روز هیجان انگیز نوجوانان در تلویزیون

به مناسبت روز نوجوان ما سراغ برخی از مدیران گروه و برنامه‌سازان تلویزیون رفتیم و این سوال را با آنها مطرح کردیم که سهم نوجوانان از برنامه‌های تلویزیون چقدر است؟ آیا تولید و پخش دو برنامه برای این گروه از مخاطبان در میان این همه شبکه تلویزیونی کافی است؟

هنجار شکنی ممنوع

فرهاد مختاری، مدیر گروه نوجوان شبکه دو در پاسخ به این پرسش که نوجوانان تا چه میزان مخاطب برنامه‌های شبکه دو هستند، به جام‌جم گفت: بنا به آمار مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما برخی برنامه‌ها بیننده بیشتری دارد و بعضی برنامه‌ها کمتر، اما به نظر خود من نوجوانان در شبکه دو خیلی حق انتخاب ندارند، به‌دلیل این‌که تنها برنامه‌ای که ویژه آنها پخش می‌شود، برنامه بهار نارنج به تهیه‌کنندگی نوید محمودی است.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا تعداد برنامه‌های مختص برای نوجوانان آن هم در شبکه‌ای که به عنوان شبکه کودک، نوجوان و خانواده تعریف شده، کم است؟ گفت: گروه نوجوان این شبکه فقط یک برنامه دارد، اما گروه‌ معارف برنامه بچه‌های مسجد را پخش می‌کند که مخاطبان زیادی هم دارد.

مختاری با ذکر این نکته که او خرداد ماه مسوولیت گروه نوجوان را به عهده گرفته است، گفت: با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته نوجوانان بزودی شاهد تنوع برنامه‌ها در شبکه دو خواهند بود.

مدیر گروه نوجوان شبکه دو با اشاره به برنامه‌های آماده پخش گفت: برنامه دنیای هیجان‌انگیز کار به تهیه‌کنندگی آراد حسن‌زاده ویژه نوجوانان آماده پخش است. برنامه روستای ما هم به تهیه‌کنندگی جواد خانی تولید شده است. هدف از تولید این برنامه قائل شدن سهمی برای روستاییان است تا نوجوانان با رنگ و روی طبیعت بیشتر آشنا شوند. این برنامه ویژه گروه سنی یازده تا پانزده سال است و به احتمال زیاد دی ماه پخش می‌شود.

مختاری در پاسخ به این پرسش که تا چه میزان تصویری که از نوجوان در تلویزیون ارائه می‌شود با تصویر واقعی او در جامعه تطابق دارد؟ گفت: تا آن جایی که هنجارشکنی نشود ما تصویر واقعی نوجوانان را به نمایش می‌گذاریم در برنامه شش‌تایی‌ها از ادبیات نوجوانان استفاده می‌کنیم. مثلا به جای دوست داری، می‌گوییم دوس داری! ما نمی‌خواهیم خودمان را همرنگ نوجوانان کنیم. ادبیات، نوع لباس، دکور و... در برنامه شش‌تایی ها تا حدودی شبیه علایق نوجوانان است، اما قرار نیست برنامه نوجوانان کاملا کپی‌برداری از اصل باشد.

وی ادامه داد: ساخت برنامه برای نوجوانان کار دشواری است، اما تلاش می‌کنیم تنوع برنامه‌ها را افزایش بدهیم. برنامه نیم‌رخ زمانی نیازهای نوجوانان را پاسخ می‌داد، ولی همین برنامه اگر اکنون پخش شود، دیگر جواب نمی‌دهد. بنابراین هدف ما تولید برنامه‌های تخصصی‌تر و متنوع‌تر است.

نوید محمودی تهیه‌کننده برنامه‌های «بهار نارنج» در شبکه دو و «مثبت من» در شبکه تهران در ارزیابی برنامه‌های نوجوانان تلویزیون به جام‌جم گفت: یکی از ایراداتی که می‌توان به برنامه‌های نوجوانان گرفت این است که از جوانان به عنوان مجری برنامه نوجوان استفاده می‌شود، به همین دلیل این مجریان نمی‌توانند با مخاطبان این برنامه‌ها ارتباط موثری برقرار کنند. دلیل موفقیت برنامه‌ای مانند «نیم‌رخ» که در دهه 70 پخش می‌شد، این بود که گفتار حسین رفیعی، امیرحسین مدرس و کامیار اسماعیلی که مجریان برنامه نیم‌رخ بودند به نوجوانان نزدیک بود.

وی با ذکر این نکته که نوجوانان نسبت به اجتماع جلوتر هستند، افزود: به همین دلیل نوجوانان امروز براحتی هر برنامه‌ای را نمی‌پذیرند. متاسفانه برنامه‌سازان هنوز با تفکرات خودشان برای این گروه برنامه‌سازی می‌کنند، به همین دلیل برخی برنامه‌ها مورد توجه نوجوانان قرار نمی‌گیرد. این در حالی است که شورای نوجوانان در سازمان صدا و سیما وجود دارد و برنامه‌سازان می‌توانند از این شوراها نهایت استفاده را ببرند.

محمودی درباره ساختار و محتوای برنامه‌هایی که می‌توانند مورد توجه نوجوانان قرار گیرند، گفت: برنامه باید ریتم تند داشته باشد و در زمان کوتاه اطلاعات زیادی را منتقل کند. البته با نوجوان امروز باید منطقی حرف بزنیم تا بتوانیم ارتباط مناسبی با او برقرار کنیم.

این تهیه‌کننده تحقیق و پژوهش را لازمه برنامه‌سازی برای نوجوانان دانست و افزود: من قبل از ساخت هر برنامه‌ای به مدارس می‌روم و با پرسش نامه‌هایی که در اختیار بچه‌ها می‌گذارم با سلیقه آنها آشنا می‌شوم. بچه‌ها صادقانه درباره خواسته‌هایشان صحبت می‌کنند و ما می‌توانیم براحتی حرف‌های دل آنها را در برنامه منعکس کنیم. در مجموع در ساخت برخی برنامه‌ها برای نوجوانان موفق بودیم و در بعضی برنامه‌ها نه.

محبوبه سمیعی زفرقندی مدیر گروه کودک و نوجوان شبکه تهران درباره این‌که تا چه میزان سعی می‌کنند برنامه‌های این شبکه با لحن و گفتار نوجوانان نزدیک باشد، گفت: تلاش می‌کنیم در ساخت برنامه‌ها، نوجوانان را دخیل کنیم، به همین دلیل مجری و گزارشگر برنامه نوجوان هستند تا تعامل خوبی با نوجوانان برقرار شود. در برنامه مثبت من ادبیات نوجوانان ساری و جاری است.

وی با ذکر این نکته که در برنامه‌های نوجوانان هیچ چیز به آنها دیکته نمی‌شود، توضیح داد: ما سعی می‌کنیم تریبون آزاد برای آنها فراهم کنیم تا براحتی حرف‌هایشان را بزنند. به همین دلیل هر هفته برای برنامه مثبت من اتاق فکر تشکیل می‌دهیم تا با حضور روان شناسان، رفتارشناسان و کارشناسان نقاط قوت و ضعف برنامه را بررسی کرده و اشکالات را برطرف کنیم.

سمیعی درباره برنامه‌های جدید این گروه گفت: برای روز نوجوان ویژه برنامه «مثبت من» را پخش می‌کنیم. مسابقه «هفت‌خوان فردا» در مرحله تحقیق و نگارش است. برای ایام دهه فجر هم سریال «سال‌های حادثه» را در ده قسمت 45 دقیقه‌ای تولید می‌کنیم که روزهای پایانی تصویربرداری را می‌گذراند. داستان این سریال درباره نامه‌ یک پسر بچه به امام (ره) است. این سریال ویژه کودکان و نوجوانان است.

سهیلا جدلی که برنامه‌های «دخترانه» و «دوستانه» را برای نوجوانان تهیه کرده است و این روزها برنامه «دختر من» را در حال پخش از شبکه دو دارد، درباره تصویری که از نوجوانان در تلویزیون ارائه می‌شود و همخوانی آن با واقعیت به جام‌جم گفت: نوجوانان شور و حال خاصی دارند. آنها پر انرژی هستند و میل به قهرمان‌ شدن، دارند. ما در زمینه شعر و موسیقی محدودیت داریم. برنامه نوجوان باید ریتم تندی داشته باشد. باید از رنگ‌ها بیشتر در برنامه‌ها استفاده کنیم. برنامه‌های ساکن و بی‌تحرک نمی‌توانند نظر نوجوانان را جلب کنند. اگر برنامه‌ای در استودیو تولید می‌شود باید دکور مناسب داشته باشد. هرچند در برخی از برنامه‌ها باید آرامش را به مخاطب منتقل کنیم.

این تهیه‌کننده درباره لحن و گفتار برنامه‌هایی که برای نوجوان تولید می‌شود، گفت: در برنامه دوستانه به ادبیات نوجوانان نزدیک شدیم. در این برنامه ضمن این‌که به ادبیات نوجوانان می‌پرداختیم، نشان می‌دادیم که باید نوجوانان به ادبیات فارسی هم احترام بگذارند و پیشینه خودشان را فراموش نکنند. برای جذابیت برنامه هم از بازیگری همچون یوسف تیموری استفاده کرده بودیم.

وی در خاتمه با اشاره به این نکته که ساخت برنامه برای نوجوانان کار سختی است، گفت: برنامه‌سازان قبل از تولید هر برنامه‌ای باید تحقیقات لازم را انجام بدهند تا بتوانند نیاز مخاطبان نوجوان را شناسایی و آنها را در برنامه منعکس کنند.

فاطمه عودباشی ‌-‌ گروه رادیو و تلویزیون