اقتصاد، نیازمند تیم هماهنگ و پایدار

 

از این‌رو مقام معظم رهبری بارها فرموده‌اند که رفع تحریم باید دنبال شود اما ابتدا باید خنثی‌سازی تحریم اتفاق بیفتد. یکی از معضلات اقتصاد ایران تورم است و همین موضوع باعث شده تا سرمایه‌ها به سمت بازارهای غیرمولد حرکت کند. هرچند در طول سال‌های گذشته نرخ رشد نقدینگی به کمتر از ۲۵ درصد رسیده و تنش‌های ارزی مهار شده اما کارشناسان معتقدند دولت چهاردهم برای مهار تورم باید اقدامات زیادی انجام دهد. نکته‌ای که اغلب کارشناسان بر آن باور دارند استفاده از تیم با‌تجربه اقتصادی است تا بتوانند معیشت مردم را تامین کنند. از سوی دیگر پایداری تیم اقتصادی نکته دیگری است که دولت چهاردهم باید به آن توجه کند. در واقع دولت در انتخاب کابینه‌اش باید حساسیت بیشتری داشته باشد. در این گزارش با ۱۰ کارشناس از حوزه‌های مختلف به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم و نظر آنها را درباره ویژگی‌های تیم اقتصادی دولت و همچنین اولویت‌‌هایی که باید اجرا شود جویا شده‌ایم. 

هماهنگی تیم اقتصادی
محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه  مجلس شورای اسلامی
همان‌طور که مقام معظم رهبری عنوان کردند اعضای دولت چهاردهم باید متدین، انقلابی و کارآمد باشند. البته رهبری معیارهای دیگری ازجمله امین و صادق بودن، متشرع، معتقد به جمهوری اسلامی و نظام اسلامی از بن د‌ندان، امیدوار به آینده، دارای نگرش ملی و غرق‌نشدن در مسائل جنایی و سیاسی را مطرح کردند.جدا از بحث کارآمدی و مواردی که رهبر معظم انقلاب برای تعیین مدیران عنوان کردند، مهم‌ترین شاخص این است که اعضای تیم اقتصادی با هم هماهنگ باشند و هماهنگی این تیم و قبول یک مرجعیت اقتصادی برای راهبری آن یک شاخصه بسیار مهم است. تا زمانی که این وحدت رویه و تئوری فکری را نداشته باشند، اگر قوی هم باشند به دولت ضربه خواهند زد. به‌عنوان‌مثال یکی از اعضای تیم اقتصادی ممکن است به‌منظور کنترل تورم راهکارهای کاهش رشد نقدینگی را اجرا کند، اما وزیر دیگر معتقد به سیاست انبساطی و عرضه پول برای اجرای پروژه‌ها باشد. در این صورت اولویت اصلی کشور باید شناخته شود. نکته دوم این است که به برنامه هفتم اعتقاد داشته باشند و خودشان را ملزم به اجرای برنامه بدانند تا اهداف آن محقق شود. برنامه هفتم توسعه یک سند بالادستی است و دولت‌ها باید نسبت به اجرای آن حساس باشند. 

دارای سابقه اجرایی باشد
آرمان خالقی، عضو هیات مدیره خانه صنعت، معدن  و تجارت
وزرای اقتصادی دولت چهاردهم باید علاوه‌بر این‌که مدیران توانمندی باشند، شجاعت لازم را برای گرفتن تصمیم‌های بزرگ و اجرای کارها داشته باشند.اعضای اقتصادی کابینه دولت چهاردهم باید مشورت‌پذیر باشند و ابتدا باید آشنایی کاملی با دیدگاه‌های رئیس‌جمهور داشته باشند ودر جهت تحقق خواسته‌ها و مطالبات مردم از جمله بهبود وضع اقتصادی، مشارکت بیشتر بخش‌خصوصی، بهبود فضای کسب‌و‌کار و...اقدام کنند. وزرای اقتصادی هر وزارتخانه باید از نظرات متخصصان حوزه‌ها استفاده و افراد شایسته را انتصاب کنند. نباید مدیران را اتوبوسی جابه‌جا کنند وباید افراد شایسته و کارآمد هر دستگاه را شناسایی و منصوب کنند.نباید افرادی انتخاب شوند که سابقه کاری ندارند و در سطوح مدیریتی نبودند. باید از بدنه وزارتخانه و دارای سابقه اجرایی باشند؛ مثلابرای وزارت اقتصاد، صرف این‌که تحصیلات اقتصادی دارد، کفایت نمی‌کند، البته یکی از شروط لازم است ولی کافی نیست و باید ابتدا یک مدیر و سپس در حوزه خودش تخصص و تجربه داشته باشد. مثلابرای وزارت اقتصاد، مدیری که اقتصاددان باشد انتخاب شود یا برای وزارت صمت، فردی را انتخاب کنیم که در این حوزه کارکرده باشد و توانایی کشور را بشناسد و فردی نباشد که تازه به‌دنبال کسب تجربه و شناخت است.

تعریف نظام مسائل
حمیدرضا جیهانی، کارشناس اقتصادی
افرادی که در پست‌های اقتصادی قرار می‌گیرند باید از دو جنبه دارای ویژگی‌هایی باشند که اولین بخش آن مربوط به خصوصیات فردی و دیگری تخصص است.در بخش ویژگی‌های فردی افراد باید تحصیلات مرتبط با آن پست شغلی داشته باشند و براساس قانون جدید بانک‌مرکزی فردی که در این پست قرار می‌گیرد باید حداقل عضو هیات‌مدیره یک بانک باشد.فردی که در یک پست اقتصادی قرار می‌گیرد نیز باید تخصص و برنامه کافی برای اداره آن مجموعه داشته باشد. فردی که مدیریت بازار سرمایه را برعهده می‌گیرد، باید تخصص کافی برای اداره این مجموعه را داشته باشد.در واقع وزرای اقتصادی باید نظام مسائل مجموعه تحت‌مدیریت خود را تهیه کرده باشند و  آن را در راستای نیازهای کشور اولویت‌بندی کنند. به‌عنوان مثال در بانک‌مرکزی اولویت رئیس‌کل باید صیانت از منابع ارزی، کنترل بازار ارز و کاهش رشد نقدینگی باشد. عواملی که منجربه رشد تورم می‌شود نیز باید مهار شود، موضوعاتی که رهبر معظم انقلاب اسلامی هم در طول سال‌های گذشته چندین‌بار به آن اشاره کرده‌اند. تورم باعث تضعیف اقتصاد خانوار می‌شود و به منظور افزایش قدرت خرید اقشار مختلف ابتدا باید مهار تورم اتفاق بیفتد. 

رفع ناترازی انرژی 
روح‌ا... متفکرآزاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی
 وزیر نفت دولت چهاردهم باید دارای چند شاخص باشد؛ نخست این‌که باتجربه باشد و اعتقاد داشته باشد که در هر شرایطی بتواند کشور را در حوزه وزارت نفت اداره کند و پیش ببرد. در هر شرایطی با هر سناریویی و با هر اتفاقی، سناریوی مخصوص آن را بتواند طراحی کند و داشته باشد.نکته دوم این‌که بتواند میزان تولید و صادرات نفت، گاز و میعانات گازی را طبق پیش‌بینی‌ها انجام دهد، بالا نگه دارد ونگذارد تولید وصادرات نفت افت کند؛ در عین حال بتواند اورهال سیستمی انجام دهد.کشور امروز با ناترازی‌های انرژی و حامل‌های سوخت مواجه است. وزیر نفت دولت چهاردهم باید برای ناترازی‌ها برنامه مفصل داشته باشد و بتواند این چالش را مدیریت کند.ناترازی‌هایی که میراث دولت‌های گذشته است واکنون باید این موارد رفع شودتاکشور درآینده با مشکلات جدی روبه‌رو نشود.وزارت نفت جایگاه افرادسیاسی نیست ووزیرنفت بایدمشغول کارفنی خودش باشد.وزارت نفت به عنوان یک وزارتخانه، تامین‌کننده نیازهای کشور تلقی می‌شود، فعالیت فرانسلی انجام می‌دهد و وزیرنفت باید بتواند این موضوعات را پیش ببرد. یکی از موضوعاتی که وزارت نفت دردولت چهاردهم باید اجرا کند، توجه به اسناد بالادستی به منظور تولید و صادرات بیشتر است.

باور به علم اقتصاد
سیدحمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه 
مقام معظم رهبری به‌درستی در مراسم تنفیذ رئیس‌جمهور عنوان کردند که مسائل اقتصادی در اولویت است و این موضوع باید در تعیین و انتخاب اعضای اقتصادی دولت چهاردهم مدنظر قرار گیرد.اقتصاد یکی ازضروری‌ترین اولویت‌های کشور است و اعلام این موضوع می‌تواند نویدبخش آینده‌ای روشن برای حوزه اقتصادی وسیاسی کشور باشد. بایستی اقدامات وانتخاب افراد نیز در راستای حوزه اقتصادی باشد.کسی که انتخاب می‌شود،بایدبه اولویت‌بندی اقتصادی اعتقاد وباورداشته باشد.فردی که قرار است به‌عنوان مسئول اقتصادی و یکی از اعضای تیم اقتصادی دولت تعیین شود، باید شایستگی، تجارب و مهارت‌های اقتصادی و تخصص داشته باشد و نباید جهت‌گیری سیاسی در تعیین افراد به‌عنوان یک شاخص، مدنظر رئیس‌جمهور باشد. دومین معیار این است که به سیاست‌ها و سیاست‌گذاری‌های کشور اعتقاد داشته باشدوعمدتا همسو با رویکرد دولت کلیه فعالیت‌هایش در راستای بهبود و توسعه اقتصادی قرار بگیرد. باور به علم اقتصاد نیز بایدبه عنوان یکی ازمعیارهای انتخاب افرادمدنظر قراربگیرد و علم اقتصاد را چراغ راه خودش بداند. درگذشته افرادی‌که انتخاب می‌شدند،اقتصاددان واقتصادخوان بودند،ولی به‌نوعی واردحاشیه می‌شدندواصول اقتصادرا اجرانمی‌کردند. 

وحدت فرماندهی در اقتصاد
هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی
مهم‌ترین سازمان‌های اثرگذار اقتصاد، سازمان برنامه‌وبودجه، بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی هستند. این سه ضلع اقتصاد می‌توانند سیاست‌گذاری اقتصاد را انجام دهند و هماهنگی آنها با هم شرط اول برای مهار تورم و رشد تولید است. سیاست‌های پولی، ارزی و مالی در این سه ضلع تعیین می‌شود و باید وحدت فرماندهی وجود داشته باشد. باید با رشدنقدینگی که بدون تناسب با رشد اقتصادی و تولید افزایش می‌یابد، برخورد شود. اکنون بزرگ‌ترین مشکل کشور تورم است و این متغیر اقتصادی باعث می‌شود افراد سرمایه‌های خود را وارد بازارهای غیرمولد کنند.این که  افرادی در بازارهای سکه و طلا وارد می‌شوند و فشار تقاضا را بیشتر می‌کنند، فقط به‌دلیل وجود عاملی به نام تورم است و با مهار این معضل خیلی از سرمایه‌ها خودبه‌خود به سمت تولید حرکت خواهد کرد. افرادی که عضو تیم اقتصادی دولت می‌شوند باید به موضوع کسری بودجه و ناترازی‌ها حساس باشند. همچنین درباره استقلال در اجرا به‌صراحت نظرات خودشان را بیان کنند. در همه کشورهای جهان روسای نهادهای اقتصادی زمانی که موضوعی به آنها تحمیل شود که خارج از اصول اقتصاد باشد، نه‌تنها قبول نمی‌کنند، بلکه استعفا می‌دهند. البته امیدواریم این موضوعات در دولت جدید مشاهده نشود اما مدیران شجاع باید تصمیم‌گیران اقتصاد باشند.

هماهنگی تیم اقتصادی دولت
یوسف کاووسی، کارشناس اقتصادی
 در یک دهه اخیر شعارهای سال همواره شعار اقتصادی و در موردتولید وکاهش تورم(حفظ ارزش پول ملی)بوده است. متاسفانه طی سالیان گذشته اهداف برنامه‌های پنج ساله محقق نشده است.مقام معظم رهبری در مراسم تنفیذ گفتند مسائل و مباحث اقتصادی باید در اولویت باشد؛ این چراغ راه است که دولت باید تمام هم‌وغم خودرابرای مسائل اقتصادی و معیشت مردم بگذارد و این موضوع انتخاب نیست؛ بلکه یک الزام است. متاسفانه در سال‌های گذشته دچار مشکلات اقتصادی زیادی از‌جمله تورم، نقدینگی، کاهش ارزش پول و... شدیم و دولت باید تمام تلاش خود را در حوزه اقتصادی به کار ببندد. وزرای اقتصادی جزئی از محورهای اصلی کار هستند که در انتخاب آنها باید الزاماتی رعایت شود که این الزامات باید فراتر از استانداردهای گذشته باشد. وزرا باید افراد جناحی و سیاسی نباشند و فقط روی مسائل اقتصادی و بهبود معیشت مردم تکیه کنند و دنبال گره‌گشایی از مسائل اقتصادی و سفره مردم باشند؛ بنابراین مسائل سیاسی و جناحی در اینجا معنا ندارد و باید از میان متخصصان و کارشناسان با‌صلاحیت انتخاب شوند. تیم اقتصادی دولت باید هماهنگ باشد و این موضوع خیلی مهم است و هرکس نباید به صورت جزیره ای عمل کند. هماهنگی کامل بین تیم اقتصادی دولت باید از اولویت‌های نخست انتخاب افراد مورد توجه قرار گیرد.

آگاه به مسائل کشور
بهمن عبداللهی، رئیس اتاق تعاون ایران 
 همان‌طور مقام معظم رهبری فرمودند موضوع اصلی کشور اقتصاد است و قطعا درانتخاب اعضای کابینه دولت، به‌ویژه وزرای اقتصادی، بایستی ویژگی‌های مهمی مورد توجه قرار بگیرد.  سه موضوع باید در انتخاب افراد کابینه، به‌ویژه وزرای اقتصادی مورد توجه رئیس‌جمهور قرار بگیرد؛ البته صلاحیت‌های عمومی مثل تخصص در حوزه مربوطه، حسن شهرت، پاکدستی و... نیز مطرح است، ولی به‌طور ویژه در حوزه اقتصاد سه نکته‌ باید مورد توجه قرار داشته باشد. نخست این‌که افرادی انتخاب شوند که به مسائل و مشکلات اقتصاد کشور کاملا آگاه بوده و اشراف داشته باشند. ما فرصت زیادی برای از دست دادن نداریم و نمی‌توانیم منتظر باشیم تا دوباره فردی انتخاب شود و آزمون‌وخطا کند تا به راهکار مناسبی برسد.دوم این‌که افرادی انتخاب شوند که به توان داخلی و بنیه اقتصادی کشور در حوزه‌های مختلف اعتقاد داشته باشند و بتوانند بخش تولید کشور را حمایت کنند، زیرا هرگاه تولید مورد توجه قرار گرفته، شرایط اقتصادی کشور بهبود پیدا کرده است.سومین ویژگی مقید بودن به برنامه‌های کشور است. متاسفانه یکی از مشکلاتی که همیشه با آن مواجه بودیم، این است که وزرایی انتخاب می‌شدند که در واقع فارغ از برنامه‌های کشور، آنچه را فکر می‌کردند درست است، انجام می‌دادند؛ چه‌بسا بسیاری از این اقدامات وزرا مغایر با برنامه کشور بود یا همسو با برنامه‌ها نبود.

توجه به معیشت
بهاءالدین حسینی هاشمی، کارشناس اقتصادی
تیم اقتصادی دولت باید همگی به موضوع معیشت ورفاه حساس باشند ودر مورد اقتصاد خانوار اقداماتی انجام شود.افرادی باید در تیم اقتصادی کشورحضوریابند که دارای تحصیلات وسوابق اجرایی مرتبط با بازار پول وسرمایه باشند. افراد تصمیم‌گیر در حوزه اقتصادی باید به اقتصاد بخش خصوصی معتقد باشند و به صرف این‌که تحصیلات یک حوزه را آموختند، خیلی افراد مناسبی برای مدیریت نیستند. وزرا، معاونان و مدیران بخش‌های دولتی باید در کنار خود از افراد جوان به‌عنوان مشاور استفاده کنند تا در سال‌های آینده افراد جوان و باتجربه وارد میدان مدیریت شوند. در واقع باید افرادی تصمیم‌گیر اقتصاد باشند که از دانش کاربردی بهره‌مند باشند. نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کرد این است که مدیران باید با اقتصاد کشور ما آشنا باشند و موقعیت سیاسی کشور را به‌خوبی بشناسند. یک مدیر در هر جایگاهی که قرار دارد باید اصل تجارت را بشناسد و علاوه بر مبانی سرمایه‌گذاری مشترک، ریسک‌پذیر نیز باشد. در واقع یک مدیر خودش باید سیاست‌های زیرمجموعه‌اش را ترسیم کند و موضوعات را به کمیته و کمیسیون و مواردی از این قبیل واگذار نکند.

توجه به آمایش سرزمین
مهدی سروی، کارشناس کشاورزی 
به‌نظر می‌رسد وزیر جهاد کشاورزی ابتدا باید به خودکفایی و افزایش خوداتکایی هشت محصول راهبردی کشاورزی همچون گندم، جو، چغندرقند، دانه‌های‌روغنی و...توجه شایانی داشته باشد تا درسال‌های آینده شاهدتداوم خودکفایی گندم باشیم.ازطرف دیگر هم‌اکنون تراز تجاری محصولات کشاورزی منفی است واین امرطی سالیان اخیر بیشتر هم شده،بنابراین به‌نظرمی‌رسد برای رفع این امر علاوه‌بر افزایش تولید، باید شاهد ایجاد بازارهای صادراتی برای محصولات کشاورزی باشیم تا این تراز تجاری محصولات کشاورزی روند مطلوبی را طی کند. همچنین باید علاوه‌بر توجه به کشت دیم محصولات کشاورزی، شاهد افزایش نرخ خرید تضمینی محصولات اساسی کشاورزی همچون گندم، دانه‌های روغنی و پنبه باشیم. ایران ظرفیت بالایی در زمینه توسعه محصولات کشاورزی دارد اما برنامه ویژه‌ای در این زمینه مشاهده نمی‌شود. شاید مهم‌ترین اقدامی که دراین بخش باید انجام شود، آمایش سرزمین است. درواقع وزارت‌ جهاد کشاورزی باید پیشنهادهایی را برای توسعه تولید و صادرات به کشاورزان ارائه دهد. موضوع مهم دیگر استفاده از فناوری‌های روز به‌منظور بهره‌وری بالاتر در این زمینه است. از آنجایی که رشد ۸ درصدی اقتصاد در برنامه هفتم توسعه نیز آمده بخش کشاورزی می‌تواند بخشی از این پازل را تشکیل دهد.