به نظر می‌رسد با توجه به گفته مسئولان دولت سیزدهم شاهد ساخت مسکن‌های متعدد در شهرهای کشور باشیم. این موضوع سبب شد ثبت‌نام نهضت ملی مسکن ازاواخرسال۱۴۰۰آغاز شود که تاکنون حدود ۴.۵میلیون نفر متقاضی این واحدها شده‌اند. اما با وجود گذشت سه سال، هنوز عملیات ساخت مسکن در قالب پروژه نهضت ملی مسکن آنچنان که باید و شاید به مرحله اجرا نرسیده است؛ البته بر اساس اعلام مسئولان وزارت راه و شهرسازی بیش از ۲.۶میلیون واحد نهضت ملی مسکن در حال ساخت است که ۵۰۰ هزار واحد تاکنون تحویل شده است.
ورود دلالان به نهضت ملی مسکن
ورود دلالان به نهضت ملی مسکن سبب شده مانند دیگر طرح‌های مسکن از جمله مسکن مهر در نهضت ملی مسکن نیز شاهد دلالی و خرید و فروش امتیاز مسکن مردم بی‌بضاعت از سوی عده‌ای سودجو و دلال باشیم. گشتی در بنگاه‌های املاک شهرهای جدید مانند پرند، پردیس، رباط‌کریم، ایوانکی و... نشان می‌دهد خرید و فروش امتیاز نهضت ملی مسکن پس از توافق صاحب امتیاز و خریدار (دلال) به صورت دستی انجام گیرد و در جایی به ثبت نرسد. بر اساس این گزارش، به عنوان مثال کسانی که تاکنون ۶ قسط نهضت ملی مسکن را که در مجموع ۲۴۰ میلیون تومان می‌شود، واریز کرده‌اند، امتیاز مسکن خود را ۴۸۰ میلیون تومان بفروشند و خریدار به عنوان ضمانت از فروشنده سفته نیز دریافت کند. این اقدامات غیرقانونی است و باید نظارت‌ها در این زمینه تقویت شود. در نمونه‌های دیگر امتیاز واحدهای نهضت ملی مسکن شهر پرند با قیمت‌هایی چون ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. همچنین خرید و فروش غیرقانونی نهضت ملی مسکن پردیس با قیمتی حدود دو میلیارد تومان انجام شده است. در رباط‌کریم و اسلامشهر هم امتیاز واحدهای نهضت ملی مسکن با قیمت ۱۸۰ میلیون تومان معامله می‌شود. در شهرهای رودهن، بومهن و دماوند نیز برخی مشاوران املاک آگهی خرید و فروش امتیاز واحدهای مسکن حمایتی را در سایت دیوار منتشر کرده‌اند.بد نیست بدانیم بر اساس قوانین مرتبط با نهضت ملی مسکن هر گونه خرید و فروش امتیاز این طرح جرم محسوب می‌شود؛ این خرید و فروش امتیاز در حالی صورت می‌گیرد که فروشندگان عمدتا از اقشار پایین و کم‌درآمد جامعه می‌گویند امیدی به تکمیل طرح نهضت ملی ندارند. فروشندگان درباره دلیل این اقدام‌شان عنوان می‌کنند از خرید این مسکن منصرف شده‌اند چون زمان برگشت پول واریزی‌شان توسط وزارت راه و شهرسازی و پیمانکاران نامعلوم است.فروشندگان امتیاز واحدهای نهضت ملی مسکن باید توجه کنند اگر این اقدام را انجام دهند نمی‌توانند در طرح‌های مسکن دولت در ادوار بعد ثبت‌نام کنند.البته این همه ماجرا نیست؛ بلکه گزارش‌های دیگر حاکی از آن است که دلالان، سودجویان و خود بنگاه‌های املاک با پرداخت وجوهی به مردم خواستار ثبت‌نام آنها در این طرح شده تا پس از مدتی با فروش امتیاز آنها درآمد بیشتری کسب کنند.
لزوم نظارت نهادها
در همین خصوص فرشید پورحاجت، دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان نیز از وجود رانت در طرح نهضت ملی مسکن خبر داد و گفت: شوربختانه امروز مشاهده می‌کنیم پروژه‌های نهضت ملی مسکن در یک رانت و تحت عنوان کارگزاری از سوی برخی شرکت‌ها در بین سازندگان توزیع می‌شود. وی ادامه داد: اشخاصی که اهلیت آنها مشخص نیست تحت عنوان کارگزار توزیع کار نهضت ملی مسکن را انجام می‌دهند که لازم است برای بررسی دقیق این فرآیند عجیب، نهادهای نظارتی ورودی سریع و جدی داشته باشند. دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان بیان کرد: فردی پیام داده که در شهر دزفول می‌تواند ۴۰۰ تا ۴۰۰۰ واحد نهضت ملی مسکن را بدون بوروکراسی‌های معمول واگذار کند. پورحاجت تصریح کرد: این اشخاص چه کسانی هستند؟ وقتی از شخص پیشنهاددهنده پرسیدم شما تحت چه عنوان در حال توزیع واحدهای نهضت ملی مسکن هستید و به نظر می‌رسد دلال هستید، فقط خندید. وقتی می‌گوییم در نهضت ملی مسکن بی‌انضباطی وجود دارد، یعنی همین. دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان با طرح این پرسش که بر اساس چه متر و معیاری واحدهای نهضت ملی مسکن برای توزیع به فرد یا شرکتی واگذار شده است، اضافه کرد: شرکتی که با بنده تماس گرفت، گفت تحت عنوان کارگزاری در حال توزیع ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن در بازار است. پورحاجت با بیان این‌که از وزیر راه و شهرسازی می‌خواهیم سریعا به این موضوع رسیدگی کند، یادآور شد: شرکت کارگزار بابت واگذاری هر واحد نهضت ملی مسکن یک میلیون تومان پول می‌گیرد.
اقدامات پیشگیرانه وزارت راه
وزارت راه و شهرسازی برای مقابله با این بنگاه‌های متخلف از اردیبهشت ماه سال گذشته با اجرای طرح ساماندهی بنگاه‌های املاک را آغاز کرد و تعداد زیادی از بنگاه‌های متخلف و بدون مجوز را به خصوص بنگاه‌هایی که در شهرهای جدید به این امور می‌پرداختند، پلمب کرد، ولی به نظر می‌رسد این امر نتوانسته آنچنان که باید و شاید جلوی دلالان را بگیرد. کیانوش گودرزی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک نیز می‌گوید تا زمانی که اعتبارزدایی از اسناد قولنامه‌ای صورت نگیرد، خریدار امتیاز این طرح‌ها نوعی حقوق مدنی دارد و در نتیجه، خرید و فروش امتیاز این طرح، اعتبار قانونی پیدا می‌کند.با این حال چون فلسفه طرح نهضت ملی مسکن تحقق رویای خانه‌دار شدن اقشار متوسط رو به پایین است، به نظر می‌رسد وزارت راه و سایر دستگاه‌های مربوط با سازوکارهایی از تکرار مسائلی که به‌خصوص در مسکن مهر دیده شد، جلوگیری کنند تا واحدها به دست متقاضیان واقعی برسد. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی ورود دستگاه‌های نظارتی امری مهم است به این دلیل که اگر نظارت‌های پیشگیرانه انجام نشود در سال‌های آینده شاهد پر رونق شدن دادگاه‌های کشور خواهیم بود. از آنجا که فروشندگان واحدهای نهضت ملی مسکن اقشار کم درآمد جامعه هستند دولت می‌تواند با اعلام زمان تحویل واحدها، متقاضیان را از بازه زمانی که قرار است در منازل‌شان سکونت داشته باشند، آگاه کند.
هشدار به متقاضیان نهضت ملی مسکن
اداره کل راه و شهرسازی استان تهران با ارسال پیامک به متقاضیان نهضت ملی مسکن به آنها هشدار داد نسبت به تکمیل آورده تا سقف ۲۴۰ میلیون تومان اقدام کنند. متن پیامک اداره کل راه و شهرسازی استان تهران به متقاضیان نهضت ملی مسکن به شرح زیر است: با توجه به شروع عملیات اجرایی پروژه‌های نهضت ملی مسکن و تسریع در پیشرفت فیزیکی پروژه، در صورتی‌که نسبت به تکمیل آورده خویش تا سقف ۲۴۰میلیون تومان اقدام نکرده‌اید،مقتضی است نسبت به تکمیل آورده تا سقف اعلامی تا تاریخ ۱۵شهریور۱۴۰۳اقدام کنید. عدم‌واریز وجه درموعد مقرر موجب توقف پروژه،افزایش قیمت تمام‌شده و متضرر‌شدن متقاضیان خواهد شد. بدیهی است باتوجه به امتیازبندی بر مبنای هر یک میلیون‌تومان در هر روز یک امتیاز و در صورت تاخیر در پرداخت، موارد در امتیازبندی و رتبه متقاضی لحاظ می‌شود.
