روایتی تازه از زندگی ایرانی

سریال افسانه سلطان و شبان هم از جمله سریال‌هایی است که با گذشت سه دهه از پخش آن هنوز خیلی‌ها آن را به یاد دارند. این سریال از اولین سریال‌هایی است که بعد از انقلاب با مضمون طنز تاریخی ساخته شد و زمان پخش، مخاطبان بسیاری به دست آورد. موفقیت این سریال منجر شد تا حتی سال‌ها بعد نیز چند بار از رسانه ملی پخش شود.

فرهنگ که به عنوان بازیگر نیز فعال است و این روزها با ایفای نقش صمصام‌خان در مجموعه تلویزیونی کلاه پهلوی حضور دارد، این روزها دوباره به کارگردانی برای تلویزیونی روی آورده و این بار ساخت سریال جشن تولد را با حال و هوای نوروزی آغاز کرده است؛ سریالی به تهیه‌کنندگی احمد زالی که هم اکنون در شهر کاشان برای مرکز سیمافیلم ساخته می‌شود و مراحل تصویربرداری را سپری می‌کند.

این مجموعه که برای پخش در ایام نوروز 92 در حال تولید است، درباره دو خانواده کاشانی که یکی در کار گلاب و دیگری در کار فرش است، اما پیداشدن تعهدنامه‌ای ـ که 40 سال پیش توسط بزرگ این دو خانواده تنظیم شده است ـ ماجراهایی را برای اعضای این خانواده‌ها به وجود می‌آورد و در کنار قصه اصلی در این سریال به آیین و سنت نوروز نیز پرداخته می‌شود.

در این سریال نوروزی که تا به حال نزدیک به نیمی از آن تصویربرداری‌شده، فرهاد آئیش، پرویز فلاحی‌پور، محمد عمرانی، فریده سپاه منصور، ارژنگ امیرفضلی، کاوه خداشناس، هدی زین‌العابدین، ناصر گیتی‌جاه، افسانه ناصری، منوچهر علیپور، خسرو احمدی، شکوفه هاشمیان، فرحناز منافی‌ظاهر، مسعود سخایی، مریم سرمدی، علی دستان‌پور و علیرضا عسگری ایفای نقش می‌کنند.

عوامل پشت دوربین این مجموعه عبارتند از: نویسندگان فیلمنامه: مهدی بهپور، مجید آسودگان، دستیار اول کارگردان و برنامه‌ریز: سیدعلی هاشمی، دستیار دوم کارگردان: محسن میرزایی، مدیر تولید: عباس دقاقی، جانشین تولید: ایلیا مهرعلیزاده، مدیر تصویربرداری: شهرام نجاریان، دستیاران تصویر: محمد جعفرپور، میثم ریزه‌سرایی نظیمی، صدابردار: محمد کیان ارثی، دستیاران صدا: حسام مژده‌ای‌نیا، علی صادقی، طراح صحنه و لباس: پیام حسین سوری، طراح چهره‌پردازی: مهری شیرازی، منشی صحنه: سهیلا کاشفی، اجرای گریم: آیدین فرضی، آرش نصر، هادی لطفی، آیدا فرشادی، مدیر تدارکات: مهدی بخشش، جلوه‌های ویژه: حمید رسولیان، صداگذاری و ترکیب صدا: حامد رضی، عکس: مهدی دلخواسته، امید مسعودفر و تصویربردار پشت صحنه: محمد تامینی.

تصویر یک روایت ایرانی

احمـــد غزالــی از تهیه‌کنندگان تلویزیونی درباره مراحل تولید و ایده اولیه سریال «جشن تولد» می‌گوید: ایده ساخت این سریال متعلق به دو سال و نیم پیش است که در آن قصه دو خانواده را مطرح کردیم و در ادامه نیز آن را بسط دادیم. اینها بر سر موضوعی با هم به اختلاف برمی‌خورند. این دو خانواده با هم ارتباط دوستانه بسیاری داشته‌اند ولی بحث برای مال دنیا همه چیز را خراب می‌کند.

کار تصویربرداری «جشن تولد» در یک شهرستان انجام می‌شود و این برخلاف رویه‌ای است که بر اساس آن بیشتر سریال‌های روز، در قالب اصطلاحا آپارتمانی و در شهر تهران می‌گذرد. تهیه‌کننده این سریال در این زمینه می‌گوید: وقتی قرار شد این مجموعه تلویزیونی ساخته شود و پیش‌تولید کار جلوتر رفت، به این نتیجه رسیدیم که کار را به شهرستان کاشان ببریم و دو صنعت بزرگ این شهر را مورد توجه قرار دهیم. ضمن آن که زیبایی‌های شهر کاشان را هم به تصویر بکشیم. ما کاشان را انتخاب کردیم و مرارت‌های کار در شهرستان و اسکان و... را به دوش کشیدیم برای این که یک کار ایرانی در چارچوب قصه سنتی بسازیم.

چیزی که سال‌هاست جای آن در تلویزیون خالی است و خوشبختانه حدود ۵۰ درصد از کار را ساخته‌ایم، جزئیات بسیار زیبایی از کار و زندگی ایرانی را تصویر کرده‌ایم و آقای‌فرهنگ با استفاده از این ظرفیت‌ها آنها را برجسته کرده است. بعد از آن هم قصه طراحی شد تا امسال که بعد از دو بار بازنویسی فیلمنامه توسط مهدی بهپور و مجید آسودگان، که دو سالی زمان برد به مرحله تولید رسیدیم.

زالی ادامه می‌دهد: خوشبختانه آقای کارگردان نیز از فیلمنامه خوششان آمد و وجوهات مشترک موجود در فیلمنامه، در سلیقه من و ایشان نیز مشترک است، بخصوص این که ما نقش یک موسسه خیریه را هم در سریال مطرح کردیم تا به‌واسطه آن بیشتر به بحث وقف و تاثیرات اجتماعی آن بپردازیم.

تهیه‌کننده این مجموعه تلویزیونی درباره وجه اجتماعی سریال «جشن تولد» می‌گوید: پس از آن که فیلمنامه آماده کار شد سعی کردیم به قصه جشن تولد حال و هوای تازه‌ای ببخشیم و به تعریف انسانی‌تری دست یابیم.

موضوع سریال، بر سر رسیدن مال و اموال بسیار زیاد از یکی از خانواده‌ها به یک خانواده دیگر تعریف می‌شود که این خانواده یک بنگاه خیریه فعال را در دست دارد. به نظرمان رسید شاید با طرح این قصه، بتوانیم یک پیام اجتماعی را هم با این سریال مطرح کنیم و آدم‌های پولدار را به مشارکت در این امور تشویق کنیم چرا که تاکید ما بر این است که وقف‌کردن باید در مناسبات اجتماعی جایگاه مهم‌تری پیدا کند.

سال نو با مردم

فرهاد آئیش که در «جشن تولد» نقش لطف‌الله خان را ایفا می‌کند، با ما همکلام می‌شود تا درباره این حضور تازه در عرصه طنز تلویزیونی صحبت کند. البته کارگردان این سریال از بازیگرانش خواسته تا برای این که قصه کار لو نرود، راجع به جزئیات آن گفت‌وگو نکنند، اما آئیش سعی می‌کند اشاراتی به ابعاد مختلف تولید برای پخش در روزهای سال نو داشته باشد.

کسانی که تجربه فعالیت در عرصه تولید سریال‌های ویژه نوروز را دارند، معتقدند برنامه‌هایی که برای این ایام ساخته می‌شود حال و هوای خاص خودش را دارد. آیا این قضیه درباره جشن تولد هم صدق می‌کند؟ آئیش در این زمینه می‌گوید: فکر می‌کنم بخشی از این موضوع ریشه در فرهنگ و باور ما ایرانی‌ها دارد؛ چرا که اساسا نوروز برای ما تداعی‌کننده روزهای خوش و زیبای کودکی است و نوعی نوستالژی برای ما دنبال دارد. به همین خاطر وقتی به هنرمندی پیشنهاد کار برای ایام نوروز می‌شود، حس می‌کند به نوعی مهمان‌خانه همه ایرانی‌هاست و می‌تواند شادی سال نو را با همه آنها تقسیم کند و چه چیزی بالاتر از این که شما در این ایام در کنار مردمی باشید که دوستشان دارید و لحظه‌های خوشی را با یکدیگر سپری می‌کنید؛ به همین خاطر وقتی پیشنهاد بازی در این سریال نوروزی به من شد، با توجه به شناختی که از داریوش فرهنگ، کارگردان این سریال داشتم، آن را مطالعه کردم و بازی در سریال تلویزیونی جشن تولد را پذیرفتم.

بازی در سریال‌های مناسبتی بویژه در ایام نوروز برای هر بازیگری دو روی سکه است، یعنی به همان نسبت که ممکن است بازی خوبش دیده شود، به همان اندازه کوچک‌ترین اشتباهش در ابعاد وسیع به تصویر کشیده می‌شود و نوعی ریسک را به دنبال دارد. آئیش به عنوان یک بازیگر پرتجربه در این زمینه می‌گوید: طبیعی است هر چه مخاطب یک برنامه بیشتر باشد، شما هم بیشتر زیر ذره‌بین قرار می‌گیرید. در این شرایط یک بازیگر باید بسیار آگاهانه گام بردارد تا بتواند از پس نقشی که به او واگذار شده، برآید.

آئیش که معمولا کارهایش با استقبال مخاطب روبه‌رو می‌شود، در پاسخ به این پرسش که آیا این سریال با اقبال مخاطب مواجه می‌شود، می‌گوید: برای موفقیت در یک سریال فرمول خاصی وجود ندارد. شاید شاخصه‌هایی نظیر فیلمنامه، کارگردانی، بازیگر و... اهمیت داشته باشد، ولی چیدن آنها کنار یکدیگر و بهره‌گیری درست از آن می‌تواند به عناصر تعیین‌کننده برای موفقیت یک کار بدل شود. با توجه به شرایط کنونی، امید زیادی به موفقیت این سریال دارم و امیدوارم جشن تولد نظر مخاطبان را به خود جلب کند.

سریال جشن تولد جزو معدود سریال‌هایی است که روایت تاریخی ندارد، اما برای روایت آن، گروه سازنده از تهران خارج شده است. آیا باید این را یک اتفاق مثبت ارزیابی کرد؟ آئیش در این زمینه می‌‌گوید: بله، ما باید این واقعیت بزرگ را بپذیریم که تمام قصه‌ها صرفا در تهران رخ نمی‌دهد و باید از توانایی سایر شهرها هم برای روایت قصه‌هایمان بهره ببریم و خوشحالم که این سریال دوربینش را به شهر کاشان برده است و ما در فضای جدیدی به روایت قصه‌ می‌پردازیم.

دشواری‌های تولید

تولید مجموعه‌های داستانی برای تلویزیون، دشواری‌های خاص خود را دارد بویژه این که قرار باشد در فرصت زمانی اندک و در خارج از تهران تولید شوند. احمد زالی درباره این قضیه و این که آیا برای تولید این سریال، به وجوه مشارکتی نیز توجه شده است، می‌گوید: متاسفانه سازمان اوقاف هیچ حمایتی از ما نکرده است. قول‌هایی داده‌اند، اما با توجه به مسائل و کمبود‌های مالی، این وعده‌ها به‌جایی نرسیده و ما با دست خالی جلو رفته‌ایم. در حالی که بهترین سریالی که اوقاف با آن می‌توانست خود را نشان بدهد همین سریال بود. ساختن یک قصه محکم و جذاب و بحث خیریه از اولویت‌های ما بود.

انتخاب داریوش فرهنگ

اما چه شد که گروه تولید جشن تولد، برای انتخاب کارگردان این سریال طنز به داریوش فرهنگ رسید؟ زالی در این زمینه می‌گوید: البته سریال ما به معنای اخص کلمه طنز نیست، بلکه فضای مفرحی دارد و یک کار کاملا ایرانی است. درباره انتخاب ایشان باید بگویم که من به کارگردان دیگری فکر می‌کردم که در این میان با آقای فرهنگ دیداری داشتم. ایشان فردی بشدت عاطفی است و دل رحیمی دارد. وقتی بحث خیریه و طرح آن در قالب یک سریال شد، او خیلی استقبال کرد و کار را پیش بردیم. تجربه نشان داده که آقای فرهنگ هم در کار جدی موفق بوده و هم در کار طنز. فکر می‌کنم در یاد و خاطره مردم، مشهورتر از سریال موفق «افسانه سلطان و شبان» نداریم که از کارهای برجسته داریوش فرهنگ است. این سریال نیز بیشتر اکت‌های کمدی دارد و قالب کلی آن طنز نیست. خوشبختانه انتخاب بازیگرانی نظیر آقای آئیش از شانس‌های ما بود.

احتمال تغییر نام

این سریال با نام «جشن تولد» جلوی دوربین رفت اما بر اساس تصمیم اولیه‌ای که گرفته شده، این به طور قطع تغییر خواهد کرد. جشن تولد نامی است که با آن کد تولید در سیمافیلم گرفته‌ایم و در ادامه و احتمالا در آستانه پخش تلویزیونی نام آن تغییر خواهد کرد.

آیا شتاب‌زدگی‌های موجود در تولید سریال‌‌های نوروزی دامن این سریال را هم خواهد گرفت؟ تهیه‌کننده سریال در این زمینه می‌گوید: جشن تولد در 14 قسمت 48 دقیقه‌ای در گروه اجتماعی سیمافیلم تولید می‌شود. تا به حال حدود ۳۷ جلسه کار شده و در حال حاضر نیز گروه با دو دوربین کار را ادامه می‌دهد. حدود ۲۵ لوکیشن دیگر نیز باید تصویربرداری شود. در این سریال زندگی با تمام غم‌ها و شیرینی‌هایش تصویر می‌شود و مخاطب، خود را کنار شخصیت‌ها می‌بیند.

زمان تهیه این گزارش تصویربرداری تمام صحنه‌های مربوط به لوکیشن خانه لطف‌الله (فرهاد آئیش) به پایان رسیده و فاز دوم تصویربرداری «جشن تولد» آغاز شده است.

در فاز دوم، 25 لوکیشن در نظر گرفته شده که خانه بروجردی‌ها، باغ‌فین کاشان، تیمچه امین‌الدوله بازار کاشان، پرورشگاه و تپه‌های سیلک از جمله این لوکیشن‌هاست. در حال حاضر حامد رضی و روزبه کلباسی در حال تدوین همزمان کار هستند. سازندگان سریال تلویزیونی جشن تولد در تلاش هستند تا کار را برای نوروز 92 آماده کنند. به گفته آنان بخش‌هایی از این کار توسط معاون سیما نیز دیده شده و وجه ایرانی آن مورد استقبال قرار گرفته است. تهیه‌کننده سریال می‌گوید: امیدوارم مدیران تلویزیون که کار را در همین حد پسندیده‌اند، بهترین آنتن را به «جشن تولد» بدهند تا بتواند با مخاطبان بیشتری ارتباط برقرار کند.

نقش‌های متفاوت و انتخاب بازیگران

تهیه‌کننده جشن تولد می‌گوید: ما حدود یک ماه روی موضوع انتخاب بازیگر فکر کردیم. انتخاب فرهاد آئیش از طرف داریوش فرهنگ صورت گرفت. دو شخصیت منفی هم در سریال داریم که برای ایفای آنها، پرویز فلاحی‌پور را انتخاب کردیم که بشدت جواب داد و محمد عمرانی نیز برای یکی دیگر از نقش‌های منفی جشن تولد انتخاب شد. البته اینها در حقیقت مقابل یکدیگر و هرکدام هم متعلق به یک خانواده هستند. مهم مختصات یک نقش است که جواب داده است. داریوش فرهنگ بازنویسی خوبی در کار انجام داده که کاراکترهای قصه ما، قدری پیچیده و چند لایه شود. به عنوان مثال شخصیت‌های منفی جشن تولد، باسمه‌ای از آب درنیاید.

برای این که خط کمدی قصه پررنگ‌تر شود شخصیتی به نام «ابی قرقی» را با بازی ارژنگ امیرفضلی در سریال داریم. فریده سپاه منصور نیز منت گذاشت و در این کار حضور پیدا کرد. ناصر گیتی‌جاه نیز که سال گذشته برنده جایزه سیمرغ بلورین از جشنواره فیلم فجر شد، از جمله پیشکسوتانی است که در این مسیر ما را همراهی می‌کند. بازیگران بسیار دیگری نیز داریم که هر کدام جای خود را در کار پیدا کرده‌اند.

مریم فیروزفر