هله هوله ممنوع!

حفظ ایمنی غذای کودک

کلیه لوازم آشپزخانه را که در تماس با غذای کودک است، با آب داغ و مواد شوینده تمیز کنید.

اگر بیمار هستید، حتی‌الامکان از تماس با کودک، مواد غذایی و وسایل مربوط به غذای کودک دوری کنید و در صورت تماس، نکات بهداشتی را جهت جلوگیری از سرایت عوامل بیماری‌زا رعایت کنید.

مستقیما از ظرف غذای اصلی به کودک غذا ندهید. بزاق روی قاشق، غذای باقیمانده در ظرف را آلوده می‌کند. به جای این کار مقداری از غذا را به اندازه یک وعده و با استفاده از یک قاشق تمیز بریزید.

اگر از غذای کودک تجاری استفاده می‌کنید، به بسته‌بندی، درب و علامت استاندارد روی جعبه دقت کنید.تا پیش از یک سالگی از دادن سفیده تخم‌مرغ، کیوی، شیر گاو، خربزه، عسل، توت، بادام زمینی، آلبالو، اسفناج، کلم، گیلاس و سایر موارد حساسیت‌زا به کودک جدا پرهیز کنید.

شیرخشک آماده شده یا غذای باقیمانده را بلافاصله پس از سرد شدن در یخچال قرار دهید، زیرا در دمای اتاق برای بیش از دو ساعت غیرقابل استفاده خواهند شد.

پیش از آماده‌سازی شیرخشک یا غذای کودک به توصیه‌های تولیدکننده که روی برچسب ذکر شده توجه فرمایید.بعد از شیر دادن، چه از طریق شیشه و چه از طریق پستان مادر، کودک را باید به صورت مورب در آغوش گرفت و به پشت او زد تا هوایی را که بلعیده است، خارج شود. در آغوش داشتن طفل موقع شیر دادن و حفظ آرامش محیط، الزامی است.

چه غذاهایی سلامتی کودک را تهدید می‌کند؟

دندان‌های کودک تا سن 4 سالگی قادر نیست مواد غذایی را کاملا خرد کند، بنابراین مواد غذایی کوچک یا سفت را که جویدن آنها مشکل است، به کودک ندهید زیرا ممکن است باعث خفگی او شوند.

بسیاری از غذاها می‌توانند باعث خفه شدن کودک شوند، مگر این که شکل و ترکیب آنها را تغییر دهید. مثلا کره بادام زمینی به تنهایی باعث خفگی خواهد شد، ولی مخلوط کردن آن با شیر یا مالیدن آن روی تکه‌ای نان تست، نه نان معمولی (که باعث می‌شود کودک خوب آن را بجود)‌ امکان خفگی را کاهش می‌دهد.

سوسیس، حبه‌های انگور و سایر میوه‌ها و سبزی‌های خام باید به تکه‌های خیلی کوچک تقسیم شوند. تکه‌های گرد سوسیس، هویج و حبه‌های انگور به علت گرد بودن براحتی باعث خفگی می‌شوند.

کودک هنگام غذا خوردن باید بنشیند، راه نرود یا ندود.

همیشه هنگام غذا خوردن کودک، کنار او باشید. چون در هنگام خفه شدن، کودک نمی‌تواند شما را صدا کند. مواد غذایی زیر باعث خفگی می‌شوند مگر این که شکل آنها را تغییر دهید: 1ــ سوسیس 2ــ تکه‌های بزرگ گوشت 3ــ ماهی استخوان‌دار 4ــ کره بادام زمینی 5 ــ آجیل 6 ــ میوه‌های سفت مثل سیب خام 7ــ حبه‌های انگور 8 ــ سبزیجات سفت مثل هویج 9ــ حبوبات 10ــ آب‌نبات‌های سفت یا کوچک 11ــ آدامس 12ــ ذرت بوداده.

خرابی و پوسیدگی دندان‌ها

غذاهای کربوهیدرات‌دار (شیرین)‌ که به سطح دندان می‌چسبند، براحتی باعث پوسیدگی دندان می‌شوند. کودک بعد از مصرف این گونه غذاها باید دهان خود را با آب بشوید یا دندان‌های خود را مسواک کند تا امکان خرابی دندان کاهش یابد.

نگذارید کودکتان مدام چیزی بخورد یا نوشیدنی شیرین بنوشد تا زمان تماس مواد غذایی با دندان‌ها کاهش پیدا کند. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، کودک باید مواد فلورایددار استفاده کند. از 6 ماهگی یا 6 سالگی اگر آب محل زندگی کودک کمتر از 3 / 0 PPM فلوراید دارد، باید یک محلول فلورایددار اضافی مصرف کند.

یبوست

این مشکل در بین کودکان شایع است. اگر رژیم غذایی کودک دارای فیبر کافی متناسب با سن او باشد از یبوست جلوگیری می‌شود. به همراه فیبر غذایی، باید به مقدار کافی آب و مایعات نیز مصرف شود.تعدادی از مواد غذایی که برای رفع یبوست مناسب هستند، عبارتند از: آلوی پخته، انجیر تازه یا خیسانده در شیر یا به شکل کمپوت و مربای انجیر، خاکشیر، گلابی با پوست، آناناس، آب پرتقال، انواع برگه میوه‌ها مثل خیسانده برگه هلو یا زردآلو، انگور، تمشک، خشکبار مثل انجیر خشک، آلوی خشک و کشمش، طالبی، تره، روغن زیتون، پیاز پخته، چغندر، گوجه فرنگی، شاه توت رسیده، توت فرنگی، خربزه، خوردن سیب با پوست به هنگام خواب و خوب جویدن آن و نان سبوس‌دار و حبوبات مخصوصا لوبیا.

چاقی

کاهش وزن در کودکان چاق 2 تا 7 ساله توصیه نمی‌شود، زیرا کودک برای رشد و تکامل طبیعی نیاز به دریافت کافی مواد مغذی دارد و در صورت کم‌خوری ممکن است دچار کمبود مواد مغذی شود. اگر کودک دچار اضافه وزن است، بایستی در همان وزن باقی بماند تا به اندازه کافی قدش رشد کند و بعد از اتمام دوران بلوغ رژیم بگیرد. فعالیت بدنی کم، اصلی‌ترین عامل بروز چاقی در کودکان است.

روزانه حداقل 60 دقیقه تحرک بدنی برای کودک لازم می‌باشد.

برای جلوگیری از چاقی:

ــ کودک نباید پرخوری کند

ــ کودک خود را وادار به غذا خوردن نکنید.

ــ وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها را سر ساعت معین در هر روز به او بدهید.

ــ مقدار کافی و مناسب از واحدهای غذایی را مصرف کنید.

ــ میان وعده‌ها را با دقت تمام انتخاب کنید تا پرکالری و فاقد ارزش غذایی نباشند.

ــ مصرف آب‌میوه‌ها را کاهش دهید زیرا هرچند که دارای مواد مغذی هستند کالری زیادی نیز دارند.

ــ به عنوان جایزه به کودکتان مواد خوراکی پرکالری ندهید.

ــ کودک خود را تشویق کنید تا روزانه فعالیت بدنی داشته باشد.

ــ سعی کنید بچه‌ها کمتر وقت خود را صرف تماشای تلویزیون و بازی با کامپیوتر کنند.

مشارکت کودکان در انجام کارها:

بچه‌ها دوست دارند مفید واقع شوند و والدین خود را خشنود کنند، از این فرصت می‌توانید استفاده کنید و به کودک خود در مورد نحوه انتخاب صحیح غذاها و مشارکت آن در تهیه و پخت غذاهای ساده آموزش دهید. کودک از سن دو سالگی به بعد می‌تواند در آماده کردن غذا به شما کمک کند. وقتی علاقه و توانایی او افزایش یافت، در خرید و تهیه غذا بیشتر شرکت خواهد کرد. همچنین می‌تواند در چیدن غذا بر سر سفره، جمع کردن آن و تمیز کردن سفره کمک کند. کودک با انجام این کارها علاقه بیشتری به خوردن غذا پیدا خواهد کرد. البته این کار نیاز به صبر و حوصله فراوان و صرف وقت زیـادی دارد. اگـر دوست دارید کودکتان در تهیه و آماده‌سازی غذا به شما کمک کند، موارد زیر را در نظر داشته باشید:

ــ روی تمام کارهای آنها نظارت کنید.

ــ وسایل مورد نیاز او را فراهم کنید و وقت کافی برای آن صرف کنید.

ــ قبل از شروع کار، به کودک خود نکات لازم را یادآوری کنید.

ــ با توجه به توانایی کودک، به او کاری دهید.

ــ شستن و تمیز کردن وسایل و مواد غذایی را نیز به عنوان بخشی از کار به او یاد دهید.

موارد موثر در رشد جسمی و روحی خردسال: دوره خردسالی سنین 3 تا 5 سالگی را شامل می‌گردد که دوره سنی کودکستانی نیز نامیده می‌شود.

در این دوره سنی، کودکان نسبت به هم تفاوت‌هایی چه از نظر رفتاری و چه از لحاظ سیستم بدنی و نوع نیازهای غذایی دارند که کم و بیش در طول زندگی نیز ادامه دارد. این مرحله سنی، به لحاظ رشد و نمو رفتاری، اخلاقی و جسمی و همچنین شکل تغذیه کودک، از اهمیت خاصی برخوردار است:

ویژگی‌های رفتاری: کودک در این دوران از نظر بزرگ‌ترها غیرمنطقی به نظر می‌رسد، در درک اشیاء خودمحور است و می‌تواند از حافظه برای درک گذشته، حال و گاهی آینده نزدیک استفاده کند. کودک در این سن به لحاظ نوع رفتار، تقلید می‌کند.

تکامل اخلاقی: دوره خردسالی شروع شکل‌گیری اخلاقی کودکان است و کودک در برابر سرزنش والدین حرف آنها را گوش می‌کند و برای جلب نظر والدین خود کارهای خواسته شده را انجام می‌دهد تا پاداش بگیرد، بدون این که درستی یا نادرستی عمل خود را بداند.

بازی:در دوران خردسالی، بازی کودک نقش مهمی در رشد و نمو او و امکان شناخت محیط و نیاز کودک دارد. کودک پرجنب و جوش است و از وسایل بازی همسالان خود استفاده و با آنها بازی می‌کند. کودکان در بازی‌ها عموما نقش دیگران را به خود می‌گیرند و بتدریج بازی‌ها کامل‌تر می‌شود و به اوج خود می‌رسد. در دوره خردسالی ترس در کودک به دلیل تخیلات فکری شکل می‌گیرد. این دوره اولین مرحله شکل‌گیری خودآگاهی جنسی و تشخیص تفاوت‌های جنسی در کودکان است.

تغذیه در کودکان پیش‌دبستانی:تغذیه مناسب و کافی مهم‌ترین شرط لازم برای رشد کودک است. با این که در تمام دوران کودکی تغذیه اهمیت دارد، ولی در طی 5 سال ابتدایی که رشد سریع است و کودک برای دریافت غذا کاملا وابسته به مادر و خانواده‌اش می‌باشد، امری حیاتی است. غذای ناکافی منجر به کمبود تغذیه‌ای و تاخیر در رشد می‌شود و در نتیجه تجزیه و شکستن پروتئین در برابر عفونت تسریع می‌گردد.

کودکان به علت تحرک زیاد به انرژی بیشتری نیاز دارند که باید از منابع غذایی تامین گردد. کودک خردسال روزانه 1300 تا 1600 کیلوکالری انرژی نیاز دارد.

نکاتی که باید در تغذیه کودکان پیش‌دبستانی رعایت نماییم:

1ــ باید دانست که صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی کودک است. پس باید به این نکته توجه زیادی نمود.

2ــ زمان غذا خوردن کودک، محیط باید مملو از شادی، گرمی و صمیمیت باشد و این زمان بهتر است منظم باشد و همه اعضای خانواده سر سفره حضور داشته باشند. البته نباید کودک منتظر غذا بماند. کودک باید شام خود را قبل از خواب‌آلودگی بخورد.

3ــ با آشنا نمودن کودک به غذاهای جدید و مختلف، قدرت انتخاب غذایی کودک را افزایش داده و سعی نمایید از 5 گروه اصلی غذاها در تغذیه کودکان استفاده کنید.

4ــ اسـتـفـاده میان‌وعده‌های غذایی (10 صبح و 5 بعدازظهر)‌ . برای کودکان، بویژه خردسالان از اهمیت خاصی برخوردار است.

شیوه‌‌های مبارزه با بدغذایی کودکان:از مادر اصرار و التماس و از کودک امتناع. این صحنه غذا خوردن بسیاری از کودکان است. به‌رغم افزایش آگاهی و اطلاعات عمومی در رابطه با تربیت کودک هنوز تعداد زیادی از مادران با مشکل بدغذایی کودکان خود مواجه‌اند. در واقع والدین همیشه نگران تغذیه فرزندانشان هستند و آنقدر که به این امر اهمیت می‌دهند، به مسائل دیگر مربوط به سلامت فرزند خود توجهی ندارند.

دوران بدغذایی کودکان معمولا بین 2 تا 5 سالگی است. اگر بچه‌ها حدود سن 2 سالگی دچار کاهش اشتها و بدغذایی می‌شوند، در حقیقت سرعت رشد در این سن کند می‌شود و همین مساله باعث کم‌غذایی آنها و آغاز مشکل مادران است. تغذیه کودکان امر بسیار مهمی است که باید راه اصولی آن را در پیش گرفت. رعایت برخی نکات می‌تواند این موضوع را برای شما آسان‌تر کند. سعی کنید از وعده‌های مکرر و کم‌حجم برای تغذیه فرزند خود استفاده کنید. کودک معمولا از خوردن یک بشقاب پر از غذا خودداری می‌کند. حداقل فاصله 2 ساعته را بین میان‌وعده و غذای اصلی حفظ کنید تا اشتهای کودک برای خوردن از بین نرود. استفاده از قاشق، چنگال و بشقاب‌های رنگی در جذب کودک برای خوردن غذا موثر است. در سنین استقلال‌یابی کودک، باید اجازه داد تا خودش غذایش را بخورد. اصرار شما به غذا دادن به کودک با امتناع او از خوردن غذا همراه می‌شود. وقت محدودی برای غذا خوردن کودک در نظر بگیرید. اگر او در این زمان غذا نخورد، بشقاب او را جمع کنید. با این روش او نظم و محدود بودن زمان را یاد می‌گیرد و برای وعده بعد آنقدر گرسنه خواهد بود که هم غذایش را کامل میل کند و هم از دست دادن وعده غذایی دیگر را تکرار نکند.

ممکن است کودکان در مقطعی از خوردن غذای خاصی امتناع کنند، در این صورت اصرار زیادی بر تهیه آن غذا نداشته باشید. این موضوع موقتی است و فراموش خواهد شد. محیط، عامل بسیار مهمی در تغذیه مناسب بچه‌هاست. فرزند شما باید هنگام غذا خوردن راحت باشد.

فراهم کردن صندلی مناسب وی طوری که خودش بتواند به آسانی غذا بخورد، مساله مهمی است. رژیم غذایی کودکان باید شامل نسبت متعادلی از پروتئین‌ها، چربی، قند، ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد. اگر این مواد اصلی به میزان نیاز به بدن کودک برسد، تغذیه وی مناسب بوده و دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.اگر فرزند شما گروهی از مواد پروتئینی یا کربوهیدراتی را دوست ندارد، آن را با گروهی دیگر از این مواد جایگزین کنید. اکثر بچه‌ها طعم و مزه و ظاهر گوشت بخصوص تکه‌های بزرگ آن را دوست ندارند. این ماده برای تامین مواد ضروری بویژه آهن برای آنها لازم است. برای این که کودک شما گوشت بخورد از غذاهایی که ظاهر گوشت در آنها مشخص نیست، استفاده کنید. تکه‌های ریز گوشت را همراه حبوباتی مثل عدس بپزید؛ به طوری که شکل گوشت مشخص نباشد.

اگر کودک یک ماده غذایی را نمی‌پذیرد و آن را نمی‌خورد، نسبت به سلیقه او با احترام برخورد کنید. اگر کودک خسته است، به او غذا ندهید و بگذارید استراحت کند. هرگز نباید زمان غذا خوردن برای او تبدیل به یک خاطره ناخوشایند شود. یک نوع غذا در وعده‌های متوالی، کودک ، را از غذا روگردان می‌کند. تا حدی تنوع را در وعده‌های غذایی او را رعایت کنید.

درباره رفتارهای کودک نباید واکنش‌ها متفاوت باشد

اگر کودکتان یک تا 3 سال است:

ــ رنگ و ظاهر غذا، توجه کودک را جلب می‌کند. در این سن،‌ او مایل است با دست غذا بخورد. بگذارید احساس استقلال کند. یک قاشق به دست کودک دهید و خودتان با قاشق دیگر به او غذا بدهید در دست گرفتن قاشق به او احساس استقلال می‌دهد.

ــ کودکان نوپا، نشستن طولانی را تحمل نمی‌کنند. صبور باشید، ممکن است سفره را ترک کنند و باز برگردند.

ــ کودک دوست دارد با غذا بازی کند و ریخت و پاش کند. او را برای این گونه کارها تنبیه نکنید؛ بلکه شرایط را برای او مهیا کنید. مثلا سفره‌ای زیر او بیندازید یا صندلی مخصوص با سینی غذاخوری بزرگ برای او تهیه نمایید.

و در نهایت این که به یاد داشته باشید که غذا خوردن، یکی از لذت‌های زندگی است که از بدو تولد به طور غریزی همراه با لذت مک زدن نمود یافته و رفته‌رفته همراه با تکامل نوزاد همراه با اختیار و انتخاب خواهد بود. پس با اشتباهات خود در شیوه تغذیه کودکانمان، آنان را از این لذت محروم نکنیم.