اصلاح اساسی اساسنامه نهضت

پیشینه تاریخی آموزش در ایران حکایت از آن دارد که در گذشته، عزم و اقدام مشخصی برای ترویج آموزش عمومی صورت نگرفته بود و سوادوآموزش تنها درانحصار طبقه اجتماعی خاصی قرارداشت.تا آن‌که با پیروزی انقلاب اسلامی فرمان تشکیل نهضت سوادآموزی درسال۵۸ و با هدف باسوادکردن بی‌‌سوادان توسط امام‌خمینی‌(ره) صادر شد.اساسنامه این نهضت هم در سوم خردادماه سال۱۳۶۳توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد.اساسنامه‌ای که طبق گفته رسول جمشیدی، معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی سازمان نهضت سوادآموزی بایداصلاح و بازنگری شود.البته چند ماه پیش بود که مجلس در ادامه بررسی جزئیات برنامه هفتم، وزارت آموزش‌وپرورش را مکلف کرد تا اساسنامه نهضت سوادآموزی را مورد بازنگری قرار دهد.
   
بازماندگان از تحصیل و نهضت سوادآموزی
درعین‌حال که سال‌‌هاست کودکان و نوجوانانی به دلایل مختلف همچون مشکلات خانوادگی از تحصیل بازمانده‌اند، اما حمید طریفی‌حسینی درباره بازماندگان از تحصیل می‌گوید: «طی دو سال گذشته حدود ۱۵۰هزارنفر در مدارس حضور نداشتند که در بررسی‌های انجام‌شده تعدادی مهاجرت کرده بودند یا معلولیت داشتند و تلاش کردیم که ۷۰هزار کودک واجد شرایط تحصیل به مدرسه بازگردند.» شاید بهتر باشد موضوع سوادآموزی در کشور به سمت آموزش به کم‌سوادان حرکت کند. از همین رو تغییر در اساسنامه نهضت سوادآموزی کاری ضروری به‌شمار می‌رود. این درحالی‌است که علیرضا عبدی، رئیس سازمان نهضت سوادآموزی می‌گوید: «در اوایل انقلاب، روزی که نهضت با نگاه دقیق امام‌خمینی(ره) اتفاق افتاد، جمهوری اسلامی در گروه سنی۱۰ تا ۴۹ سال، ۴۷درصد باسواد داشت؛ اما اکنون در همین گروه سنی حدود ۵۰درصد پیشرفت کرده‌ایم و ۹۸درصد باسواد داریم.» البته شاید کم‌کاری آموزش‌وپرورش در بازنگری اساسنامه این سازمان، در پیشرفت و نتایج سوادآموزی خلل ایجاد کند. 
 
ماموریت‌های متصورشده نهضت سوادآموزی
هم‌اکنون یک‌میلیون و ۷۰۷هزار بی‌سواد مطلق در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ساله و حدود هفت‌میلیون و ۴۰۰هزار بی‌‌سواد مطلق در گروه سنی شش سال به بالا و ۲.۵میلیون نوسواد داریم. این درحالی‌است که اساسنامه سازمان نهضت سوادآموزی مصوب سال ۶۳ است و ماموریت این سازمان طبق اساسنامه فعلی تا پایان دوره ابتدایی و برای بزرگسالان بالای ۱۰سال دیده شده است. به همین دلیل است که مجلس شورای اسلامی، آموزش و پرورش را مکلف کرده تا با هدف ریشه‌‌کنی کامل بی‌‌سوادی مطلق و توسعه و تعمیق سواد در جهت ارتقای سواد عمومی جامعه، مبتنی بر مفاهیم جدید و آموزش مستمر همگانی، بازنگری‌هایی را انجام دهد. دو ماموریتی که بخشی از ماموریت‌های این سازمان را در آینده متصور می‌کند. البته بماند که طبق اعلام عبدی، پیشتر در کمیسیون تلفیق بحث انحلال نهضت سوادآموزی مطرح شده بود اما در صحن مجلس به این امر اعتراض شد و نهایتا به کمیسیون تلفیق بازگشت و تغییر کرد.
   
تغییر در اساسنامه نهضت با اما و اگر!
پیشرفت و توسعه هر جامعه در گرو سواد و علم‌اندوزی مردمان آن است. از آن‌طرف نرخ باسوادی از مهم‌ترین شاخص‌‌های توسعه است که ارتقای آن فرهنگ‌سازی و همراه‌کردن مردم با برنامه‌ریزی‌ها را نیز تسهیل می‌کند. محمد مهدی‌زاده، معاون اسبق امور آموزشی سازمان نهضت سوادآموزی در گفت‌وگو با جام‌جم و در پاسخ به ضرورت تغییر در اساسنامه این نهضت می‌گوید: «از نظر من اساسنامه مشکلی ندارد، اما بخش‌های زیادی از آن اجرا نمی‌شود. اگر مشکلی وجود دارد، علتش اجرانشدن بخش زیادی از اساسنامه و کنارگذاشتن آن است. به‌عنوان‌مثال ما طبق اساسنامه می‌توانیم آموزشیار جذب و برای آنان دوره برگزار کنیم اما هم‌اکنون اجازه جذب و آموزش نداریم. ۱۵سال است که دوره کارآموزی در نهضت سوادآموزی وجود ندارد. ما براساس اساسنامه مستقل بودیم اما چند سالی است که این استقلال و حتی نظارت وجود ندارد.» وی بر این باور است که بسیاری از این مشکلات به بعد از ادغام نهضت سوادآموزی و وزارت آموزش‌وپرورش بازمی‌گردد.
 
حق‌الزحمه‌های ناچیز سوادآموزی!
مشکلات نهضت سوادآموزی به همین جا ختم نمی‌شود بلکه گلایه‌های آموزشیاران این سازمان هم حکایت از دیگر مسائل نهضت دارد. درحالی‌که رسول جمشیدی، معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی سازمان نهضت سوادآموزی می‌گوید که بودجه عمومی نهضت سوادآموزی برای سال جاری حدود ۵درصد نسبت به بودجه مصوب سال ۱۴۰۲ رشد داشت و عملا سرانه ابلاغی سوادآموزی هیچ افزایشی پیدا نکرده، لذا افزایش حقوق سالانه، نرخ تورم و... تاثیری بر سرانه برنامه سوادآموزی نداشته است. به گفته وی، آموزش‌‌دهنده نهضت اگر در بهترین شرایط، در یک‌سال بتواند ۱۲ نفر را آموزش دهد، ۱۲میلیون تومان دریافت خواهد کرد که با کسر بیمه و سایر کسورات این عدد شش‌میلیون تومان می‌شود؛ یعنی برای هر ماه ۵۰۰هزار تومان؛ درواقع تفاوت معناداری بین برنامه و بودجه پیشنهادی سوادآموزی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ با بودجه مصوب و ابلاغی وجود دارد.با توجه به آمارهای منتشرشده از تعداد باسوادان در کشور و روند افزایشی آن، به نظر می‌رسد مسأله کنونی صرفا خواندن و نوشتن نیست، بلکه آموزش به کم‌سوادان است. شاید با تغییر در روند اساسنامه کنونی و ریشه‌کنی کامل بی‌سوادی، به سمت این هدف بیشتر قدم برداریم.