ایران، ریشه‌دار در ایستادگی

فضای گرم و صمیمی خانه پدری، نقش‌آفرینی‌های ماندگار بازیگرانی چون هوشنگ توکلی درنقش پدرحامد وموسیقی تیتراژ خاطره‌انگیز رضا یزدانی همه و همه باعث شده‌اندمرگ تدریجی یک رویا نه‌فقط یک سریال بلکه بخشی از خاطرات جمعی ما باشد. بازپخش‌های متعدد این سریال در شبکه‌های مختلف، نشان‌دهنده محبوبیت و جایگاه ویژه‌اش در ذهن مخاطبان است. با توجه به این‌که چند وقتی است این سریال مجددا از شبکه آی‌فیلم روی آنتن رفته با هوشنگ توکلی، بازیگر نقش حاج‌ آقا یزدان‌پناه، گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه آن را می‌خوانید.در این گفت‌وگو درباره تهاجم رژیم جعلی صهیونی به کشورمان هم صحبت شد.

این بازیگر تلویزیون درخصوص اتفاقات اخیر و تجاوز بی‌شرمانه دشمن صهیونی به خاک کشور گفت: ما تجربه جنگ را داشته‌ایم. در دوران دفاع مقدس، زمان حمله‌ همه با صدای آژیر به زیرزمین هدایت می‌شدند اما اکنون دیگر خبری از آژیر نیست و می‌بینیم که در زمان حمله، مردم از پشت پنجره‌ها اتفاقات را نگاه می‌کنند. این تغییر درواقع نشان‌دهنده رشد و آگاهی بیشتر مردم است. 
 
فرماندهان بی‌ادعایی را از دست دادیم
وی اضافه کرد: بسیاری از حوادث، به‌ویژه در شب اول، باعث ازدست ‌رفتن عزیزان بزرگ‌نامی شد. بهترین‌های‌مان را در شب اول حمله از دست دادیم. گاهی در مناسبت‌هایی که در بیت‌رهبری حضور داشتم، آنها را می‌دیدم که با چه عشقی در این مسیر حضور داشتند و جان‌برکف بودند. فرماندهان ما سرشار از دانش، انرژی و توانایی بودند و هیچ‌گونه غروری در آنها دیده نمی‌شد. شب اول گلچینی از آنها به‌دست خیانتکاران از میان ما رفتند.  این اتفاق خیلی سنگین و دردناک بود.
 
اثر ماندگار و نه عجولانه
این پیشکسوت عرصه بازیگری درخصوص تولیدات هنری برخاسته از رویدادهای اخیر تأکید کرد: هنرمند باید اتفاقات پیرامونی خود را در درون احساس کند تا بتواند اثر خوبی خلق نماید. معمولا لازم است این رویدادها بر دل هنرمند بنشینند تا پس از مدتی به یک اثر ارزشمند تبدیل شوند. چند سالی است از شهادت حاج‌قاسم گذشته اما هنوز نتوانسته‌ایم برای این شهید عزیز یک اثر هنری شایسته بسازیم. من همان هفته اول به نزدیکانش گفتم که قهرمان بزرگی را از دست داده‌ایم و نباید با کارهای سطحی مانند پخش عکس، ساخت مجسمه یا تبلیغات بی‌هدف، شخصیت او را خدشه‌دار کنیم. باید با احترام و آگاهی و نه با کارهای عجولانه و بدون فکر سراغ او برویم. آگاهی از این‌که چه شخصیتی را از دست داده‌ایم، با باور به این‌که به عمق ماجرا بیندیشیم صورت می‌گیرد. جامعه و مدیران باید درباره این قهرمانان سرمایه‌گذاری کنند تا یاد و خاطره‌شان به‌درستی و با صداقت ثبت شود، نه این‌که فقط دنبال سود و منفعت باشیم. باید زندگی این بزرگان را به‌خوبی بررسی و ثبت و برای همیشه در تاریخ حفظ کنیم.
 
ایران، همواره پابرجا خواهد ماند
هوشنگ توکلی ایران را در طول تاریخ کشوری ماندگار می‌داند و در این خصوص می‌گوید: معتقدم ایران همواره پابرجا خواهد ماند. کما این‌که در طول تاریخ و زمان جایگاه ویژه‌ای داشته و خواهد داشت. با توجه به تجربه ریش‌سفیدان این مرز و بوم در دوران دفاع‌مقدس باید در این برهه زمانی به سخنان و احساسات جوانان گوش دهیم و با آنها همدل باشیم. نباید با نصیحت صرف با جوانان ارتباط برقرار کرد. زیرا باعث لجاجت بیشتر خواهد شد. از طرفی باید دقت کرد که نسل جوان حرف‌های ارزشمندی برای گفتن دارند و ما فقط تجربه گذشته را داریم. می‌توانیم از افکار و عقاید جمع‌بندی مناسبی داشته باشیم. هرچه به یکدیگر نزدیک‌تر شویم و نسل قدیم بیشتر شنونده باشد و جوانان نیز افکار خود را بیان کنند، جامعه‌ای یکپارچه‌تر خواهیم داشت و دربرابر دشمنان نیز قدرتمندتر عمل خواهیم کرد. بعد از حملات اخیر می‌بینم که افکارعمومی نسبت به قضاوت‌های نادرست رسانه‌های خارجی تغییر کرده است. آنها دیگر با اخبار جعلی به سادگی گذشته نمی‌توانند آگاهی عمومی را مخدوش کنند. ریشه ایرانی در خاک ایران است و همه باید در پایداری و حفظ آن تلاش کنیم.
 
تکرار، قاتل اصالت هنری است
هوشنگ توکلی، پدر حامد در سریال مرگ تدریجی یک رویا با اشاره به علت موفقیت این اثر و بازپخش‌های مکرر آن به جام‌جم گفت: آثار تأثیرگذار نسبت به آنها که تنها یک‌بار پخش می‌شوند و به‌سرعت از یاد می‌روند، بن‌مایه قوی‌تری دارند. مشکل اصلی برنامه‌سازان ما این است که وقتی یک اثر موفق می‌شود، بلافاصله اقدام به تکرار و کپی‌برداری از آن می‌کنند. این کار، هم به تأثیرگذاری اثر اولیه آسیب می‌زند و هم آثار بعدی را ناکام می‌سازد. این یک روند فکری است که در مدیریت برنامه‌سازی فرهنگی وجود دارد.
 
تجربه‌گرایی جیرانی؛ تیم‌سازی
این بازیگر پیشکسوت ادامه داد: مرگ تدریجی یک رویا، یک تهیه‌کننده جوان و به‌اصطلاح خوشنام دارد که در آن زمان برای اولین‌بار یک پروژه بلند را به عهده گرفته بود و ناگزیر یک تیم قوی از برنامه‌سازان جمع کرد. در نهایت، این تهیه‌کننده کار را به نویسندگی و کارگردانی آقای جیرانی سپرد. به‌نوعی می‌توان گفت فریدون جیرانی در این اثر به‌طور دقیق به تجربه‌های زندگی روحانی، اجرایی و فیزیکی خود از دوران کودکی تا به امروز پرداخته است.
وی با اشاره به تأثیر فریدون جیرانی در خلق اثری ماندگار عنوان کرد: معمولا وقتی در آثار هنری به نتیجه نهایی نگاه می‌کنیم، نقش مؤلف و خالق اثر به‌وضوح نمایان می‌شود. در آثار نقاشی بزرگ اگر دقت کنید، می‌بینید هنرمند خود را در اشکال و موقعیت‌های مختلف به تصویر کشیده است. حتی یک خوشنویس هم با حرکت دست، قدرت روحی و روانی خود را به نمایش می‌گذارد. 
آقای جیرانی نیز در مرگ تدریجی یک رویا به همین منوال عمل کرده است و توانسته آن را به‌عنوان یک سریال ماندگار ارائه دهد. توانایی او در این سریال موجب شد با آثار دیگری که در همان زمان با عناوین و موقعیت‌های مختلف تولید می‌شدند، تفاوت زیادی داشته باشد. این نشان‌دهنده صداقت و تعهد او به کارش است و قضاوت‌هایش در این اثر به‌شدت با مخاطبان ارتباط برقرار کرد. طبیعتا هر اثری که از دل برآید، بر دل خواهد نشست.
 
هارمونی بازیگران 
توکلی درخصوص انتخاب بازیگران این سریال اضافه کرد: نکته بعدی در موفقیت و ماندگاری این سریال ترکیب مناسبی از بازیگران بود که بتوانند با هارمونی اجرا هماهنگ شوند تا ذهنیت آقای جیرانی را به‌خوبی به تصویر بکشند. هرچند که تنها در همین اثر با آقای جیرانی همکار بوده‌ام اما بسی مایه خوشحالی است. زیرا در تحلیل شخصیت‌ها و تطبیق آنها با بازیگران انتخابی، بسیار راحت بود. دلیل این راحتی  هم این بود که به زندگی با تمام این کاراکترها برمی‌گشت. انتخاب بازیگران در مرگ تدریجی یک رویا طبیعتا همراه با چالش بود.چون باید بازیگرانی را انتخاب می‌کردند که نزدیک به ذهنیت آقای جیرانی می‌بودند و درعین‌حال تیم بازیگری نیز باید تفاهم و هماهنگی لازم را با یکدیگر می‌داشتند.حقیقتا در هر دو مورد آقای جیرانی موفق عمل کردند.
بازیگر نقش حاج‌ آقا یزدان‌پناه درخصوص محتوای این سریال توضیح داد: حرف مرگ تدریجی یک رویا این بود که درحال‌حاضر با تغییر از سنت‌ها به مدرنیته مواجه هستیم. آقای جیرانی تلاش کرد این گذار را در قالب یک خانواده به تصویر بکشد؛ خانواده‌ای که می‌تواند نمایانگر سایر خانواده‌ها و جوامع شهری در کل ایران باشد.
او به‌خوبی مزایا و معایب این انتقال را نشان داد. یعنی آسیب‌هایی که به‌دنبال شکستن سنت‌ها و ورود نسل جدید با باورهای جدید به زندگی ایجاد می‌شود  یا این‌که چه پیامدهایی با این موضوع ممکن است پیش بیاید یا چه درصدی از افراد در این مسیر موفق خواهند شد و چه درصدی از آموزه‌های اصلی خانواده که به سنت‌ها مرتبط است، می‌تواند در این دوره موفق و پایدار باقی بماند. این یک تجربه است که آقای جیرانی و همکاران‌شان و همچنین مخاطبان اثر، قدم به قدم به جلو حرکت کردند و نتیجه خوبی به‌دست‌ آمد. به نظر من، این کار در آن دوره بسیار موفق و تأثیرگذار بود.

درخشش بازیگر تازه‌کار با هدایت حرفه‌ای
وی همه بازیگران و عوامل تولید را در موفقیت این سریال مؤثر دانست و اظهار کرد: تمام بازیگران، به‌ویژه سامیه لک، بازیگر جوانی که برای اولین بار در این پروژه حضور داشت، نقش مهمی در موفقیت کار داشتند و آقای جیرانی موفق شد این بازیگر را به‌خوبی هدایت کند. به هر حال همکاری با آقای جیرانی باعث شد نتیجه خوبی به دست بیاید. نتیجه نیز نشان داد که یک بازیگر آماتور در کنار بازیگران حرفه‌ای قرار گرفته و از پس نقش خود برآمده است. تحلیل شخصیت‌هایی که در این پروژه کار کردند نیز نشان‌دهنده موفقیت کلی کار بود. 
توکلی با اشاره به نقشی که در این سریال داشت، گفت: پدر حامد درواقع نماینده ذهنیت سنتی آقای جیرانی محسوب می‌شود. این پدر به اصول اخلاقی و دینی خود پایبند بود و ارزش‌های اجتماعی را به‌خوبی می‌شناخت و با توجه به توانایی و دانش خود، به مسائل فرهنگی نزدیک می‌شد و آنها را با شناخت و آگاهی بررسی می‌کرد و می‌کوشید با نصیحت‌هایی به پسرش، او را در راستای اصول خود هدایت کند. یزدان‌پناه به‌دنبال برآورده کردن خواسته‌های پسرش بود، اما درعین‌حال به اصول خود پایبند می‌ماند. او نگران این بود که یکسری عوامل به روابط خانوادگی آنها آسیب بزند. نهایتا، او سرنوشت فرزندش را به‌عنوان نسل آینده با دقت دنبال می‌کرد و می‌خواست این روند به‌درستی پیش برود.