داروی افسردگی برای روزهای پیری

بر همین اساس، آنها تحقیقات گسترده‌ای در خصوص پت‌تراپی به مفهوم نگهداری حیوانات در منزل برای درمان انجام داده‌اند.

مورد ملموس و جالب این نوع از درمان، به سندرم «آشیانه خالی» برمی‌گردد و در خصوص والدینی مطرح می‌شود که فرزندانشان به دلایل مختلف نظیر ازدواج، کار و حتی مهاجرت از خانه پدری رفته‌اند و والدین دچار تنهایی و بحران روحی شده‌اند.

نگهداری از حیوان خانگی یا گیاهان به عبارتی باغبانی به این نوع از والدین توصیه می‌شود تا بتوانند با سندرم آشیانه خالی مواجه شده و ابعاد روانی این تنهایی اجباری را راحت‌تر پشت سر بگذارند.

دکتر بهنام اوحدی، روان‌شناس و روان درمانگر خانواده با اشاره به این موضوع می‌گوید: «در کشور‌های توسعه یافته کلینیک‌هایی تاسیس شده که با آموزش حیوانات خانگی و بررسی سالمندانی که نگهداری از حیوانات یا گیاهان می‌تواند برای بهبود سندرم آشیانه خالی مفید واقع شود، توصیه می‌شود نسبت به نگهداری و پرورش آنها اقدام کنند.»

به گفته او، علاوه بر این موارد در خصوص کسانی که دچار اختلالات روانی نظیر افسردگی یا اضطراب خفیف هستند نیز پت‌درمانی و در واقع توصیه به نگهداری حیوانات به عنوان یک روش درمانی کمکی توصیه می‌شود.

اما این موضوع با نظر روانپزشک یا روان‌شناس و بر اساس شاخص‌های مشخصی انجام می‌شود که اولا قابل توصیه برای همه نیست و ثانیا نمی‌تواند لزوما جای درمان دارویی را بگیرد یا پروسه مراجعه به روانپزشک و درمانگر را حذف کند.

اوحدی در خصوص فواید نگهداری حیوانات خانگی برای این دسته از افراد ادامه می‌دهد: «در دنیای زندگی شهری و صنعتی که پدیده تنهایی و خدشه در روابط انسانی در آن زیاد شده است، نگهداری از حیوانات یا گیاهان سبب می‌شود که روند پیوند و دلبستگی که از کودکی در فرد شکل گرفته و سبب ترمیم زخم‌های روانی و روحی می‌شود، تداعی شود.»

او به احساس مسئولیت، شفقت، مهربانی و لطافت روحی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اما فرد باید برای چنین روش درمانی مورد تایید باشد و هر کسی حائز شرایط نگهداری از حیوانات یا گیاهان نیست.»

به گفته این روان‌پزشک و روان درمانگر خانواده، افرادی که می‌خواهند نسبت به نگهداری حیوانات خانگی اقدام کنند باید توانایی مالی و حس مسئولیت نسبت به این موضوع را دارا باشند و علاوه بر این فضا و مکان نگهداری از آنها بسیار مهم و قابل توجه است.

او به زندگی شهرنشینی و فرهنگ آپارتمان‌نشینی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «نگهداری از حیوان خانگی ظرافت‌هایی دارد که لزوما با فرهنگ و آداب و رسوم آپارتمان‌نشینی هماهنگ نیست و نمی‌توان بدون در نظر گرفتن حق و حقوق شهروندان و همسایه‌ها نسبت به این کار اقدام کرد.»

اوحدی به نگهداری مار، عقرب یا سوسمار که در حال حاضر رایج شده، اشاره می‌کند و معتقد است در مبحث درمان با حیوان خانگی منظور حیواناتی نظیر اسب، سگ، گربه یا خرگوش است و نگهداری خزنده‌ای مانند مار در این بحث درمانی هیچ جایگاهی ندارد.

هرچند پژوهش‌ها نشان می‌دهد نگهداری از گیاهان یا حیوانات خانگی می‌تواند در حفظ سلامت روحی افراد موثر باشد، اما این مساله در کشور ما با پدیده‌ای روبه‌رو شده که بیشتر به نمایش و جلب توجه شباهت دارد تا ابعاد روحی نگهداری از این موجودات.

افرادی که جا و مکان لازم برای نگهداری حیوان یا گیاه را ندارند یا افرادی که به دلایل مشغله تحصیلی و شغلی نمی‌توانند به آنها رسیدگی کنند، به دنبال ابعاد مثبت نگهداری حیوانات یا گیاهان نیستند.

اوحدی در این باره می‌گوید: «هنوز فرهنگ درست نگهداری از حیوانات برای افرادی که می‌توانند حائز شرایط نگهداری باشند، در کشور ما وجود ندارد و اغلب شاهد هستیم که نگهداری از حیوانات خانگی به یک کار نمایشی شباهت پیدا کرده است.»

به گفته این روانپزشک، نگهداری از پرندگان، حیوانات یا گیاهان باید در چارچوب قوانین مشخصی باشد و برای همه توصیه نمی‌شود.

با این تفاسیر، جلب توجه دیگران، چشم و هم‌چشمی با اقوام و دوستان در نگهداری از نژادی خاص یا حیوانی گران‌قیمت برای عده‌ای تبدیل به تفریح شده و این موضوع گاهی در تناقض با علاقه و توجه به ابعاد روانی نگهداری از حیوانات قرار دارد.

ذات انسان با طبیعت آشنا و قابل انس است و علاقه به نگهداری گیاه و حیوان قابل درک و طبیعی است، اما ناهمخوانی فرهنگی، ایجاد مزاحمت، بی‌مسئولیتی در نگهداری حیوانات خانگی، سرایت بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان و از سوی دیگر ناتوانی در تامین هزینه‌های نگهداری و مراقبت از حیوانات مشکلاتی را ایجاد می‌کند.

کودکان معمولا از دوستداران حیوانات محسوب می‌شوند و روان‌شناسان نیز نسبت به آشنایی و نگهداری حیوانات خانگی به آنها توصیه‌هایی دارند.

به اعتقاد روان‌شناسان، کودکان در پروسه نگهداری از حیوانات نسبت به موضوعاتی نظیر مسئولیت‌پذیری و رشد مسائل عاطفی آگاهی پیدا می‌کنند، اما کودکانی که حیوانات خود را آزار می‌دهند، در واقع احساس مسئولیت نسبت به حیوان خانگی را بدرستی نپذیرفته‌اند.

بر اساس توصیه روان‌شناسان، در صورتی که حیوان‌آزاری از سوی کودک ادامه پیدا کند، احتمال بروز مشکلات عاطفی در کودک وجود دارد و احتمال این‌که در بزرگسالی مشکلات روانپزشکی پیدا کنند، زیاد است.

پس نگهداری از حیوانات برای کودکان نیز سازوکار و توجه خاصی می‌طلبد. ناگفته نماند باید حیوانی برای کودک انتخاب شود که هم برای سلامت او ضرری نداشته باشد و هم مطابق با سبک زندگی خانوادگی و فرهنگی‌اش باشد. مثلا عنوان می‌شود نگهداری از سگ یا گربه برای کودک خطر داشته و ممکن است رفتار آن با خلق و خوی کودک همخوانی نداشته باشد.

نگهداری از جوجه، مطلوب‌ترین گزینه است. اگر فرزندتان تمایل زیادی به نگهداری حیوان خانگی دارد و اگر شرایط فیزیکی این کار در منزلتان فراهم است، می‌توانید با خرید یک جوجه که اتفاقا در فصل بهار قابل دسترس هم هست، نگهداری از حیوان خانگی را امتحان کنید؛ به شرط این که به کودک، رفتار صحیح با این حیوان را آموزش دهید و با این حیوان حس مراقبت و مسوولیت‌پذیری او را تقویت کنید نه این که حیوان به وسیله‌ای برای بازی و سرگرمی کودک تبدیل شود.

مستوره برادران نصیری / گروه جامعه