علیه عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی

بازی با پیروزی تاج ایران به پایان می‌رسد اما در هیاهوی پیروزی، بحرین را از ایران جدا می‌کنند. مستند «دوئل امجدیه» به کارگردانی محمدرضا یوسفی و تهیه‌کنندگی جواد محمدی، محصول بسیج صداوسیما، روایت جذابی درباره این موضوع دارد که توانست برگزیده بخش مستند حافظه ملی شود. دوئل امجدیه با روایت‌هایی از خط و ربط فوتبال و سیاست آغاز می‌شود. راوی (روی تصاویر سیاه و سفیدشده فیلم فرار به سوی پیروزی) می‌گوید که سال۱۹۴۲ و در جریان یک بازی دوستانه بین تیم استارت اوکراین و فلاکلف آلمان نازی به تیم اوکراینی هشدار داده می‌شود که درصورت پیروزی مقابل نازی‌ها اتفاق ناگواری پیش روی آنها خواهد بود. این اتفاق هم رخ می‌دهد و بعد از پیروزی اوکراینی‌ها ۹ نفر از اعضای تیم آنها سربه‌نیست می‌شوند. در ادامه روایت به ماجراهای فوتبالی دیگری با منشأ سیاسی اشاره می‌شود، از تصمیم ژنرال فرانکو برای علم کردن تیم رئال مادرید مقابل بارسلونا و آن بازی مدیریت‌شده‌ای که با پیروزی ۱۱بریک رئال به پایان می‌رسد تا قهرمانی تیم ملی فوتبال برزیل در جام‌جهانی ۱۹۷۰ که باعث بقای چندساله دولت نظامی این کشور می‌شود. ذکر مصداق‌هایی از کتاب «فوتبال علیه دشمن» نوشته سایمون کوپر حسن ختام این ورودی است، جایی که نقل می‌شود: «فوتبال هیچ وقت فقط فوتبال نیست.» محمدرضا یوسفی، کارگردان دوئل امجدیه، درباره دلیل انتخاب زاویه فوتبال برای ورود به ماجرای جدایی بحرین از ایران می‌گوید: با این ورودی و فکت‌هایی از نقش سیاست در فوتبال، می‌خواستیم مسأله «فوتبال صرفا فوتبال نیست» را تبیین کنیم. البته برای روایت، سناریوهای داستانی‌تر را هم درنظر گرفتیم اما درنهایت به این شیوه روایت رسیدیم. بازی تاج و هاپوئل، تلاقی خوبی با ماجرای جدایی بحرین از ایران داشت و ما با ارائه نمونه‌های دیگری از تاثیر سیاست در فوتبال مثل بازی ایران- استرالیا و ایران- آمریکا، سراغ روایت آن رفتیم. اینجا خواستیم با این مقدمه فوتبالی به دل شادی‌ها و فضای دوئل امجدیه برسیم که درنهایت می‌بینیم از خود آن شادمانی عمومی، برای سرپوش یک اتفاق سیاسی استفاده می‌شود. علی ربیعی استاد دانشگاه و تماشاگر دوئل امجدیه، مسعود معینی مدافع وقت تاج، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی  استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ، عزت‌ا... مطهری مبارز انقلابی، محمدتقی تقی‌پور نویسنده، پژوهشگر و مولف کتاب «ایران و اسرائیل در دوران سلطنت پهلوی»، اردشیر لارودی روزنامه‌نگار، اکبر کارگرجم مدافع وقت تاج، مهدی حاج‌محمد مهاجم وقت تاج و جواد قراب مهاجم وقت تاج از جمله مصاحبه‌شونده‌های مستند دوئل امجدیه هستند. یوسفی درباره مصاحبه‌شونده‌های این فیلم توضیح می‌دهد: سعی کردیم به ترکیب مناسب و مرتبطی در مصاحبه‌شونده‌ها برسیم که درمجموع مباحث ورزشی، سیاسی و فرهنگی و اجتماعی موضوع فیلم را دربر بگیرد. درباره بازیکنان تاج هم سعی کردیم از میان افرادی که در قید حیات و ساکن ایران هستند، کسی را از قلم نیندازیم. حتی با آقای حسین فرزامی هم صحبت کردیم که چون ایشان در ترکیب تیم تاج در آن مسابقه نبود در فیلم نهایی استفاده نکردیم. با اشاراتی درباره پیوند فوتبال و سیاست، مخاطب از همان ابتدا منتظر طرح موضوع اصلی و نقش مهم سیاست دریک واقعه فوتبالی است اما بحث جدایی بحرین از ایران درزمان حکومت پهلوی، تقریبا در اواخر فیلم اتفاق می‌افتد. هرچند طرح این موضوع درآن زمان هم باز باغافلگیری همراه است و نشان می‌دهد چطور فوتبال و یک شادمانی عمومی، بستری برای یک بازی سیاسی می‌شود.
کارگردان دوئل امجدیه، اصل بازی و رویداد سیاسی مطروحه در این فیلم را چیزی فراتر از جدایی بحرین از ایران می‌داند که آن هم عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی از طرف حکومت شاه است. یوسفی می‌گوید: حکومت پهلوی با این بازی بر مسائل داخلی‌اش ازجمله جدایی بحرین از ایران سرپوش می‌گذارد و رژیم صهیونیستی هم برای تبلیغ مشروعیتش و رهایی از انزوای منطقه‌ای از این بازی سود می‌برد اما درنهایت مهم‌ترین نکته این بازی فوتبال و درواقع حرف فیلم، عادی‌سازی روابط پهلوی با رژیم صهیونیستی است. چند سال پیش در فضای روز قدس به این نکته رسیدیم که چرا مواجهه با مسأله رژیم صهیونیستی چه در میدان و چه در رسانه، حاکمیت زده است و نقش گروه‌های اجتماعی برای نقش‌آفرینی در تعاملات فضای مقاومت و همراهی مردم در این عرصه نسبت به گذشته کم شده است. با تحقیق و پژوهش در این فضا، دیدیم یکی از سوژه‌های خیلی خوبی که وجود دارد همین ماجرای دوئل امجدیه و بازی تیم‌های تاج و هاپوئل است. البته دراین میان به بازی تیم ملی فوتبال ایران و اسرائیل درسال۱۹۶۸ هم رسیدیم اما درنهایت دیدیم فضای بازی تاج و هاپوئل سنخیت و ظرفیت بیشتری با روایت و سوژه فیلم دارد. ماجرای جدایی بحرین از ایران، کنش‌های ساواک و تلاش‌های رژیم صهیونیستی ـــ که با پژوهش‌های عبری دوستان گروه پژوهش فیلم به دست آمد ــ ازجمله مواردی بود که باعث ظرفیت بالای بازی تاج و هاپوئل برای یک ارجاع سیاسی شد. مستند دوئل امجدیه همان‌قدر که روایتگر مقطعی از تاریخ معاصر این کشور و مربوط به گذشته است در وضعیت کنونی هم موضوعیت دارد، هم از منظر موج جدید جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و هم از نظر بحث اپوزیسیون و تحرکات عناصر ضدانقلاب و سلطنت‌طلبان که همچنان به‌دنبال عادی‌سازی روابط ایران و اسرائیل هستند. یوسفی با اذعان به این که دوئل امجدیه ضمن روایت گذشته، ناظر به امروز هم است به نکته‌ای هم درباره روحیه ضداسرائیلی قدیمی‌ها ازجمله همین بازیکنان پیشکسوت استقلال (تاج سابق) می‌گوید: این بازیکنان درعصر پهلوی زندگی و بازی کردند، برای من همگرایی و همراهی خاص آنها برای مقابله با رژیم صهیونیستی جالب بود. آنها از فتح آن جام به‌عنوان یکی از لذت‌بخش‌ترین و بهترین خاطرات عمرشان یاد می‌کنند. نکته مهم‌تر این‌که انزجار این بازیکنان و تماشاگران و مردم آن دوره از رژیم صهیونیستی بیشتر از این‌که دینی و سیاسی باشد، اخلاقی و انسانی بود، چون مردم و بدنه اجتماع دوست داشت رژیم‌صهیونیستی به‌عنوان چهره منفی فضای سیاسی منطقه، بازنده این بازی باشد، بازیکنان ایران هم از دل وجان برای تحقق این خواسته تلاش می‌کنند. ما می‌خواستیم با ساخت مستند دوئل امجدیه و این یادآوری تاریخی، این ظرفیت اجتماعی ضد‌ رژیم‌صهیونیستی را در ایران تقویت کنیم و این‌که می‌شود از ابزارها و موضوعات دیگری نظیر ورزش برای انتقال بهتر مفهوم در این قضیه استفاده کرد. ضمن این‌که درنظر داشتیم با این روایت به آن ذهنیت برخی مخاطبان در بازی با نماینده‌های رژیم صهیونیستی در مسابقات ورزشی هم بپردازیم و بگوییم هرگونه رویارویی با ورزشکارانی از رژیم صهیونیستی به نفع آنها و در جهت مشروعیت بخشیدن به آنهاست. مستند دوئل امجدیه در پایان به سردار شهید حاج قاسم سلیمانی تقدیم می‌شود. یوسفی دراین‌باره توضیح می‌دهد: این وضعیتی که در فضای طوفان‌الاقصی و ثمر دادن درخت مقاومت می‌بینیم، حاصل بذری است که سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و چهره‌هایی چون او کاشتند. عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی تا چند سال قبل به این حد رسیده بود که می‌خواست دوباره به فدراسیون فوتبال آسیا ورود کند و حتی کشورهای عربی خلیج‌فارس با این تیم بازی می‌کردند اما تلاش‌ها و مجاهدت‌های حاج قاسم در حوزه مقاومت، باعث از بین رفتن برنامه مهم عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی در منطقه شد. ما هم به‌خاطر این دسترنج، فیلم را تقدیم به سردار حاج قاسم سلیمانی کردیم.

ظرفیت بالای جشنواره عمار 
محمدرضا یوسفی، کارگردان مستند دوئل امجدیه درباره اهمیت جشنواره مردمی فیلم عمار می‌گوید: با مرور ۱۴دوره جشنواره مردمی فیلم عمار به‌خوبی جایگاه و ظرفیت بالای این رویداد مشخص می‌شود. این جشنواره، محل تولید و نشر آثار استراتژیک جبهه انقلاب است و مفاهیم و مضامین موردنظر در این فضا به‌خوبی به طیف گسترده و متنوعی از مخاطبان منتقل می‌شود