دغدغه های ‌آسمانی در شعر

با توجه به فضای مشترک زیست‌فرهنگی ما، طبیعی است که مشاهده کارهای انجام شده توسط شاعران دیگر در این زمینه، یک انگیزه اولیه و مبهمی را نه‌تنها در من که در بیشتر دوستان و همکاران پدید می‌آورد، اما مطمئنا انگیزه‌های شخصی در این امر بی‌تاثیر نبوده‌اند از جمله این‌که تلاش روحی و معنوی در عرصه آفرینش آثار ادبی ممتاز آیینی را ادای نوعی زکات ‌فرهنگی ـ ‌هنری برای این موهبت بزرگ الهی (شاعری) می‌دانم که پروردگار به من عنایت داشته و دیگر این‌که مشاهده کارهای عمدتا نازل و سطح پایین ـ از نظر ارزش‌های ادبی ـ همیشه از یک سو موجب تاسف و از سویی دیگر عامل حرکت و تکاپوی ذوقی و ادبی‌ من بوده است. طبیعتا اگر چنین خلأیی را در این زمینه احساس نمی‌کردم و چنانچه کارهایی در سطح بالا و دارای ویژگی‌های بارز شعری در این زمینه انجام شده بود، هرگز دست به قلم نمی‌بردم.

در حد توان سعی کردم به متن وفادار باشم هر چند این منظوم برگردان لغت به لغت نیست و به‌نوعی مفهوم و حس‌ و حال دعا به زبان شعر روایت شده است. در واقع سعی‌ام بر این بوده که در عین انتقال صحیح معنا و درونمایه‌های نیایش کمیل، حس زیبایی‌شناختی آن نیز در حد بالایی رعایت و ارائه شود که فکر می‌کنم با توفیق الهی و با توجه به استقبالی که از این اثر شده، توانستم از عهده هر دو بخوبی برآیم.

من همه کارهایی که در این زمینه انجام شده را نخوانده‌ام اما همان تعداد کارهایی که دیده‌ام در صورتی که ملاک این سنجش و ارزیابی، ارزش‌های ادبی کار باشد، باید عرض کنم متاسفانه بیشتر کارهای انجام شده در این زمینه از سطح نازلی از زیبایی و ظرافت ادبی برخوردار هستند. البته شاید وجود محدودیت‌هایی ناگزیر در این امر بی‌تاثیر نباشد چراکه شاعر یا به قولی ناظم، در بیشتر آثار با مفاهیم قدسی و حتی در ترجمه قرآن با کلام خداوند سروکار دارد که این خود باعث ایجاد محدودیت‌هایی در انتقال معنا و بالطبع افت سطح زیبایی اثر می‌شود. وقتی سروکار ما با متنی در اوج فصاحت، بلاغت و زیبایی است مانند کلام‌الله مجید که با همان زبان عربی تاثیرگذاری بالایی دارد، هنگام برگرداندن آن به زبان فارسی جدا از رعایت وزن و آهنگ کلام، سطح زیبایی آن باید به حدی باشد که مخاطب فارسی‌زبان از نظر هنری تقریبا همان لذتی را ببرد که هنگام خواندن متن به زبان اصلی آن حظ را می‌برد و رعایت این مهم بسیار کار سخت و سنگینی است که اگر نگوییم غیرممکن است مطمئنا نیاز به سواد و فرهیختگی و عنایت بسیار خاصی دارد. متاسفانه این زیبایی در ترجمه‌های منظومی که داریم دیده نمی‌شود. اگر قرار است کار ادبی ضعیفی ارائه شود صرفا به این بهانه که می‌خواهیم در انتقال کلام قدسی ادای امانت کنیم همان بهتر که ترجمه به نثر باشد و نه به نظم، چنانچه برگردان و ترجمه اساتیدی مانند دکتر طاهره صفارزاده یا استاد خرمشاهی از قرآن مجید شامل این ویژگی‌های ادبی و هنری در عین انتقال کامل معنا البته در حد توان مترجم است.

فاطمه مرادزاده / جام جم