فواصل میلگرد بستر چقدر باید باشد؟
تعیین فواصل مناسب این میلگردها برای جلوگیری از ترک‌خوردگی و افزایش پایداری دیوارها حیاتی است. بنابراین در زمان برآورد هزینه‌های ساخت ساختمان، باید قیمت میلگرد بستر را هم در نظر داشته باشید. این مقاله به بررسی تخصصی فواصل میلگرد بستر بر اساس مقررات ملی ساختمان ایران (پیوست ششم آیین نامه 2800 زلزله ایران) و استانداردهای بین‌المللی مانند ACI و TMS می‌پردازد.
استانداردها و مقررات مربوط به فواصل میلگرد بستر
استانداردها، فواصل میلگرد بستر را بر اساس عوامل لرزه‌ای، نوع دیوار و مواد تعیین می‌کنند. در ادامه، فواصل عمودی و افقی میلگرد بستر بر اساس هر استاندارد را به شما توضیح داده‌ایم.
پیوست ششم آیین نامه 2800 زلزله ایران
این مبحث اصلی‌ترین مرجع در ایران است و بر ایمنی در برابر زلزله تأکید دارد. حداقل مساحت مقطع میلگردبستر افقی باید ۰.۰۰03 مساحت مقطع عرضی دیوار بوده و توزیع یکنواخت داشته باشد. همچنین باید روش های محاسبه حداقل نبشی برای وال پست را هم بدانید تا بتوانید این توزیع یکنواخت را ایجاد کنید. بر اساس این استاندارد، فاصله عمودی نباید بیش از ۴۰۰ میلی‌متر (۴۰ سانتی‌متر) باشد تا مقاومت برشی کافی فراهم شود. همچنین، حداقل یک سیم عرضی به قطر ۳ میلی‌متر به ازای هر ۰.۲ مترمربع مساحت دیوار لازم است که این فاصله را به حداکثر ۴۰ سانتی‌متر محدود می‌کند.
استاندارد ACI 530
ACI 530 (Building Code Requirements for Masonry Structures) استاندارد آمریکایی است که با TMS مشترک بوده و بر طراحی لرزه‌ای تمرکز دارد. بر اساس این استاندارد، فاصله عمودی حداکثر ۱۶ اینچ (۴۰۶ میلی‌متر یا حدود ۴۰ سانتی‌متر) در مرکز است. برای دیوارهای نیمه‌گراوت‌شده، دو سیم ۳/۱۶ اینچ (۴.۸ میلی‌متر) در هر بستر با فاصله حداکثر ۱۶ اینچ لازم است. همچنین، فاصله افقی برای اتصالات میلگردهای بستر حداکثر ۲۴ اینچ (۶۱ سانتی‌متر) است. در دیوارهای خارجی، حداقل پوشش ملات 1/2 اینچ (۱۲.۷ میلی‌متر) لازم است.
استفاده از وال پست اصفهان می‌تواند پوشش خوبی برای مقاوم‌سازی دیوارها ایجاد کند.
استاندارد TMS 402
TMS 402 (The Masonry Society) مشابه ACI است و بر مصالح بنایی تمرکز دارد. حداکثر فاصله عمودی میلگرد بستر در این استاندارد، ۱۶ اینچ (۴۰ سانتی‌متر) برای تقویت افقی در بستر ملات است. در دیوارهای بنایی نیز همین فاصله اعمال می‌شود و نباید از مفاصل حرکتی عبور کند. همچنین، فاصله افقی حداکثر ۲۴ اینچ برای تقویت متقاطع در دیوارهای بدون باندینگ لازم بوده و برای دیوارهای پارتیشن، فاصله ۱۶ اینچ توصیه می‌شود.
عوامل مؤثر بر تعیین فواصل میلگرد بستر
فواصل میلگرد بستر تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارند که عبارتند از:
- نوع دیوار: در دیوارهای بنایی ساده، فاصله افقی می‌تواند تا 1 متر باشد.
- شرایط لرزه‌ای: در مناطق با خطر زلزله بالا، فاصله عمودی باید کمتر از ۴۰ سانتی‌متر باشد تا مقاومت برشی افزایش یابد.
- مواد بنایی: برای بلوک‌های بتنی، فاصله دو میلگرد موازی بین ۵ تا ۱۱ سانتی‌متر و برای آجرها تا ۱۵ سانتی‌متر است.
- بارهای وارد: در دیوارهای باربر، فواصل کمتر (هر ۴۰ سانتی‌متر ارتفاع) توصیه می‌شود تا از خمش خارج از صفحه جلوگیری شود.
- شرایط محیطی: میلگردهای گالوانیزه باید با حداقل پوشش ملات ۱.۵ سانتی‌متر قرار گیرند تا از خوردگی جلوگیری شود. ضخامت ملات بستر نیز نباید بیش از ۱۶ میلی‌متر باشد.
محاسبات تخصصی فواصل میلگرد بستر
محاسبات فواصل بر اساس فرمول‌های ساده مهندسی انجام می‌شوند. هدف این محاسبات، تعیین تعداد و فاصله میلگردها برای ایجاد مقاومت کافی است. در ادامه این روابط را برای شما آورده‌ایم.
ابتدا، حداقل سطح مقطع میلگرد افقی را با استفاده از رابطه زیر محاسبه کنید:
As = 0.007 × Awall
در این فرمول، As سطح مقطع میلگرد (به میلی‌متر مربع) و Awall مساحت مقطع عرضی دیوار (عرض × ضخامت، به میلی‌متر مربع) است. این فرمول نشان می‌دهد چه مقدار میلگرد برای مقاومت دیوار در برابر کشش لازم است.
سپس، فاصله عمودی را می‌توان با فرمول زیر تخمین زد:
dv = (As × ρ)/ (n × d)
که در آن dv فاصله عمودی (به میلی‌متر)، ρ چگالی میلگرد (معمولا ثابت)، n تعداد سیم‌ها در هر ردیف و d قطر سیم (به میلی‌متر) است. این فرمول کمک می‌کند تا میلگردها به طور یکنواخت توزیع شوند؛ اما در عمل، فاصله عمودی معمولا حداکثر ۴۰ سانتی‌متر تعیین می‌شود.
نحوه اجرای میلگرد بستر با تمرکز بر فواصل
اجرای میلگرد بستر نیازمند دقت برای رعایت فواصل است و شامل مراحل زیر می‌شود:
آماده‌سازی سطح و ملات
ابتدا سطح دیوار را تمیز کنید تا هیچ گرد و غباری مانع چسبندگی ملات نشود. ملات بستر را با ضخامت دقیق ۱۰ میلی‌متر آماده کنید تا پیوستگی مناسب ایجاد شود. نوع ملات باید با نوع دیوار سازگار باشد.
قرارگیری میلگرد افقی
میلگردهای بستر (نردبانی یا خرپایی) را در بستر ملات قرار دهید، به طوری که فاصله بین دو سیم موازی ۵.۵ تا ۱۵ سانتی‌متر باشد. این فاصله به ضخامت دیوار بستگی دارد. مطمئن شوید که میلگرد کاملاً در ملات مدفون است و فاصله افقی بین قطعات متوالی کمتر از 1 متر باشد.
نصب گیره‌ها و اتصالات
گیره‌های گالوانیزه را هر ۴۰ سانتی‌متر نصب کنید. این گیره‌ها به ثابت نگه داشتن میلگرد کمک می‌کنند. میلگرد را داخل گیره‌ها جوش دهید یا با سیم ببندید. در دیوارهای دارای بازشو (مانند در و پنجره)، میلگرد باید حداقل ۶۰ سانتی‌متر از هر سمت بازشو امتداد یابد تا تقویت موضعی ایجاد شود.
اجرای میلگرد عمودی
میلگردهای عمودی را از داخل بلوک‌ها یا حفره‌های دیوار عبور دهید و تا نزدیک سقف یا تیر بالایی برسانید. فاصله بین این میلگردها معمولاً ۴۰ تا ۶۰ سانتی‌متر است و باید با میلگردهای بستر هم‌پوشانی داشته باشند تا یک شبکه مقاوم ایجاد شود.
پر کردن فضاها و تراز کردن
پس از قرار دادن میلگرد، فضای خالی اطراف آن را با دوغاب یا ملات پر کنید. ضخامت ملات نباید بیش از ۱۶ میلی‌متر باشد تا از کاهش مقاومت جلوگیری شود. از ابزارهایی مانند تراز لیزری برای اطمینان از هم‌ترازی استفاده کنید.
مزایا و معایب رعایت فواصل مناسب
رعایت فواصل مناسب مزایای متعددی دارد که عبارتند از:
- مقاومت کششی دیوار تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد که به کاهش ترک‌ها در هنگام زلزله یا بارهای سنگین کمک می‌کند.
- پایداری کلی سازه بهبود می‌یابد، به‌ویژه در مناطق لرزه‌خیز که می‌تواند از فروپاشی دیوارها جلوگیری کند.
- دیوارهای تقویت‌شده نیاز به تعمیرات کمتری دارند که هزینه‌های نگهداری بلندمدت را کاهش می‌دهد.
- رعایت استانداردها مانند مبحث ۸ یا ACI، اخذ مجوزهای ساختمانی را تسهیل می‌کند و ارزش ملک را افزایش می‌دهد.
فواصل میلگرد بستر باید بر اساس استانداردها تعیین شوند. در این مقاله به طور کامل استانداردهای مربوط به این کار را توضیح داده و فرمول محاسبه فواصل استاندارد میلگرد بستر به صورت عمودی و افقی را به شما آموزش دادیم.
این مطلب تبلیغاتی و از سوی سفارش دهنده تهیه شده است و موسسه جام جم مسئولیتی درباره چارچوب و محتوای آن ندارد.
