نماد علمی جهان اسلام
جایزه مصطفی(ص) امسال درحالی به۱۰سالگی خود می‌رسد که این رویداد علمی،با هدف شناسایی وحمایت از پژوهشگران نخبه جهان اسلام در ایران بنیان گذاشته شد و امروز به نمادی جهانی از نوآوری، همگرایی و افتخار علمی بدل شده است.
از کجا آغاز شد؟
بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) با چشم‌انداز گسترش صلح، امنیت و رفاه بشریت، فعالیت خود را در سال ۱۳۹۱ آغاز کرده و مأموریتش را توسعه علم و فناوری در جهان اسلام قرار داده و برای تحقق آن، شناسایی و تجلیل از دانشمندان برجسته، زمینه‌سازی برای توسعه تعاملات پژوهشگران و افزایش همکاری و هم‌افزایی کشورهای اسلامی در حوزهای علم و فناوری را با تأکید بر فناوری‌های پیشرفته در دستور کار دارد.
نماد شایستگی و برتری علمی
در راستای تجلیل از دانشمندان برجسته و زمینه‌سازی برای همکاری و توسعه علمی در جهان، جایزه مصطفی(ص) به عنوان یکی از نمادهای شایستگی و برتری علمی در سطح جهان شکل گرفت. این جایزه به اثری نوآورانه در مرزهای دانش تعلق می‌گیرد که توسط افرادی شاخص در حوزه‌های علم و فناوری ارائه شده و زمینه‌ساز بهبود زندگی بشریت باشد. برگزیدگان جایزه علاوه‌بر لوح و مدال جهانی مصطفی(ص) با دریافت مبلغ ۵۰۰ هزار دلار که از محل کمک‌های خیرین و موقوفات علم و فناوری تأمین شده، طی مراسمی باشکوه با حضور دانشمندان و فرهیختگانی از کشورهای مختلف جهان، مورد تقدیر قرار می‌گیرند.
مدال جایزه مصطفی (ص)
مدال جایزه مصطفی(ص) شمایلی شبیه به اسطرلاب به عنوان یکی از نمادهای علمی مسلمانان در اعصار و قرون گذشته دارد که بر اهمیت جایگاه و موقعیت طلایی مسلمانان در حوزه علم و دانش و پیشگامی‌شان در حوزه تولید علم و فناوری در جهان تاکید می‌کند.اسطرلاب، یک دستگاه و صفحه مدور فلزی است که به طرزی بسیار دقیق، ظریف و مستحکم ساخته شده است و برای مطالعات و محاسبات نجومی از جمله پیداکردن ارتفاع و زاویه آفتاب، محل ستارگان، سیارات و منطقه البروج و به دست آوردن طول و عرض جغرافیایی محل در تمام مدت شبانه‌روز و فصول مختلف سال به کار می‌رود.
از آنجا که در گذشته بسیاری از دانشمندان مسلمان مشرق زمین در این رشته علمی سرآمد بوده‌اند، این مدال طرحی از اسطرلاب را به عنوان نمادی برای اعطا به دانشمندان برگزیده عصر حاضر درنظر گرفته است.
عقیق سرخ روی مدال
در میانه این مدال، عقیق سرخی نقش بسته که در روایات و احادیث دین مبین اسلام بر فواید استفاده از آن توصیه شده است. عَقیق یا آگات، گونه‌ای سنگ گرانبها است. این سنگ نوعی از درِّ کوهی است که بیشتر از سنگ یمانی تشکیل شده است. ویژگی عقیق، ریزدانه بودن و روشنی رنگ آن است. بهترین آن سرخ، زرد و سفید است. از این کانی دلیل خواص درمانی آن در سنگ درمانی نیز استفاده می‌شود.رسول مکرم اسلام (ص) که این مدال مزین به نام ایشان است، هر کس که انگشتری عقیق به دست داشته باشد را حاجت‌روا خواند‌ه‌اند. پیامبر اکرم (ص) همچنین می‌فرمایند: انگشتر عقیق در دست کنید و مادامی که آن را با خود داشته باشید، اندوهی به شما نمی‌رسد.
ویژگی‌های دیگر مدال
یکی دیگر از ویژگی‌های مدال جایزه مصطفی(ص)، محوریت شکل هندسی دایره در آن است. دایره از مهم‌ترین اشکالی است که با مفهوم بی‌نهایت پیوند دارد و انسان در طول تاریخ پیوسته مفهوم جاودانگی را در این شکل مجسم کرده است. همچنین شکل هندسی دایره، کروی بودن زمین را هم مجسم می‌کند و این نکته را یادآور می‌شود که علم و دانش مرز نمی‌شناسد. چنانچه یکی از مهم‌ترین ملاک‌های اعطای جایزه مصطفی(ص)، توسعه مرزهای علم و دانش توسط دستاورد علمی برتر است.سه زبان زنده دنیا شامل فارسی، عربی و انگلیسی بر روی مدال جایزه مصطفی(ص) دیده می‌شود و پایه‌ای آن را نگهداری می‌کند. نام دانشمند برگزیده نیز روی این پایه درج شده است. همچنین نظیر سایر مدال‌های معتبر بین‌المللی، عنوان جایزه و سال شروع جایزه مصطفی(ص) در یک طرف و برخی مشخصات جایزه نظیر حوزه و سال اعطا بر پشت این مدال حک شده است.
شاخص‌های انتخاب و ارزیابی آثار
نوآوری مشهود در روش علمی، پیشرو بودن اثر و نیز ماندگاری آن، از مهم‌ترین ویژگی‌های مورد توجه داوران هستند. همچنین اثر باید کاربردهای مشخصی داشته یا نتایج حاصل از آن به‌صورت محسوس در جهان علم تأثیر گذاشته باشد. شرکت‌کنندگان برای اثبات این ویژگی‌ها باید دلایل کافی و مستندات قابل تشخیص ارائه کنند.
دامنه نفوذ آثار
اثر علمی مورد داوری باید به گسترده کردن مرزهای دانش در جهان کمک کرده و در سطح جهانی یا منطقه‌ای تأثیر علمی قابل‌ملاحظه‌ای برجای گذاشته باشد. همچنین آثار باید یا در قالب یک تئوری علمی در رسانه‌های معتبر علمی منتشر شده یا قابلیت تبدیل به طرح‌های اقتصادی وتولید ثروت راداشته باشند.همچنین آثارعلمی ارسالی بایدبرفرهنگ،جامعه،سلامت، محیط‌زیست ورفاه عمومی تأثیر مشهودی داشته ودرپاسخگویی به نیازهای‌علمی یاحل مسائل اجتماعی،ایفای نقش کرده باشند.
ویژگی‌های صاحب اثر
صاحب یا صاحبان اثر علمی نامزد دریافت جایزه مصطفی(ص) باید در زمینه تخصصی خود از حسن شهرت و سابقه علمی درخشانی برخوردار باشند. این سابقه از طریق داشتن آثار و مقالات منتشر شده در نشریات معتبر علمی یا نوآوری‌ها و اختراعات ثبت شده یا نقش داشتن در توسعه فناوری‌های جدید سنجیده خواهد شد. جامع‌نگری و روحیه نوآوری علمی از دیگر ویژگی‌های نامزدهای دریافت جایزه مصطفی(ص) است.
بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) با چشم‌انداز گسترش صلح، امنیت و رفاه بشریت، فعالیت خود را در سال ۱۳۹۱ آغاز کرده و مأموریتش را توسعه علم و فناوری در جهان اسلام قرار داده و برای تحقق آن، شناسایی و تجلیل از دانشمندان برجسته، زمینه‌سازی برای توسعه تعاملات پژوهشگران و افزایش همکاری و هم‌افزایی کشورهای اسلامی در حوزهای علم و فناوری را با تأکید بر فناوری‌های پیشرفته در دستور کار دارد.
نماد شایستگی و برتری علمی
در راستای تجلیل از دانشمندان برجسته و زمینه‌سازی برای همکاری و توسعه علمی در جهان، جایزه مصطفی(ص) به عنوان یکی از نمادهای شایستگی و برتری علمی در سطح جهان شکل گرفت. این جایزه به اثری نوآورانه در مرزهای دانش تعلق می‌گیرد که توسط افرادی شاخص در حوزه‌های علم و فناوری ارائه شده و زمینه‌ساز بهبود زندگی بشریت باشد. برگزیدگان جایزه علاوه‌بر لوح و مدال جهانی مصطفی(ص) با دریافت مبلغ ۵۰۰ هزار دلار که از محل کمک‌های خیرین و موقوفات علم و فناوری تأمین شده، طی مراسمی باشکوه با حضور دانشمندان و فرهیختگانی از کشورهای مختلف جهان، مورد تقدیر قرار می‌گیرند.
مدال جایزه مصطفی (ص)
مدال جایزه مصطفی(ص) شمایلی شبیه به اسطرلاب به عنوان یکی از نمادهای علمی مسلمانان در اعصار و قرون گذشته دارد که بر اهمیت جایگاه و موقعیت طلایی مسلمانان در حوزه علم و دانش و پیشگامی‌شان در حوزه تولید علم و فناوری در جهان تاکید می‌کند.اسطرلاب، یک دستگاه و صفحه مدور فلزی است که به طرزی بسیار دقیق، ظریف و مستحکم ساخته شده است و برای مطالعات و محاسبات نجومی از جمله پیداکردن ارتفاع و زاویه آفتاب، محل ستارگان، سیارات و منطقه البروج و به دست آوردن طول و عرض جغرافیایی محل در تمام مدت شبانه‌روز و فصول مختلف سال به کار می‌رود.
از آنجا که در گذشته بسیاری از دانشمندان مسلمان مشرق زمین در این رشته علمی سرآمد بوده‌اند، این مدال طرحی از اسطرلاب را به عنوان نمادی برای اعطا به دانشمندان برگزیده عصر حاضر درنظر گرفته است.
عقیق سرخ روی مدال
در میانه این مدال، عقیق سرخی نقش بسته که در روایات و احادیث دین مبین اسلام بر فواید استفاده از آن توصیه شده است. عَقیق یا آگات، گونه‌ای سنگ گرانبها است. این سنگ نوعی از درِّ کوهی است که بیشتر از سنگ یمانی تشکیل شده است. ویژگی عقیق، ریزدانه بودن و روشنی رنگ آن است. بهترین آن سرخ، زرد و سفید است. از این کانی دلیل خواص درمانی آن در سنگ درمانی نیز استفاده می‌شود.رسول مکرم اسلام (ص) که این مدال مزین به نام ایشان است، هر کس که انگشتری عقیق به دست داشته باشد را حاجت‌روا خواند‌ه‌اند. پیامبر اکرم (ص) همچنین می‌فرمایند: انگشتر عقیق در دست کنید و مادامی که آن را با خود داشته باشید، اندوهی به شما نمی‌رسد.
ویژگی‌های دیگر مدال
یکی دیگر از ویژگی‌های مدال جایزه مصطفی(ص)، محوریت شکل هندسی دایره در آن است. دایره از مهم‌ترین اشکالی است که با مفهوم بی‌نهایت پیوند دارد و انسان در طول تاریخ پیوسته مفهوم جاودانگی را در این شکل مجسم کرده است. همچنین شکل هندسی دایره، کروی بودن زمین را هم مجسم می‌کند و این نکته را یادآور می‌شود که علم و دانش مرز نمی‌شناسد. چنانچه یکی از مهم‌ترین ملاک‌های اعطای جایزه مصطفی(ص)، توسعه مرزهای علم و دانش توسط دستاورد علمی برتر است.سه زبان زنده دنیا شامل فارسی، عربی و انگلیسی بر روی مدال جایزه مصطفی(ص) دیده می‌شود و پایه‌ای آن را نگهداری می‌کند. نام دانشمند برگزیده نیز روی این پایه درج شده است. همچنین نظیر سایر مدال‌های معتبر بین‌المللی، عنوان جایزه و سال شروع جایزه مصطفی(ص) در یک طرف و برخی مشخصات جایزه نظیر حوزه و سال اعطا بر پشت این مدال حک شده است.
شاخص‌های انتخاب و ارزیابی آثار
نوآوری مشهود در روش علمی، پیشرو بودن اثر و نیز ماندگاری آن، از مهم‌ترین ویژگی‌های مورد توجه داوران هستند. همچنین اثر باید کاربردهای مشخصی داشته یا نتایج حاصل از آن به‌صورت محسوس در جهان علم تأثیر گذاشته باشد. شرکت‌کنندگان برای اثبات این ویژگی‌ها باید دلایل کافی و مستندات قابل تشخیص ارائه کنند.
دامنه نفوذ آثار
اثر علمی مورد داوری باید به گسترده کردن مرزهای دانش در جهان کمک کرده و در سطح جهانی یا منطقه‌ای تأثیر علمی قابل‌ملاحظه‌ای برجای گذاشته باشد. همچنین آثار باید یا در قالب یک تئوری علمی در رسانه‌های معتبر علمی منتشر شده یا قابلیت تبدیل به طرح‌های اقتصادی وتولید ثروت راداشته باشند.همچنین آثارعلمی ارسالی بایدبرفرهنگ،جامعه،سلامت، محیط‌زیست ورفاه عمومی تأثیر مشهودی داشته ودرپاسخگویی به نیازهای‌علمی یاحل مسائل اجتماعی،ایفای نقش کرده باشند.
ویژگی‌های صاحب اثر
صاحب یا صاحبان اثر علمی نامزد دریافت جایزه مصطفی(ص) باید در زمینه تخصصی خود از حسن شهرت و سابقه علمی درخشانی برخوردار باشند. این سابقه از طریق داشتن آثار و مقالات منتشر شده در نشریات معتبر علمی یا نوآوری‌ها و اختراعات ثبت شده یا نقش داشتن در توسعه فناوری‌های جدید سنجیده خواهد شد. جامع‌نگری و روحیه نوآوری علمی از دیگر ویژگی‌های نامزدهای دریافت جایزه مصطفی(ص) است.
