هشدار پلیس فتا درباره ترویج رفتار‌های مخاطره‌آمیز در فضای مجازی
معاون فرهنگی و اجتماعی پلیس فتا هشدار داد: افزایش میل به دیده‌شدن به هر قیمت در شبکه‌های اجتماعی، نوجوانان و جوانان را به انجام رفتار‌های پرخطر و تهدیدکننده سلامت خود و دیگران سوق می‌دهد.
به گزارش جام جم آنلاین، چالش «عقاب خونی» (Blood Eagle Challenge) یکی از جدیدترین و پرخطرترین چالش‌های اینترنتی است که در هفته‌های اخیر میان نوجوانان و جوانان جهان به سرعت گسترش یافته و در میان نوجوانان ایرانی هم مشاهده شده است.
این پدیده که برگرفته از نمادی باستانی است، نه تنها نمایشی هیجان‌انگیز بلکه رفتاری بسیار مخاطره‌آمیز است که می‌تواند پیامد‌های جبران‌ناپذیری برای شرکت‌کنندگان به همراه داشته باشد.
پیش‌زمینه و کلیات پدیده
چالش عقاب خونی، حرکتی است که طی آن شرکت‌کننده با باز کردن دست‌ها از پشت، شبیه بال‌های عقاب، به حالت وارونه از ارتفاعی مانند مبل، صندلی، نرده یا درخت آویزان می‌شود. این لحظه به وسیله دوستان فیلمبرداری شده و اغلب با موسیقی‌های هیجان‌انگیز همراه می‌شود تا در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شود. این اقدام نمایشی، جذابیت خاصی برای نوجوانان داشته و به سرعت در فضای مجازی فراگیر شده است.
مشاهدات میدانی از محتوای تولید شده
بررسی صفحات و کانال‌های محبوب نوجوانان در اینستاگرام و تلگرام نشان می‌دهد که ویدئو‌های این چالش معمولاً کوتاه (۱۵ تا ۶۰ ثانیه) هستند و به نوعی به نمایش شجاعت و هیجان نوجوانان می‌پردازند. شرکت‌کنندگان اغلب با لبخند و خنده مقابل دوربین ظاهر می‌شوند و پس از آویزان شدن به حالت وارونه، خود را رها کرده و روی زمین می‌افتند. این اتفاق‌ها معمولاً با هیجان و واکنش‌های مثبت و منفی کاربران همراه است؛ عده‌ای با تحسین و عده‌ای دیگر با هشدار نسبت به خطرات آن واکنش نشان می‌دهند.
انگیزه‌های شرکت‌کنندگان
تحلیل مصاحبه‌ها و کامنت‌ها نشان می‌دهد انگیزه‌های اصلی نوجوانان برای شرکت در این چالش شامل موارد زیر است:
جستجوی نام و اعتبار: کسب لایک، بازدید و کامنت به عنوان نماد‌های محبوبیت و ارزش اجتماعی
اثبات شجاعت و پذیرش اجتماعی: ترس از طرد شدن و نیاز به همراهی با گروه دوستان
فرار از یکنواختی و نیاز به هیجان: جستجوی ماجراجویی و تجربه احساس هیجان در دنیای شهری
پیامد‌های فیزیکی و روانی
پیامد‌های مشاهده شده و بالقوه این چالش بسیار نگران‌کننده است. این پیامد‌ها شامل:
آسیب‌های جسمی مانند زمین خوردن‌های شدید، کشیدگی عضلات، آسیب گردن و حتی ضربه به سر، که ممکن است منجر به شکستگی یا آسیب‌های جدی‌تر شود.
آسیب‌های روانی از جمله افزایش اضطراب و فشار روانی در کسانی که جرأت شرکت ندارند و تقویت رفتار‌های پرخطر در شرکت‌کنندگان.
تغییرات رفتاری مثل عادی‌سازی و قهرمان‌سازی رفتار‌های مخاطره‌آمیز که به کاهش درک نوجوانان از خطرات واقعی می‌انجامد.
نقش خانواده‌ها و نهاد‌های آموزشی
با توجه به روند نگران‌کننده گسترش این چالش، ضرورت دارد خانواده‌ها و مدارس به این موضوع بیش از پیش توجه کنند. والدین باید با افزایش آگاهی خود نسبت به فضای مجازی و چالش‌های خطرناک، گفت‌و‌گو‌های باز و صادقانه با فرزندانشان داشته باشند تا بتوانند آنها را از خطرات چنین رفتارهایی آگاه کنند.
مدارس و آموزش‌وپرورش موظف‌اند آموزش‌های پیشگیرانه در حوزه سواد رسانه‌ای و رفتار‌های پرخطر را تقویت کرده و در صورت مشاهده چنین رفتارهایی، با برنامه‌های حمایتی و روانشناختی به کمک نوجوانان بشتابند.
اظهارات معاون فرهنگی اجتماعی پلیس فتا درباره چالش‌های خطرناک فضای مجازی
سرهنگ جواد مختاررضایی، معاون فرهنگی اجتماعی پلیس فتا، در گفت‌و‌گو با مهر درباره افزایش تمایل به دیده‌شدن در فضای مجازی و پیامد‌های آن اظهار داشت: در سال‌های اخیر، گسترش شبکه های اجتماعی باعث افزایش میل به دیده‌شدن به هر قیمت در میان نوجوانان، جوانان و حتی برخی بزرگسالان شده است. این میل افراطی گاهی افراد را به انجام رفتارهایی سوق می‌دهد که نه‌تنها سلامت خودشان بلکه امنیت دیگران را نیز به خطر می‌اندازد.
وی افزود: برخی افراد برای جلب توجه در فضای مجازی اقدام به ثبت تصاویر یا ویدئو‌هایی در مکان‌های صعب‌العبور، ارتفاعات خطرناک، یا انجام حرکات بدلکارانه و پارکور بدون تجهیزات ایمنی می‌کنند. این اقدامات پرخطر که معمولاً بدون آموزش و تجربه کافی انجام می‌شود، بعضاً به جراحات شدید یا حتی مرگ منجر شده است.
سرهنگ رضایی با اشاره به تأثیر رسانه‌ها و سینما بر این نوع رفتار‌ها گفت: صحنه‌هایی که در فیلم‌ها یا کلیپ‌های حرفه‌ای می‌بینیم، حاصل حضور بدلکاران آموزش‌دیده، تجهیزات پیشرفته و تیم‌های ایمنی است. تقلید از این صحنه‌ها بدون رعایت اصول ایمنی و بدون آموزش، می‌تواند به نتایج جبران‌ناپذیری منجر شود.
وی ادامه داد: تحقیقات روانشناسان نشان می‌دهد که عواملی مانند ضعف اعتمادبه‌نفس، نیاز به تأیید، فشار همسالان، و الگوبرداری نادرست از چهره‌های فضای مجازی، در بروز این نوع رفتار‌ها مؤثر هستند. متأسفانه دامنه این پدیده محدود به نوجوانان نیست و به گروه‌های سنی بالاتر نیز کشیده شده است.
معاون فرهنگی اجتماعی پلیس فتا تأکید کرد: خانواده‌ها باید نقش فعالی در هدایت فرزندان ایفا کنند؛ با شناخت استعداد‌ها و علایق آنها، بستر مناسبی برای بروز و شکوفایی توانمندی‌هایشان فراهم کنند تا نیاز به دیده‌شدن از طریق مسیر‌های خطرناک کاهش یابد.
وی با هشدار درباره نقش کاربران در گسترش این‌گونه محتوا‌ها گفت: از همه کاربران فضای مجازی انتظار داریم که از لایک‌کردن، کامنت‌گذاشتن و اشتراک‌گذاری محتوای پرخطر خودداری کنند. این رفتار‌ها نه‌تنها باعث تشویق تولیدکننده محتوا می‌شود، بلکه می‌تواند الگویی نادرست برای دیگران به‌ویژه نوجوانان باشد.
مختاررضایی در پایان خاطرنشان کرد: هر کاربر باید مسئولیت اجتماعی خود را بپذیرد و در صورت مشاهده چالش‌ها یا رفتار‌های پرخطر در فضای مجازی، از بازنشر آن خودداری کرده و با استفاده از قابلیت Report در پلتفرم‌ها، این نوع محتوا را گزارش دهد. این کار نقش مؤثری در کاهش ترویج چنین رفتارهایی و جلوگیری از بروز حوادث خواهد داشت.
