قیام تبریز، قیامی که نقطه عطف انقلاب اسلامی شد

ساعت 9 صبح 29 بهمن، مردم جهت شرکت در مراسم اربعین مقابل مسجد قزل لی تجمع کردند و منتظر شروع مراسم بودند، اما به دستور رئیس کلانتری منطقه در مسجد بسته می‌شود و البته این امر مانع از رفت و آمد مردم نشده و رئیس کلانتری وقتی دوباره مراجعه کرده و دیده بود همچنان مردم در حال رفت و آمدند، با لحن اهانت‌آمیزی می‌گوید: مگر من نگفته بودم درِ این طویله را ببندید! مردم که تاب تحمل اهانت به مسجد را نداشتند، حرکت او را بی‌جواب نگذاشتند.

جوانی از بین مردم بلند شد و به جسارت رئیس کلانتری پاسخ ‌داد. همهمه و سر و صدا در بین مردم بلند شد و مردم به حرکت در‌آمدند. در این هنگام، نیروهای شهربانی شروع به تیراندازی ‌کردند و محمد تجلایی، اولین شهیدی است که در آن روز به شهادت ‌رسید. به دنبال این جریانات، مردم به خروش آمده و جنازه شهید تجلایی را بالای دست گرفته و تظاهرات گسترده‌ای را آغاز کردند. حرکت مردم به سمت مرکز شهر آغاز شد و جوانان پرشور و انقلابی با آتش زدن سینماها و مشروب فروشی‌ها و مقر حزب رستاخیز، خشم خود را نسبت به رژیم بروز داده و با شعار «مرگ بر شاه» و «درود بر خمینی» خط قرمزها را شکستند. تمام شهر دست به تظاهرات زد و نیروهای شهربانی تاب و توان هیچ گونه مقابله‌ای را نداشتند. مردم تا مدتی کنترل شهر را از‌دست‌مأموران رژیم خارج کردند. حوالی ظهر ارتش وارد عمل شد و با کامیون‌های پر از سرباز و تانک‌های خود صحنه‌ای خونین به وجود آورد و ده‌ها نفر را به شهادت رساند و صدها نفر را زخمی کرد.

با توجه به این‌که تبریز از لحاظ جغرافیایی به شوروی سابق نزدیک است، رژیم شاه از این امر سوء استفاده کرده و قیام تبریز را به عوامل خارجی از جمله کمونیسم نسبت داد. اما در مقابل حضرت امام خمینی (ره) یکی از زیباترین پیام‌هایشان را در این باره اعلام کردند. ایشان در این پیام که آکنده از مهر و لطف نسبت به مردم غیور تبریز بود، فرمودند: «سلام بر اهالی شجاع و متدین آذربایجان عزیز... درود بر مردانی که در مقابل دودمان بسیار خطرناک پهلوی قیام کردند و با فریاد «مرگ بر شاه» خط بطلان بر جزافه‌گویی‌های او کشیدند... من نمی‌دانم با چه زبانی به اهالی محترم تبریز و به مادران داغدیده و پدران مصیبت کشیده، تسلیت بگویم. با چه بیانی این قتل عام‌های پی در پی را محکوم کنم....»

قیام 29 بهمن سال 1356 تبریز، یکی از نقاط عطف انقلاب محسوب می‌شود.این قیام یک ماهیت اسلامی و مذهبی داشت؛ چرا که خاستگاه آن مسجد بود و دیدگاهش را از مراجع و علما وام گرفته بود. رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سفر به تبریز، در سخنرانی خود در بازار تبریز فرمودند: «این تبریز، همان تبریزی است که نخستین ضربه را بر پیکر شاه بعد از مردم قم وارد کرد و هنوز هم سرآمد مبارزان و مجاهدان است.»

مریم جمشیدی / گروه سیاسی