نگاهی به حضور پررنگ ادبا و شاعران در برنامه‌های رسانه‌ملی
هم‌نشینی خاطره‌ساز با چهره‌های‌ماندگار
از آغاز دوره تحول در رسانه‌ملی مدت‌هاست که می‌گذرد، اما این مسیر همچنان ادامه دارد. در این راستا از آغاز ماه رمضان و همچنین با بهار طبیعت برنامه‌های جدیدی را شاهد هستیم که در حوزه فکر، ادب و شعر حال و هوای تازه‌ای نسبت به آثار این ژانر در سال‌های گذشته دارند.
یکی از وجوه برجسته این برنامه‌ها که از شبکه چهار با عنوان شبکه فرهیختگان و همچنین دیگر شبکه‌های سیما پخش می‌شوند، حضور پررنگ چهره‌های فرهیخته مثل حسام‌الدین سراج، علیرضا افتخاری، حسن بلخاری، اسماعیل آذر و سایر چهره‌های فرهنگی، ادبی و هنری است که برخی از آن با عنوان مهمان و بعضی هم به صورت میزبان هر شب در برنامه‌های متنوع به ویژه در ایام مذکور حضور دارند.
ملتی دوستدار ادب
ذات ایرانی با شعر و ادب در هم آمیخته و همین است که کلام‌مان آهنگ دارد و به وقت صحبت گاهی به زبان نغز و تمثیل سخن می‌گوییم و وام‌دار ابیات مشهور شعرای کهن می‌شویم. این شعردوستی و توجه به ادب پارسی در زمان نوروز که آیینی کهن در این سرزمین است طبیعتا جان بیشتری می‌گیرد. همچنین پیوند ادب پارسی با دین غالب مردمان این کشور نیز رمضان را فرصت مناسبی برای پرداختن به این مهم قرار می‌دهد. به همین دلیل با مرور برنامه‌های رمضانی و نوروزی شبکه‌های صداوسیما به برنامه‌های ویژه این حوزه برمی‌خوریم و همچنین شاهد برنامه‌هایی هستیم که در بخش یا قسمت‌هایی از آنها با حضور فرهیختگان با فضای شعر و ادیبان ممزوج شدند.
برنامه‌هایی با آهنگ شعر
در شبکه یک سیما برنامه ایران دوست‌داشتنی روی آنتن رفت و نزدیک به سال تحویل هم با عنوان نوروز دوست‌داشتنی پخش شد که در این برنامه چهره‌هایی مثل اسماعیل آذر، استاد شناخته شده ادبیات حضور داشتند. همچنین در شب سال تحویل شاعران نیز در جایگاه مهمان در برنامه حاضر شدند.در شبکه سه سیما، شعرای مذهبی در برنامه سحری ماه من حضور پیدا کردند. برنامه سحرگاهی شبکه افق هم با اجرای حامد عسگری که خود شاعر است، حال و هوای ادبی دارد. در شبکه جام‌جم نیز برنامه شب‌روشنی با حضور مهمانان مختلف از حوزه سن و ادبیات با مخاطبان همراه بود. در شبکه آموزش نیز قندپهلو و مشاعره دو برنامه ادبی این شبکه با قالب‌های متفاوت و حضور چهره‌های فرهنگی و ادبی بودند که در ایام نوروز بازپخش شدند. همچنین در این شبکه برنامه قصه هرشب با خوانش داستان‌های مشهور از سوی هنرمندان پخش می‌شود.شبکه آیفیلم نیز در برنامه ارغوان که برای سال تحویل روی آنتن رفت به مشاهیر ایرانی پرداخت که بخش‌های از این برنامه به صورت متناوب باز پخش خواهد شد. شبکه چهار اما در جایگاه شبکه فرهیختگان طبیعتا تلاش بیشتری در این حوزه داشت. دو برنامه شاخص آن در این خصوص سرزمین شعر و چهارگاه بودند.برنامه «بگو بخند» در شبکه نسیم نیز گرچه به استعدادیابی در حوزه طنز می‌پردازد اما در شاخه‌ای این رقابت به شاعران طناز نظر دارد و همین موضوع باعث معرفی‌های چهره‌های تازه و آشنایی مخاطبان با این ژانر می‌شود. در برنامه «بی انتها» در همین شبکه نیز مناجات و نیایش و ارتباط با خدا و کلام بزرگان دینی و شعرخوانی پخش می‌شود که بی‌ارتباط با حوزه ذکر شده نیست.
برای شعر؛ تحول در برنامه‌سازی
در این شب‌ها حوالی ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه اگر سری به شبکه چهار بزنیم از حضور چهره‌های فرهیخته و مصاحبت رسانه‌ای و باواسطه با آنان محظوظ خواهیم شد. برنامه سرزمین شعر «سرزمین شعر» اولین رقابت جدی و مبتنی بر نقد و نظر تخصصی در حوزه شعر معاصر ایران است که در آن ۶۴ شاعر در هشت گروه با یکدیگر به رقابت شعری می‌پردازند و اشعارشان توسط کارشناسان متخصص و بنام حوزه شعر و ادبیات مورد داوری قرار می‌گیرد. این برنامه به تهیه‌کنندگی علی زارعان در ۲۶ قسمت ۷۰ دقیقه‌ای پخش می‌شود. ناصر فیص، علیرضا قزوه، محمد کاظم کاظمی و علی محمد مودب داوران مسابقات این برنامه هستند و محمد مهدی سیار میزبانی و اجرای برنامه را به‌عهده دارد. این برنامه در شب‌های قدر و شب سال نو قالب مسابقه نداشت و در قالب محفل گفت‌وگوی ادبی با ادیبان و شاعران ایران و سرزمین‌های فارسی زبان اجرا شد. وقتی از تحول در برنامه‌سازی در حوزه شعر و ادب حرف می‌زنیم و درباره حضور چهره‌های فرهیخته روی آنتن می‌گوییم؛ می‌توان از این برنامه با عنوان مصادیق نام برد.علی زارعان، تهیه‌کننده برنامه سرزمین شعر درباره این تحول در گفت‌وگو با جام‌جم بیان می‌کند: برنامه‌های در حوزه شعر را می‌توان دسته‌بندی کرد؛ برنامه‌های به بهانه شعر، درباره شعر و برای شعر. خیلی از برنامه‌ها برای شعر نیستند و بیشتر به بهانه شعر و درباره شعر هستند. مثلا برنامه‌هایی نظیر مشاعره حافظه‌سنجی و بهانه شعر است. برنامه‌ای که به تفسیر مثنوی می‌پردازد درباره شعر است. این تقسیم‌بندی را از آن جهت عرض می‌کنم که بتوانیم برای تعالی برنامه‌ها در حوزه شعر و ادبیات تلاش طبقه‌بندی شده انجام دهیم. برنامه‌های برای شعر برنامه‌هایی است که وقتی مخاطب می‌بیند رغبت قلبی پیدا کند که شعر بگوید یا کشفی در این حوزه داشته باشد که مبتنی بر خلاقیت است. برنامه «سرزمین شعر» برای شعر است و اولین نشانه آن، این است که صدها شعر از طرف مخاطبان در همین زمان محدود برای این برنامه ارسال شد تا احتمالا بتوانند در ادوار بعدی این برنامه حضور داشته باشند. بخش‌هایی از این برنامه در فضای مجازی وایرال شده است. یکی از ویدئوهای برنامه مربوط به آقای عصمتی، شاعر نابینا در عرض پنج روز یک میلیون و ۱۰۰هزار بار بازدید داشت.
ایران در قاب
از زارعان درباره حضور چهره‌های فرهیخته و تاثیر آنان برای دیده شدن این دست برنامه‌های می‌پرسیم که با ذکر مثال از برنامه سرزمین شعر می‌گوید: بهترین فرصت برای مسابقه‌های شعر جشنواره شعر فجر است اما مطمئنم یک شاعر خوب در برنامه سرزمین شعر از نفر اول جشنواره شعر فجر مخاطب بیشتری می‌تواند با خود همراه کند. چون در این برنامه یک رسانه پویا همراه شاعر است و او می‌تواند لحظه لحظه نبض مخاطب را حس کند. فکر می‌کنم نه‌فقط حضور شخصیت‌های ادبی و هیأت داوران توانمندی که حضور دارند، خوب است بلکه ضروری است. اینها بزرگان ادبیات معاصر ما هستند. نه‌تنها بودن‌شان می‌تواند برنامه‌های دیدنی و پرمغز ایجاد کند بلکه نبودشان سبب کمبود چنین برنامه‌هایی می‌شود. باید هر اثر به صاحب اثر سپرده شود. صاحبان شعر همین جماعت و البته دوستان دیگری هستند که در ادوار بعدی به این جمع اضافه می‌شوند. باید بپذیریم بزرگان شعر امروز در این برنامه حضور فعال دارند؛ مثل آقای محمدعلی بهمنی، علی موسوی گرمارودی، یوسفعلی میرشکاک و... .جدا از مسیر اصلی برنامه که یک رقابت است، حضور این چهره‌های فرهیخته هم باعث می‌شود برنامه بتواند وسعت مشربش را به مخاطب نشان دهد.
آواز افتخاری همنشین شعر
علیرضا افتخاری، خواننده پرآوازه کشورمان هم در این برنامه حضور پیدا کرد. زارعان در این خصوص توضیح می‌دهد: من شعر را یک خانه می‌بینم که یکی از همسایه‌هایش موسیقی و همسایه دیگرش خوشنویسی است. این سه در جوار همدیگر هستند و در تردد این سه است که یک اثر خلق می‌شود. باید شعری گفته و ترانه‌ای سروده شود تا تبدیل به اثر شود. وقتی خوشنویس شعری را می‌نویسد به نوعی فرآیند کار شاعر را تکمیل می‌کند. در «سرزمین شعر» این موارد با هم همراه بود. در دیواره‌های پیرامون صحنه سیاهمشقهایی از میرزاغلامرضا، استاد خوشنویس دوره قاجار داریم که یکی از زیباترین آثار خوشنویسی تاریخ ایران است. صدای جناب افتخاری هم حوزه دیگری بود که در این برنامه همسایه شعر شد. به نظرم یکی از دلایل رغبت مردم به این برنامه همین است که می‌توانند شعر را بشنوند، تماشا کنند و بفهمند.
تحویل سال با چهره‌های فرهیخته
این برنامه جزو ویژه سال تحویل شبکه چهار بود و تمایز حضور فرهیختگان حوزه اندیشه و دوری از کلیشه‌های جذب مخاطب این فضا را بیشتر به تحول نزدیک می‌کند. زارعان می‌گوید: برنامه سرزمین شعر شاید در طول این سال‌ها اولین برنامه در حوزه «برای شعر» باشد. به نظرم اگرچه دیرهنگام، ولی درست است. اگر وفادارانه برندهای موفق درحوزه فرهنگ را حمایت کنیم، می‌توانیم امیدوار باشیم مخاطبان هم دردراز‌مدت همراهی جامعی با ما داشته باشند.وی می‌افزاید:ایده و ترکیب این برنامه از شورای شعر و موسیقی وزارت ارشاد شکل گرفت.همه افراد پیش از این‌که من به عنوان تهیه‌کننده وارد برنامه شوم، در کنار هم حضور داشتند و طی یک سال جلساتی را برگزار کردند.آقای قزوه به‌عنوان دبیرجشنواره فجر به دنبال این بودند که جشنواره شعر فجر را به نوعی تبدیل به یک برنامه تلویزیونی کنند. از این اندیشه به اینجا رسیدیم. پس حقوق معنوی این اثر متعلق به این بزرگان است.
دورهمی استادان
سحرگاه شبکه چهار هم با حضور چهره‌های عالم شعر و ادب همراه است.کامران سیف‌ا…،تهیه‌کننده برنامه چهارگاه که برنامه سحرگاهی شبکه چهار سیماست و با حضور ادبا و فرهیختگان روی آنتن می‌رود. وی در گفت‌وگو با «جام‌جم» بیان می‌کند: کشوری هستیم که ادبیات غنی، دستگاه‌های موسیقی متنوع و گویش‌های متفاوتی داریم. به لحاظ فرهنگی و مردم‌شناسی نیز ایران رنگارنگ و پر از سنت‌ها و آیین‌های متنوع در ایام مختلف به ویژه ماه رمضان است. پس جمعی می‌خواستیم که هر کدام نماینده طیفی باشد. به این ترتیب به جمعی چهارنفره رسیدیم. با شعر شروع کردیم و مبنای آن این بود که معمولا شاعران کهن و بنام ایرانی سررشته شعرشان به عرفان، حکمت و باری تعالی بازمی‌گردد. سپس فکر کردیم که چه کسی بهتر از دکتر آذر می‌تواند میزبان کرسی شعر و نماینده قشر شاعران باشد. در ادامه گفتیم شعر در اقلیم ایران به فرهنگ بسط پیدا می‌کند. مثلا شعر در خوزستان، مازندران و… برگرفته از آیین و فرهنگ آن خطه است. پس نیاز به استادی داشتیم که پیوند میان شعر و فرهنگ و مباحث زیبایی‌شناسی آن را مطرح کند؛ برای این موضوع دکتر بلخاری را انتخاب کردیم که جزو اساتید دانشگاه تهران و از چهره‌های محبوب و مورد احترام مردم است.بعد از انتخاب ایشان به این اندیشیدیم که خروجی پیوند فرهنگ و شعر، آواز است. آوازهای محلی مربوط به آیین ورود به ماه رمضان، چاوش‌خوانی، آیین شب قدر، ولادت امام حسن(ع)، عید نوروز و... . یکی از چالش‌های محتوایی ما وجود مناسبت‌های مختلف در ماه رمضان بود. در گوشه گوشه ایران موسیقی ویژه‌ای داریم. چه کسی بهتر از استاد سراج که نماینده این قشر باشد و ضمن اجرای آواز، به‌عنوان کارشناس آواز بتواند در این حوزه با مهمانانی که از مناطق مختلف کشور به برنامه می‌آیند گفت‌وگو کند. در این جمع نیازمند پژوهشگر هم بودیم. جناب رضوانی‌پور حدود ۲۵سال درباره مناجات‌خوانی و آوازهای محلی ایران پژوهش کرده‌است.
همراهی اساتید فرهنگ، آواز و ادب
سیف‌ا.. درباره حضور چهره‌های فرهنگی و ادبی بیان می‌کند: به این ترتیب میزبانان که از چهره‌های فرهیخته هستند، مشخص شدند. علاوه بر آنها در هر قسمت یک نفر مهمان هم حضور دارد که با این درباره شعر و فرهنگ صحبت می‌کند و به آواز می‌رسد. این مهمان هر بار از یک شهر است. مثلا شروع برنامه درباره چاوش‌خوانی و ورود به ماه رمضان بود که یک چاوش‌خوان از تفرش در برنامه حضور پیدا کرد. در نهایت می‌توان گفت شعر، فرهنگ و موسیقی ایرانی معمولا به خدا می‌رسد و جنبه عرفانی دارد. به این ترتیب در این برنامه به حال‌و‌هوای دیگری و با فضای ایرانی وارد سحر می‌شویم. البته شاید ظاهرا متفاوت باشد اما مخاطبان با خواندن آن شعر و آواز ارتباطی که برای سحر با خداوند برقرار می‌کنند را درمی‌یابند.
رسانه و بازنمایی آیین‌ها
در این برنامه شعر و ادب پارسی با مناجات‌خوانی پیوند می‌خورد. در‌واقع ادبیات به دین مرتبط می‌شود. تهیه‌کننده چهارگاه در این خصوص بیان می‌کند: در این برنامه به اقوام و آداب رسوم‌شان پرداخته می‌شود که در‌واقع در راستای نگاه دوره تحولی و تاکیداتی است که در‌خصوص حضور اقوام در قاب تلویزیون مطرح می‌شود. مثلا مناجات‌خوانی از شوشتر در برنامه درباره شعر، فرهنگ، آداب و رسوم و آیین‌های شوشتر در ماه رمضان هم صحبت می‌کند. وی ادامه می‌دهد: فارغ از این‌که ما به‌عنوان برنامه‌ساز باید اهداف دوره تحولی را محقق کنیم، کشور ما پر از اقوام و آیین‌های مختلف است. چرا مردم ما نباید اینها را ببینند؟ برنامه‌هایی با این حال‌و‌هوا یا کاملا تخصصی است یا سرگرم‌کننده اما در برنامه‌های نامبرده که با حضور فرهیختگان پخش شدند، به برقراری ارتباط مخاطبان از طیف‌های متنوع امید وجود دارد. سیف‌ا... تصریح می‌کند: باید بپذیریم مخاطب شبکه چهار فرهیخته است. برنامه ما هم برای همین مخاطبان است اما بحث‌ها آن‌قدر تخصصی و صقیل نیست که مخاطب آن متوجه آن نشود. یک شب‌نشینی ساده در عمارتی تاریخی را شاهد هستیم که می‌تواند برای هر مخاطبی جالب باشد.
سلبریتی از جنسی دیگر
این تهیه‌کننده می‌گوید: یکی از عناصر قوی و با قدمت ایرانی ادبیات و فرهنگ ماست. مردم ما شعر دوست دارند و می‌توان به این موضوع در قالب‌های متنوع رسانه‌ای پرداخت. اساتید این حوزه کم نیستند. در ویژه‌برنامه تحویل سال چهارگاه ۹ نفر از اساتید فرهنگ و ادبیات آمدند که هرکدام یک سلبریتی هستند. شاید مردم دکتر ثبوت (از پژوهشگران حوزه تاریخ و حکمت اسلامی) را نشناسند ولی ایشان عمرش را پای ادبیات ایران گذاشته است. دکتر سادات رضوی هم مهمان یک قسمت برنامه بودند که جزو شاگردان استاد شجریان بودند. آقای کشتکار در بوشهر آوازخوانی می‌کنند و ترانه معروف «منم سرگشته حیرانت ای دوست» را با صدای ایشان شنیده‌ایم. استاد طباطبایی از اساتید درجه یک آواز ایرانی در اصفهان و ... این افراد هستند که شاید برخی مردم آنها را نشناسند، اما آدم‌های بزرگ و تأثیرگذاری در حوزه ادب، موسیقی و فرهنگ این سرزمین هستند که ما با افتخار میزبان‌شان بودیم. حضور استادان سراج و آذر هرکدام برای یک برنامه کافی است. مثلا جناب آذر سابقه اجرا و برنامه‌سازی هم دارد. از این رو سردبیری برنامه آسان‌تر بود، چون هرکدام از این اساتید بر موضوع تسلط داشتند. برای همین خیلی کات نمی‌دادیم و می‌گذاشتیم بحث میان اساتید شکل بگیرد. برنامه با علم و سواد این افراد جلو می‌رود، نه این‌که فقط زمان بگذرد. ما فقط خط اصلی گفت‌وگو را بیان می‌کنیم. البته دکتر آذر به‌دلیل سابقه‌ای که در رسانه دارند هدایت بحث را بیشتر به دست می‌گرفت.
حضور چهره‌های ادبی و هنری در نوروز رسانه ملی
علیرضا افتخاری
محمدعلی بهمنی
علی موسوی گرمارودی
اسماعیل آذر
حسن بلخاری
حسام‌الدین سراج
ملتی دوستدار ادب
ذات ایرانی با شعر و ادب در هم آمیخته و همین است که کلام‌مان آهنگ دارد و به وقت صحبت گاهی به زبان نغز و تمثیل سخن می‌گوییم و وام‌دار ابیات مشهور شعرای کهن می‌شویم. این شعردوستی و توجه به ادب پارسی در زمان نوروز که آیینی کهن در این سرزمین است طبیعتا جان بیشتری می‌گیرد. همچنین پیوند ادب پارسی با دین غالب مردمان این کشور نیز رمضان را فرصت مناسبی برای پرداختن به این مهم قرار می‌دهد. به همین دلیل با مرور برنامه‌های رمضانی و نوروزی شبکه‌های صداوسیما به برنامه‌های ویژه این حوزه برمی‌خوریم و همچنین شاهد برنامه‌هایی هستیم که در بخش یا قسمت‌هایی از آنها با حضور فرهیختگان با فضای شعر و ادیبان ممزوج شدند.
برنامه‌هایی با آهنگ شعر
در شبکه یک سیما برنامه ایران دوست‌داشتنی روی آنتن رفت و نزدیک به سال تحویل هم با عنوان نوروز دوست‌داشتنی پخش شد که در این برنامه چهره‌هایی مثل اسماعیل آذر، استاد شناخته شده ادبیات حضور داشتند. همچنین در شب سال تحویل شاعران نیز در جایگاه مهمان در برنامه حاضر شدند.در شبکه سه سیما، شعرای مذهبی در برنامه سحری ماه من حضور پیدا کردند. برنامه سحرگاهی شبکه افق هم با اجرای حامد عسگری که خود شاعر است، حال و هوای ادبی دارد. در شبکه جام‌جم نیز برنامه شب‌روشنی با حضور مهمانان مختلف از حوزه سن و ادبیات با مخاطبان همراه بود. در شبکه آموزش نیز قندپهلو و مشاعره دو برنامه ادبی این شبکه با قالب‌های متفاوت و حضور چهره‌های فرهنگی و ادبی بودند که در ایام نوروز بازپخش شدند. همچنین در این شبکه برنامه قصه هرشب با خوانش داستان‌های مشهور از سوی هنرمندان پخش می‌شود.شبکه آیفیلم نیز در برنامه ارغوان که برای سال تحویل روی آنتن رفت به مشاهیر ایرانی پرداخت که بخش‌های از این برنامه به صورت متناوب باز پخش خواهد شد. شبکه چهار اما در جایگاه شبکه فرهیختگان طبیعتا تلاش بیشتری در این حوزه داشت. دو برنامه شاخص آن در این خصوص سرزمین شعر و چهارگاه بودند.برنامه «بگو بخند» در شبکه نسیم نیز گرچه به استعدادیابی در حوزه طنز می‌پردازد اما در شاخه‌ای این رقابت به شاعران طناز نظر دارد و همین موضوع باعث معرفی‌های چهره‌های تازه و آشنایی مخاطبان با این ژانر می‌شود. در برنامه «بی انتها» در همین شبکه نیز مناجات و نیایش و ارتباط با خدا و کلام بزرگان دینی و شعرخوانی پخش می‌شود که بی‌ارتباط با حوزه ذکر شده نیست.
برای شعر؛ تحول در برنامه‌سازی
در این شب‌ها حوالی ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه اگر سری به شبکه چهار بزنیم از حضور چهره‌های فرهیخته و مصاحبت رسانه‌ای و باواسطه با آنان محظوظ خواهیم شد. برنامه سرزمین شعر «سرزمین شعر» اولین رقابت جدی و مبتنی بر نقد و نظر تخصصی در حوزه شعر معاصر ایران است که در آن ۶۴ شاعر در هشت گروه با یکدیگر به رقابت شعری می‌پردازند و اشعارشان توسط کارشناسان متخصص و بنام حوزه شعر و ادبیات مورد داوری قرار می‌گیرد. این برنامه به تهیه‌کنندگی علی زارعان در ۲۶ قسمت ۷۰ دقیقه‌ای پخش می‌شود. ناصر فیص، علیرضا قزوه، محمد کاظم کاظمی و علی محمد مودب داوران مسابقات این برنامه هستند و محمد مهدی سیار میزبانی و اجرای برنامه را به‌عهده دارد. این برنامه در شب‌های قدر و شب سال نو قالب مسابقه نداشت و در قالب محفل گفت‌وگوی ادبی با ادیبان و شاعران ایران و سرزمین‌های فارسی زبان اجرا شد. وقتی از تحول در برنامه‌سازی در حوزه شعر و ادب حرف می‌زنیم و درباره حضور چهره‌های فرهیخته روی آنتن می‌گوییم؛ می‌توان از این برنامه با عنوان مصادیق نام برد.علی زارعان، تهیه‌کننده برنامه سرزمین شعر درباره این تحول در گفت‌وگو با جام‌جم بیان می‌کند: برنامه‌های در حوزه شعر را می‌توان دسته‌بندی کرد؛ برنامه‌های به بهانه شعر، درباره شعر و برای شعر. خیلی از برنامه‌ها برای شعر نیستند و بیشتر به بهانه شعر و درباره شعر هستند. مثلا برنامه‌هایی نظیر مشاعره حافظه‌سنجی و بهانه شعر است. برنامه‌ای که به تفسیر مثنوی می‌پردازد درباره شعر است. این تقسیم‌بندی را از آن جهت عرض می‌کنم که بتوانیم برای تعالی برنامه‌ها در حوزه شعر و ادبیات تلاش طبقه‌بندی شده انجام دهیم. برنامه‌های برای شعر برنامه‌هایی است که وقتی مخاطب می‌بیند رغبت قلبی پیدا کند که شعر بگوید یا کشفی در این حوزه داشته باشد که مبتنی بر خلاقیت است. برنامه «سرزمین شعر» برای شعر است و اولین نشانه آن، این است که صدها شعر از طرف مخاطبان در همین زمان محدود برای این برنامه ارسال شد تا احتمالا بتوانند در ادوار بعدی این برنامه حضور داشته باشند. بخش‌هایی از این برنامه در فضای مجازی وایرال شده است. یکی از ویدئوهای برنامه مربوط به آقای عصمتی، شاعر نابینا در عرض پنج روز یک میلیون و ۱۰۰هزار بار بازدید داشت.
ایران در قاب
از زارعان درباره حضور چهره‌های فرهیخته و تاثیر آنان برای دیده شدن این دست برنامه‌های می‌پرسیم که با ذکر مثال از برنامه سرزمین شعر می‌گوید: بهترین فرصت برای مسابقه‌های شعر جشنواره شعر فجر است اما مطمئنم یک شاعر خوب در برنامه سرزمین شعر از نفر اول جشنواره شعر فجر مخاطب بیشتری می‌تواند با خود همراه کند. چون در این برنامه یک رسانه پویا همراه شاعر است و او می‌تواند لحظه لحظه نبض مخاطب را حس کند. فکر می‌کنم نه‌فقط حضور شخصیت‌های ادبی و هیأت داوران توانمندی که حضور دارند، خوب است بلکه ضروری است. اینها بزرگان ادبیات معاصر ما هستند. نه‌تنها بودن‌شان می‌تواند برنامه‌های دیدنی و پرمغز ایجاد کند بلکه نبودشان سبب کمبود چنین برنامه‌هایی می‌شود. باید هر اثر به صاحب اثر سپرده شود. صاحبان شعر همین جماعت و البته دوستان دیگری هستند که در ادوار بعدی به این جمع اضافه می‌شوند. باید بپذیریم بزرگان شعر امروز در این برنامه حضور فعال دارند؛ مثل آقای محمدعلی بهمنی، علی موسوی گرمارودی، یوسفعلی میرشکاک و... .جدا از مسیر اصلی برنامه که یک رقابت است، حضور این چهره‌های فرهیخته هم باعث می‌شود برنامه بتواند وسعت مشربش را به مخاطب نشان دهد.
آواز افتخاری همنشین شعر
علیرضا افتخاری، خواننده پرآوازه کشورمان هم در این برنامه حضور پیدا کرد. زارعان در این خصوص توضیح می‌دهد: من شعر را یک خانه می‌بینم که یکی از همسایه‌هایش موسیقی و همسایه دیگرش خوشنویسی است. این سه در جوار همدیگر هستند و در تردد این سه است که یک اثر خلق می‌شود. باید شعری گفته و ترانه‌ای سروده شود تا تبدیل به اثر شود. وقتی خوشنویس شعری را می‌نویسد به نوعی فرآیند کار شاعر را تکمیل می‌کند. در «سرزمین شعر» این موارد با هم همراه بود. در دیواره‌های پیرامون صحنه سیاهمشقهایی از میرزاغلامرضا، استاد خوشنویس دوره قاجار داریم که یکی از زیباترین آثار خوشنویسی تاریخ ایران است. صدای جناب افتخاری هم حوزه دیگری بود که در این برنامه همسایه شعر شد. به نظرم یکی از دلایل رغبت مردم به این برنامه همین است که می‌توانند شعر را بشنوند، تماشا کنند و بفهمند.
تحویل سال با چهره‌های فرهیخته
این برنامه جزو ویژه سال تحویل شبکه چهار بود و تمایز حضور فرهیختگان حوزه اندیشه و دوری از کلیشه‌های جذب مخاطب این فضا را بیشتر به تحول نزدیک می‌کند. زارعان می‌گوید: برنامه سرزمین شعر شاید در طول این سال‌ها اولین برنامه در حوزه «برای شعر» باشد. به نظرم اگرچه دیرهنگام، ولی درست است. اگر وفادارانه برندهای موفق درحوزه فرهنگ را حمایت کنیم، می‌توانیم امیدوار باشیم مخاطبان هم دردراز‌مدت همراهی جامعی با ما داشته باشند.وی می‌افزاید:ایده و ترکیب این برنامه از شورای شعر و موسیقی وزارت ارشاد شکل گرفت.همه افراد پیش از این‌که من به عنوان تهیه‌کننده وارد برنامه شوم، در کنار هم حضور داشتند و طی یک سال جلساتی را برگزار کردند.آقای قزوه به‌عنوان دبیرجشنواره فجر به دنبال این بودند که جشنواره شعر فجر را به نوعی تبدیل به یک برنامه تلویزیونی کنند. از این اندیشه به اینجا رسیدیم. پس حقوق معنوی این اثر متعلق به این بزرگان است.
دورهمی استادان
سحرگاه شبکه چهار هم با حضور چهره‌های عالم شعر و ادب همراه است.کامران سیف‌ا…،تهیه‌کننده برنامه چهارگاه که برنامه سحرگاهی شبکه چهار سیماست و با حضور ادبا و فرهیختگان روی آنتن می‌رود. وی در گفت‌وگو با «جام‌جم» بیان می‌کند: کشوری هستیم که ادبیات غنی، دستگاه‌های موسیقی متنوع و گویش‌های متفاوتی داریم. به لحاظ فرهنگی و مردم‌شناسی نیز ایران رنگارنگ و پر از سنت‌ها و آیین‌های متنوع در ایام مختلف به ویژه ماه رمضان است. پس جمعی می‌خواستیم که هر کدام نماینده طیفی باشد. به این ترتیب به جمعی چهارنفره رسیدیم. با شعر شروع کردیم و مبنای آن این بود که معمولا شاعران کهن و بنام ایرانی سررشته شعرشان به عرفان، حکمت و باری تعالی بازمی‌گردد. سپس فکر کردیم که چه کسی بهتر از دکتر آذر می‌تواند میزبان کرسی شعر و نماینده قشر شاعران باشد. در ادامه گفتیم شعر در اقلیم ایران به فرهنگ بسط پیدا می‌کند. مثلا شعر در خوزستان، مازندران و… برگرفته از آیین و فرهنگ آن خطه است. پس نیاز به استادی داشتیم که پیوند میان شعر و فرهنگ و مباحث زیبایی‌شناسی آن را مطرح کند؛ برای این موضوع دکتر بلخاری را انتخاب کردیم که جزو اساتید دانشگاه تهران و از چهره‌های محبوب و مورد احترام مردم است.بعد از انتخاب ایشان به این اندیشیدیم که خروجی پیوند فرهنگ و شعر، آواز است. آوازهای محلی مربوط به آیین ورود به ماه رمضان، چاوش‌خوانی، آیین شب قدر، ولادت امام حسن(ع)، عید نوروز و... . یکی از چالش‌های محتوایی ما وجود مناسبت‌های مختلف در ماه رمضان بود. در گوشه گوشه ایران موسیقی ویژه‌ای داریم. چه کسی بهتر از استاد سراج که نماینده این قشر باشد و ضمن اجرای آواز، به‌عنوان کارشناس آواز بتواند در این حوزه با مهمانانی که از مناطق مختلف کشور به برنامه می‌آیند گفت‌وگو کند. در این جمع نیازمند پژوهشگر هم بودیم. جناب رضوانی‌پور حدود ۲۵سال درباره مناجات‌خوانی و آوازهای محلی ایران پژوهش کرده‌است.
همراهی اساتید فرهنگ، آواز و ادب
سیف‌ا.. درباره حضور چهره‌های فرهنگی و ادبی بیان می‌کند: به این ترتیب میزبانان که از چهره‌های فرهیخته هستند، مشخص شدند. علاوه بر آنها در هر قسمت یک نفر مهمان هم حضور دارد که با این درباره شعر و فرهنگ صحبت می‌کند و به آواز می‌رسد. این مهمان هر بار از یک شهر است. مثلا شروع برنامه درباره چاوش‌خوانی و ورود به ماه رمضان بود که یک چاوش‌خوان از تفرش در برنامه حضور پیدا کرد. در نهایت می‌توان گفت شعر، فرهنگ و موسیقی ایرانی معمولا به خدا می‌رسد و جنبه عرفانی دارد. به این ترتیب در این برنامه به حال‌و‌هوای دیگری و با فضای ایرانی وارد سحر می‌شویم. البته شاید ظاهرا متفاوت باشد اما مخاطبان با خواندن آن شعر و آواز ارتباطی که برای سحر با خداوند برقرار می‌کنند را درمی‌یابند.
رسانه و بازنمایی آیین‌ها
در این برنامه شعر و ادب پارسی با مناجات‌خوانی پیوند می‌خورد. در‌واقع ادبیات به دین مرتبط می‌شود. تهیه‌کننده چهارگاه در این خصوص بیان می‌کند: در این برنامه به اقوام و آداب رسوم‌شان پرداخته می‌شود که در‌واقع در راستای نگاه دوره تحولی و تاکیداتی است که در‌خصوص حضور اقوام در قاب تلویزیون مطرح می‌شود. مثلا مناجات‌خوانی از شوشتر در برنامه درباره شعر، فرهنگ، آداب و رسوم و آیین‌های شوشتر در ماه رمضان هم صحبت می‌کند. وی ادامه می‌دهد: فارغ از این‌که ما به‌عنوان برنامه‌ساز باید اهداف دوره تحولی را محقق کنیم، کشور ما پر از اقوام و آیین‌های مختلف است. چرا مردم ما نباید اینها را ببینند؟ برنامه‌هایی با این حال‌و‌هوا یا کاملا تخصصی است یا سرگرم‌کننده اما در برنامه‌های نامبرده که با حضور فرهیختگان پخش شدند، به برقراری ارتباط مخاطبان از طیف‌های متنوع امید وجود دارد. سیف‌ا... تصریح می‌کند: باید بپذیریم مخاطب شبکه چهار فرهیخته است. برنامه ما هم برای همین مخاطبان است اما بحث‌ها آن‌قدر تخصصی و صقیل نیست که مخاطب آن متوجه آن نشود. یک شب‌نشینی ساده در عمارتی تاریخی را شاهد هستیم که می‌تواند برای هر مخاطبی جالب باشد.
سلبریتی از جنسی دیگر
این تهیه‌کننده می‌گوید: یکی از عناصر قوی و با قدمت ایرانی ادبیات و فرهنگ ماست. مردم ما شعر دوست دارند و می‌توان به این موضوع در قالب‌های متنوع رسانه‌ای پرداخت. اساتید این حوزه کم نیستند. در ویژه‌برنامه تحویل سال چهارگاه ۹ نفر از اساتید فرهنگ و ادبیات آمدند که هرکدام یک سلبریتی هستند. شاید مردم دکتر ثبوت (از پژوهشگران حوزه تاریخ و حکمت اسلامی) را نشناسند ولی ایشان عمرش را پای ادبیات ایران گذاشته است. دکتر سادات رضوی هم مهمان یک قسمت برنامه بودند که جزو شاگردان استاد شجریان بودند. آقای کشتکار در بوشهر آوازخوانی می‌کنند و ترانه معروف «منم سرگشته حیرانت ای دوست» را با صدای ایشان شنیده‌ایم. استاد طباطبایی از اساتید درجه یک آواز ایرانی در اصفهان و ... این افراد هستند که شاید برخی مردم آنها را نشناسند، اما آدم‌های بزرگ و تأثیرگذاری در حوزه ادب، موسیقی و فرهنگ این سرزمین هستند که ما با افتخار میزبان‌شان بودیم. حضور استادان سراج و آذر هرکدام برای یک برنامه کافی است. مثلا جناب آذر سابقه اجرا و برنامه‌سازی هم دارد. از این رو سردبیری برنامه آسان‌تر بود، چون هرکدام از این اساتید بر موضوع تسلط داشتند. برای همین خیلی کات نمی‌دادیم و می‌گذاشتیم بحث میان اساتید شکل بگیرد. برنامه با علم و سواد این افراد جلو می‌رود، نه این‌که فقط زمان بگذرد. ما فقط خط اصلی گفت‌وگو را بیان می‌کنیم. البته دکتر آذر به‌دلیل سابقه‌ای که در رسانه دارند هدایت بحث را بیشتر به دست می‌گرفت.
حضور چهره‌های ادبی و هنری در نوروز رسانه ملی
علیرضا افتخاری
محمدعلی بهمنی
علی موسوی گرمارودی
اسماعیل آذر
حسن بلخاری
حسام‌الدین سراج
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
نماینده جنبش جهاد اسلامی فلسطین در ایران در گفتگوی تفصیلی با جام جم آنلاین مطرح کرد
ایران به مقاومت مشروعیت داد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
شفافیت یا «گلاسنوست» ترامپی و ماجراجویی‌های سرمستانه در کاخ سفید
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
غزه و تغییر موازنه قدرت
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
سایه روشن مذاکرات
گفت و گو
در گفت‌وگو با رئیس سازمان دامپزشکی کشور آسیبشناسی شد
بازار داغ کلینیکهای دامپزشکی
در گفت‌وگوی اختصاصی «جام‌جم» با دبیرکل «باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکوی ایران» عنوان شد
کودک بلاگری؛ معصومیت از دست رفته
سردار تنگسیری در گفت‌وگوی اختصاصی با «جام‌جم» به تروریستهای آمریکایی هشدار داد