آغاز بزرگ برای کنعان

«کنعان»  ساخته مانی حقیقی این قدرت را داشته که صرف‌نظر از ابعاد گوناگون هنری، مضمونی را طرح کند که گر چه در سطح جامعه مستتر است، اما واقعا وجود دارد. این فیلم که قصه تقریبا پر فراز و نشیب را دارد، چندین صعود و فرود در ماجراهایش وجود دارد. البته شاید بعضا این نوسانات را باید نوعی یکنواختی یاد کرد، اما به جهت نوع مضمون تصور می‌شود جایگاه آنان درست، طراحی گشته. پرهیز از لایه‌زایی در قصه و در عین حال بیان واقعیات بواسطه روند زیرپوستی داستان به دقت طراحی گشته، و اگر چه داستان در طول دو روز اتفاق می‌افتد اما کل محتوای قصه چه بواسطه زوایای ظاهری و چه نگاه ویژه کارگردان با رویکردهای زیرپوستی طرح می‌گردد. باید به خاطر داشته باشیم معمولا چنین فیلم‌هایی در میانه راه با مشکل و نوسان همراه خواهد بود اما کنعان به واقع چنین نیست و توانسته به راحتی از این ناهمواری عبور کند. در کنعان داستان با روندهای آن بعضا همراه است و این حوزه‌ها سبب گشته تا در نقاط گوناگون، تعلیق‌های جذاب و تاثیرگذار حادث شود. حوادث مختلف در طول ماجراهای کنعان خیلی بزرگ و دامنه‌دار نیست، چرا که ابتدای قصه کنعان با حادثه‌ای بزرگ شروع می‌شود که کل ماجراها را تحت شعاع قرار می‌دهد. همین شروع غیرمترقبه سبب گشته تا تماشاچی به سرعت وارد ماجراها شده و با اشتیاق تا پایان راه کنعان را پیگیری کند. رابطه میان «مرتضی» و «مینا» که در ابتدای داستان با نگاه‌های بغض‌آلود و کینه‌دار شروع می‌گردد از برجستگی‌های خاص کنعان است، ‌صدای بلند «مینا» برای گرفتن سوئیچ از مرتضی، مخاطب را با تعلیق از همان ابتدا همراه می‌سازد. وقایع میانی و حتی بعضا پایانی به نوعی برگرفته از همان رابطه سرد ابتدایی است. اگر داستان با عشقی پنهان همراه است، اما این نگاه کینه‌ورز سبب گشته مرتبا قصه با نوسان همراه گردد. اختلاف «مرتضی و مینا» گرچه به جهت خارج رفتن مینا برای ادامه تحصیل است اما باید بدانیم آن عشق پنهان سبب بروز چنین اختلافی گشته که شاید دامنه‌دار باشد اما پایدار نیست. ورود شخصیت «علی و آذر» به ماجرا نیز به باز شدن مساله کمک شایانی می‌کند، گرچه در بعضی از پلان‌ها «علی و آذر» با وجود موقعیت‌های بسیار کوتاه که هضمش برای تماشاچی سنگین است، اما بسیار بسترساز موقعیت‌های بعدی است از همین جا باید به شخصیت‌پردازی ارزنده «کنعان» گریزی بزنیم. این شخصیت‌ها گرچه زیاد و درگیرکننده نیستند، اما بجا و با تمامی تدابیر موضوعی به کار رفته‌اند. خیلی شخصیت‌ها قرار نیست در هم فرو روند و یا محور شوند بلکه آن موضوع است که به کمک شخصیت‌ها می‌آید. داستان به خودی خود جلو می‌رود، اما حضور چهارشخصیت کلیدی یعنی «مینا و مرتضی»، «علی و آذر» کمک بجا و شایسته‌ای را کرده است. در اینجا باید به بازی ارزشمند ترانه علیدوستی و محمدرضا فروتن نیز اشاره کرد که به خوبی توانسته‌اند نقش «مینا و مرتضی» را به تصویر کشند. بخصوص این بازی روان را در چهره علیدوستی هنگامی که خود را مقصر مرگ مادر مرتضی می‌داند، بهتر می‌توان حس کرد. به هر حال کنعان با آن که اولین کار بلند سینمایی مانی حقیقی بود، اثری جذاب و قابل پسند برای مخاطب ایرانی است و از این پس باید منتظر آثاری بهتر از این کارگردان توانا و جوان کشورمان باشیم.

ترمه ارمی‌