مروری بر برنامه «درسهایی از قرآن»

، جای شکی باقی نمی ماند که این شخص قطعا آدم نابغه ای است . 20سال پیش برنامه «درسهایی از قرآن» یکی از پرمخاطب ترین برنامه های تلویزیونی بود، حال نیز بدون این که تغییر خاصی در این روند صورت گرفته باشد، این برنامه مخاطبان جدی خود را حفظ کرده است . در آن سالها مفاهیم عظیم و مقدس قرآنی آنچنان کاربردی از سوی حجت الاسلام قرائتی برای مخاطبان برنامه روایت می شد که حین پخش برنامه به نظر می رسید در تمام ایران اسلامی منبر وعظی پرسود برگزار شده است . این اتفاق طی این 20سال هر پنجشنبه شکل می گیرد و برکات خاص خود را بر جای می گذارد. آنچه در پی می آید به ویژگی های این برنامه می پردازد و دلایل موفقیت این برنامه را بررسی می کند که به عنوان نمای اصلی master shot این هفته تقدیم می شود: اعجازهای نهفته در قرآن کریم ، آنچنان غنی و روزآمد است که به فرمت های مختلف می توان استفاده های کاربردی از آن برد. یک برنامه تلویزیونی نیز می تواند در این مجموعه قرار بگیرد. برنامه های تفسیر قرآن کریم یا درسهای اخلاق و برنامه های مشابه ، با وجود سودمندی هایی مطلق که به جامعه می رسانند، به هر حال مخاطبان خاص را دارند؛ اما برنامه «درسهایی از قرآن» مخاطب خاص هم می تواند نداشته باشد. هر کس از هر قشر اجتماع می تواند بیننده و مخاطب این برنامه باشد. در بیش از 20سال پیش ، قرائتی «درسهایی از قرآن» را در کلاس سربسته ای ارائه می کرد و مستمعینی داشت که بسان شاگردان مدارس پشت نیمکت ها جای می گرفتند. چنین تولید استودیویی که تنها دکور آن از یک تخته و چند نیمکت تشکیل می شد، آنچنان دارای مخاطب گردید که باید اذعان کرد و باور نمود که این برنامه سرفصلی برای تمام تاریخ برنامه های اخلاقی - مذهبی تلویزیونی خواهد بود. سالها پس از آن «درسهایی از قرآن» در محیط باز و با چند دوربین تولید می شد. هر چند این روند، شادابی برنامه را بیشتر کرد؛ اما شاید باز هم تغییری در مرام و ذات برنامه و تعداد مخاطب نداشت ؛ زیرا کارگردان و هدایتگر اصلی برنامه که تغییر نکرده بود و از تعداد مخاطبان نیز کاسته نشده بود. این مهم باز هم اثبات کرد که «درسهایی از قرآن» راهش را پیدا کرده و عزیز قلبهای مردم خوب و بینندگان صمیمی اش شده و مخاطبان خود را همواره خواهد داشت . در این زمینه هر چند قرائتی به مناسبت های ماه مبارک رمضان برنامه روتین نیز داشت یا به مناسبت های اعیاد یا وفیات ، اما همچنان برنامه های «درسهایی از قرآن» فارغ از روتین بودن یا هفتگی ، ساختار خود را حفظ کرده است . همچنین راهکارهایی نیز وجود دارد که باعث شده این برنامه خاص غیرداستانی و غیرنمایشی تا این حد موفق و به عنوان رکورددار ماندگاری یک برنامه تلویزیونی پابرجا بماند. در سالهای اول ، قرائتی به سبب جوان تر بودن و انرژی بیشتر، آنچنان شیرین و پرهیجان ، ضمن آوردن مثالهای ملموس و عمدتا پرنمک (که از اصول عقلی جذب مخاطب است) برنامه را به پایان می برد که مانند «حدیث هفته» اظهارات او (که مبنی بر آیات و روایات قرآن کریم و معصومین (ع) بود) برجان و عقل و دل می نشست ، یعنی به گونه ای خاص برنامه دارای بار نمایشی نیز می شد. در سالهای اخیر او پیرتر شده است و طبعا نسبت به آن سالها، شاید کمتر تحرک دارد. هر چند هنوز گچ مانند یک فلش راهنما در دستان او می چرخد و کلمات روی تخته نقش می بندند، و باز هم همان پدیدآمدن «حدیث هفته» که برای مخاطب به وجود می آید، یعنی همان خودانگیختگی جذاب و بی تعارف میان بنده و خدای تبارک و تعالی رخ می نمود. این مهم به بیان و گزینش شاهد مثالهای منحصر بفرد و سراسر جذاب قرائتی ارتباط دارد.این طور به نظر می آید، 20سال بعد نیز که عمر این برنامه به چهل و اندی سال برسد، این برنامه اولا به سبب اعجاز نهفته در قرآن کریم و روزآمدی آن و ثانیا به دلیل قوه بیان جذاب و همچنین کارآمدی و روزآمدی هدایتگر این برنامه ، همچنان پرقوت و با اصالت همیشگی اش از آنتن شبکه اول سیما پخش شود. تنها تفاوت در این است که مخاطبان قدیمی پیرتر شده اند و کودکان قبلی جای مردان را گرفته اند و این امتیازهای ویژه از برکت قرآن است و بس . مهدی تهرانی