور شوید یا در رشته‌ای غیر از رشته دانشگاهی‌تان کار پیدا کنید یا در شهر دیگری غیر از زادگاهتان مشغول به کار شوید.
پس می‌بینید نیازی نیست حتما یک کارشناس آموزش عالی باشید تا پی ببرید تاسیس رشته کشاورزی در این شهر از پایه و اساس غلط بوده است و اصلا از همان روز اول هم نباید چنین رشته دانشگاهی در این شهر دایر می‌شد اما شاید برایتان جالب باشد بیش از 30 سال است که نظام آموزش عالی ما نتوانسته برای بومی‌سازی آموزش عالی، گام عملی و موثری بردارد.
طی سالیان متوالی، رشته‌های متعدد دانشگاهی در مراکز آموزش عالی شهرهای مختلف ایران دایر شده، اما بسیاری از این رشته‌ها، همسو با رفع نیازهای اقتصادی و آموزشی شهرهای کشورمان انتخاب نشده و در بسیاری از اوقات، فقط به صرف اعطای یک مدرک دانشگاهی و بدون نگاه به بازار کار آن رشته در آن شهر، به گسترش نامتوازن رشته‌های آموزش عالی اقدام شده است.
سند آمایش در انتظار تصویب
مطابق اهداف سند چشم‌انداز توسعه ایران، کشور ما باید تا پایان سال 1404 شمسی در رتبه نخست علمی منطقه قرار بگیرد؛ منظور از منطقه هم شامل کشورهای همسایه، خاورمیانه و آسیای جنوب غربی است.
اما رسیدن به اهداف آرمانی این سند، مستلزم آن است که توسعه آموزش عالی، متوازن و متناسب با ظرفیت‌های هر منطقه از کشور باشد.
به همین منظور و مطابق اهداف سندهای بالادستی مثل سند چشم‌انداز توسعه ایران و نقشه جامع علمی کشور، سند علمی به نام «آمایش آموزش عالی» در دست تدوین قرار گرفته که ماموریتش، آمایش این است که امکانات آموزش عالی را با توجه به پتانسیل‌های هر منطقه از کشور توزیع کند و مثلا در شهری که نفتخیز است، دانشگاه‌های آن شهر هم در حوزه‌های نفت و انرژی، حرف اول را بزند.
سند آمایش آموزش عالی و لزوم تصویب مفاد این سند کلان در سال 88 به طور جدی مورد توجه مجموعه وزارت علوم قرار گرفت، اما هنوز هم مفاد نهایی این سند راهبردی، تصویب و ابلاغ نشده است؛ طوری که معاون آموزشی وزیر علوم نیز چندی پیش تاکید کرد: «نهایی‌شدن خود سند مطمئنا به امسال نمی‌رسد و امیدواریم این سند تا سال آینده (سال 92) نهایی شود.»
یعنی جالب است در حالی که بسیاری از کارشناسان آموزش عالی، سالیان متوالی بر اجرای آمایش آموزش عالی تاکید دارند و حتی معتقدند اجرای آمایش آموزش عالی باید ده‌ها سال قبل انجام می‌شد، اما حتی مفاد این سند ضروری هم که ابتدا قرار بود تا سال 91 تصویب شود، هنوز در پیچ و خم مراحل اداری خاک می‌خورد.
مهاجرت‌های شغلی و ارتباط آن با سند آمایش
سند آمایش آموزش عالی، یک برنامه کلان است که بخش مهم آن به بومی‌گرایی علوم دانشگاهی در هر منطقه از کشور اختصاص دارد، ولی به طور کلی می‌توان گفت مشخص‌کردن راهبردهای توسعه آموزش عالی براساس نگاه به سرزمین، هدف عمده این سند آموزشی است.
در بسیاری از کشورهای جهان نیز مشابه سند آمایش آموزش عالی وجود دارد و مثلا در دانشگاه‌های آمریکا با توجه به شرایط فرهنگی و حتی جوی هر ایالت، رشته‌های دانشگاهی خاصی تدریس می‌شود.
از سوی دیگر نباید از یاد ببریم اهمیت دادن به آمایش آموزش عالی موجب می‌شود فارغ‌التحصیلان هر دانشگاه تمایل بیشتری داشته باشند که در شهر زادگاهشان کار کنند به این ترتیب، مهاجرت‌های شغلی و مشکلات کوچ گسترده به پایتخت و شهرهای بزرگ نیز کم می‌شود، اما اگر یک فارغ‌التحصیل دانشگاه، آموخته‌هایش ربطی به نیازهای شهرش نداشته باشد، در این صورت طبیعی است این فارغ‌التحصیل تلاش کند برای کسب یک شغل مرتبط با رشته دانشگاهی‌اش، از شهر و دیار خود مهاجرت کند.
هدفمندی بازار کار با ابلاغ سند آمایش
اگر بین آموخته‌های دانشگاهی و دنیای صنعت ارتباطی وجود نداشته باشد، در آن شرایط نباید انتظار داشت فارغ‌التحصیلان رشته‌های فنی بتوانند براحتی در بازار کار جذب شوند البته این شرایط برای فارغ‌التحصیلان سایر رشته‌ها نیز حکمفرماست و اگر آموخته‌های دانشگاهی نتواند فارغ‌التحصیلان رشته‌های غیرفنی را در بازار کار مجهز کند، این آموزش‌ها نتیجه‌ای جز تلنبار شدن مدارک دانشگاهی در پی نخواهد داشت.
فرهاد بشیری، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس به جام‌جم می‌گوید: کشور ما در زمینه‌های علمی و دانشگاهی پیشرفت خوبی داشته است و پتانسیل‌های بالایی برای ارتقای علمی داریم، اما نهایی‌نشدن سند آمایش آموزش عالی و ابلاغ نشدن آن به این جهش علمی لطمه زده است.
وی می‌افزاید: ما باید از این فرصت خوبی که در حوزه‌های علمی ایجاد شده است، بیشترین بهره را ببریم و با توجه به پتانسیل‌های علمی هر منطقه، سند آمایش آموزش عالی را هر چه سریع‌تر تصویب کنیم، زیرا در غیر این صورت فرصت‌سوزی کرده‌ایم.
بشیری با بیان این‌که بومی‌نشدن آموزش‌های دانشگاهی، بازده آموزش عالی در کشور را پایین می‌آورد، عنوان می‌کند: کشور ما برای علم آموزی دانشجویان، هزینه‌های مختلفی پرداخته است و می‌پردازد، اما زمانی این هزینه‌ها جواب می‌دهد و آموزش‌ها به طور کامل به بار می‌نشیند که به شرایط بومی هر منطقه از کشور توجه ویژه شود و درواقع آموزش عالی به صورت هدفمند توسعه یابد.
نبود سند راهبردی و افزایش فارغ‌التحصیلان غیرماهر
چندی پیش وزارت علوم در آماری تامل‌برانگیز اعلام کرد 80 درصد دانشجویان ایرانی فقط در 22 رشته دانشگاهی تحصیل می‌کنند؛ در ادامه این آمار هم آمده است 10 درصد دانشجویان ایرانی در رشته مدیریت تحصیل می‌کنند.
این آمارها بخوبی از آن حکایت دارد که توزیع رشته در دانشگاه‌های کشور براساس نیازهای آموزش عالی و نیازهای ضروری تنظیم نشده است؛ یعنی در حالی که بازار کار ایران بشدت از فقر نیروهای فنی و ماهر رنج می‌برد، اما تمرکز آموزش عالی روی آموزش‌های غیرکاربردی طی سالیان سال موجب شده است بحران «فارغ‌التحصیلان غیرماهر» به عنوان یکی از نتایج کم‌اهمیت‌شمردن آمایش آموزش عالی به طور عیان در فضای دانشگاهی کشور مشهود باشد.
امین جلالوند - گروه جامعه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
گفتوگوی بیپرده با محمد سیانکی گزارشگر و مربی فوتبال پایه
گفتوگو با محسن بهرامی، گوینده کتاب «مسیح بازمصلوب»
در استودیوی «جامپلاس» میزبان دکتر اسفندیار معتمدی، استاد نامدار فیزیک و مولف کتب درسی بودیم
سیر تا پیاز حواشی کشتی در گفتوگوی اختصاصی «جام‌جم» با عباس جدیدی مطرح شد
