درمان درد زانو بدون دارو و جراحی

به گزارش جام‌جم‌آنلاین از فارس، درد زانو یکی از شایع‌ترین مشکلات اسکلتی‌ـ‌عضلانی است که می‌تواند کیفیت زندگی افراد به‌ویژه جوانان را به‌شدت کاهش دهد. بسیاری از بیماران به دنبال روش‌های درمانی ایمن، کم‌تهاجمی و مؤثر هستند که بدون نیاز به جراحی یا مصرف دارو‌های سنگین، درد را کاهش داده و عملکرد حرکتی را بهبود ببخشد.

در این راستا، طرح پژوهشی در دانشگاه علوم پزشکی تهران مطرح شده، طرحی با روش نوینی تحت عنوان سوزن خشک یا Dry Needling توجه متخصصان و بیماران را به خود جلب کرده است؛ روشی که با تحریک دقیق عضلات، فرآیند ترمیم طبیعی بدن را فعال می‌کند و در بسیاری از درد‌های مزمن و مشکلات عملکردی زانو مؤثر است.

برای بررسی علمی این روش، گفت‌وگویی با نسترن مقبولی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران داشتیم.

وی سال‌هاست در حوزه درمان‌های غیرجراحی اختلالات اسکلتی‌ـ‌عضلانی فعالیت می‌کند و تمرکزش بر روش‌های نوین، کم‌تهاجمی و مبتنی بر شواهد علمی است که کیفیت زندگی بیماران را ارتقا می‌دهد.

وی عنوان می‌کند: سوزن خشک (Dry Needling) یک روش نوین و کم‌تهاجمی برای درمان درد‌های زانوست که بدون نیاز به جراحی یا دارو، با تحریک دقیق نقاط ماشه‌ای عضلات، فرآیند ترمیم طبیعی بدن را فعال می‌کند.

مقبولی یادآور شد: مطالعات نشان می‌دهد که بیماران طی ۱ تا ۳ ماه کاهش قابل‌توجه درد و بهبود عملکرد حرکتی را تجربه می‌کنند. این روش علاوه بر زانو در درمان درد‌های گردن، شانه، کمر و سایر نواحی عضلانی‌ـ‌اسکلتی نیز مؤثر است و با سوزن‌های بسیار نازک، تجربه‌ای ایمن و تقریباً بدون درد برای بیماران فراهم می‌کند.

مشروح گفت‌و‌گو با نسترن مقبولی را در ادامه می‌خوانید:
درباره روش نوین سوزن خشک و تفاوت آن با طب سوزنی سنتی برای ما توضیح بفرمایید. این روش دقیقاً چگونه عمل می‌کند و چرا توجه متخصصان و بیماران را جلب کرده است؟
سوزن خشک یا Dry Needling یک روش درمانی مدرن است که با استفاده از سوزن‌های بسیار نازک، نقاط ماشه‌ای عضلات را تحریک می‌کند. این نقاط معمولاً در اثر فشار، آسیب یا استفاده بیش از حد دچار گرفتگی یا التهاب می‌شوند. برخلاف طب سوزنی سنتی که بر اساس مفاهیم انرژی و مریدین‌ها عمل می‌کند، سوزن خشک کاملاً بر پایه آناتومی و فیزیولوژی عضله طراحی شده و مستقیماً با ساختار‌های عضلانی و عصبی درگیر می‌شود.

مکانیزم علمی این روش چگونه باعث کاهش درد می‌شود؟
ورود سوزن به نقطه ماشه‌ای باعث ایجاد التهاب کنترل‌شده در بافت می‌شود. این التهاب خفیف، سیستم ایمنی بدن را فعال کرده و فرآیند ترمیم طبیعی را آغاز می‌کند. در نتیجه، خون‌رسانی به ناحیه افزایش می‌یابد، مواد التهابی کاهش پیدا می‌کنند و عملکرد عضله به حالت طبیعی برمی‌گردد. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که تحریک عضلاتی مانند چهارسر ران و گلوتئوس مدیوس با سوزن خشک، کاهش قابل‌توجهی در شدت درد زانو ایجاد می‌کند.

این روش برای چه گروهی از بیماران بیش‌ترین اثربخشی را دارد؟
بیشترین اثربخشی سوزن خشک در بیماران مبتلا به سندرم درد پاتلوفمورال یا استومالاسی جلوی زانو مشاهده شده است، به‌ویژه در افرادی که هنوز به مراحل پیشرفته آرتروز وارد نشده‌اند و عضلات اطراف زانو دچار گرفتگی یا ضعف عملکردی هستند. همچنین این روش در درمان درد‌های گردن، شانه، کمر و سایر نواحی عضلانی‌ـ‌اسکلتی نیز کاربرد دارد.

مزایا و محدودیت‌های این روش چیست؟
مهم‌ترین مزیت سوزن خشک ایمن بودن آن است، زیرا دارویی تزریق نمی‌شود و خطر واکنش‌های دارویی وجود ندارد. همچنین، این روش غیرتهاجمی است و نیازی به بیهوشی یا بستری ندارد. از سوی دیگر، اگر توسط فرد غیرمتخصص یا بدون رعایت پروتکل علمی انجام شود، ممکن است اثربخشی لازم را نداشته باشد یا حتی باعث آسیب شود؛ بنابراین آموزش صحیح فیزیوتراپیست‌ها و تشخیص دقیق بیماران توسط پزشک متخصص، پیش‌نیاز اجرای موفق این تکنیک است.

جایگاه علمی این روش در درمان درد زانو چگونه است؟
یک متاآنالیز شامل ۱۰ مطالعه از کشور‌های مختلف با بیش از ۴۶۰ بیمار نشان داده که سوزن خشک در کاهش درد و بهبود عملکرد بیماران مبتلا به سندرم PFPS مؤثر است. به‌ویژه در بازه زمانی ۱ تا ۳ ماه پس از درمان، کاهش درد و بهبود امتیاز عملکردی به‌طور معناداری مشاهده شده است.

درباره طرح پژوهشی خود بفرمایید. چه ویژگی خاصی دارد؟
در این پروژه، ابتدا مطالعات بین‌المللی را تحلیل کردیم و سپس با استفاده از متاآنالیز و روش‌های آماری، یک پروتکل استاندارد برای کاربرد سوزن خشک در درمان درد زانو طراحی کردیم. ویژگی متمایز کار ما، تدوین پروتکل با هدف اثربخشی حداکثری و قابل اجرا در مراکز درمانی است.

آیا این طرح به مرحله اجرا رسیده و بیماران از آن بهره‌مند شده‌اند؟
بله. پس از تأیید‌های اخلاقی و علمی، این پروتکل در چند مرکز درمانی اجرا شده و نتایج اولیه بسیار امیدوارکننده بوده است؛ بیماران کاهش قابل‌توجهی در درد و افزایش دامنه حرکتی گزارش کرده‌اند.

سوزن خشک فقط برای زانو کاربرد دارد؟
مقبولی: خیر. این روش در درمان بسیاری از درد‌های عضلانی‌ـ‌اسکلتی مؤثر است، از جمله درد‌های گردن، شانه، کمر، آرنج و حتی سردرد‌های تنشی. البته برای هر ناحیه باید پروتکل خاصی طراحی شود.

برخی بیماران از واژه سوزن می‌ترسند. چگونه این نگرانی را برطرف می‌کنید؟
 این ترس طبیعی است. سوزن‌های مورد استفاده بسیار نازک‌تر از سوزن‌های تزریقی هستند و اغلب بیماران درد قابل توجهی حس نمی‌کنند. با توضیح علمی، نمایش ابزار و اجرای نمونه‌ای کوتاه، ترس بیماران به‌طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.

آیا سوزن خشک می‌تواند جایگزین دارو یا جراحی شود؟
در موارد خفیف تا متوسط، بله. سوزن خشک می‌تواند جایگزین دارو‌های ضدالتهاب یا تزریق‌های مکرر شود. در موارد شدید، بهتر است به‌عنوان درمان مکمل در کنار دارو، تمرین درمانی یا حتی جراحی استفاده شود. هدف ما کاهش وابستگی به دارو و افزایش کیفیت زندگی بیماران است.