نوسان‌سازی دلالان برای کاسبی از دلار

اخیرا نیز با حمله تروریستی که در کرمان رخ داد، وضعیت بازار ارز دچار نوساناتی شد که فقط دو روز ماندگار بود و پس از آن بازار به وضعیت سابق خود بازگشت. برای بررسی این نوسانات که در سالهای گذشته نیز با آن مواجه بودیم، با حمیدرضا جیهانی، کارشناس ارشد بازارهای پولی و مالی گفتوگویی داشتهایم. سوالی که شاید سوال همه مردم باشد، این است که چرا باهراتفاقی که رخ میدهد نرخ ارز دربازار نوسان پیدا میکند، دلیل این موضوع چیست؟نکتهای که باید درتحلیل هر بازار اقتصادی به آن توجه داشت، دو دسته مولفه است؛ یکسری مولفههای بخش واقعی اقتصاد هستند و یکسری نیز مولفههای حوزههای اقتصاد رفتاری نامگذاری شده که به رفتار کنشگران عرصه اقتصاد مربوط میشوند. اتفاقاتی که در کشور میافتد، ریسکهایی را به بازار وارد میکنند. این ریسکها، امنیتی، سیاسی یا اقتصادی است. همچنین اقتصاد رفتاری از جنبه دیگری در جهشها و رفتارهای هیجانی تاثیرگذار است که با اقدامات و برخورد کنشگران اقتصادی شناخته میشوند. در بازار ارز نیزهمینطور است. رفتاری که باآن مواجه هستیم بااتفاقات وریسکهای سیستماتیک که به لحاظ بحث ناامنیهای نظامی، اقتصادی یا انتظارات تورمی وازاین دست موضوعات به وجود آمده ودرذهنیت کنشگران اقتصادی اثر میگذارد. همین امر، این کنشگران را به سمت وسوی یک حرکت و رفتار میکشاند. از طرفی نیز در بازار ارز که یکی از بازارهای سهلالبیع و دردسترستر است اثرگذار بوده و نتیجه آن در هر ناامنی منطقهای یا هر موضوع دیگر شاهد ایجاد تنش در بازار ارز و ادامهدار بودن آن هستیم. دلالان و سفتهبازان در این زمینه چقدر نقش دارند؟دلالان و سفتهبازان معمولا در بازارهای اقتصادی سودشان دربالا و پایین شدن ونوسانات نرخهاست و بازار ارز هم یکی از بهترین جاها برای فرصتطلبی این گروه ازکنشگران اقتصادی است ووقتی ببینند که با بهانههای ذهینتی میتوانند بر فعالان اقتصادی و درحوزه اقتصاد رفتاری اثرگذار باشند ازاین ظرفیت استفاده کرده که بتوانند ازاین بازارها نفعی عاید خود کنند. به همین جهت نیز سریعا دراین مواقع وارد میدان شده ودراین بازارهای اقتصادی ازطریق بسترهایی که دراختیار دارند (همچون کانالهای تلگرامی یا فرضا رسانههایی که حرکتهای خاص انجام میدهند)، ذهنیت ایجاد کرده و در جامعه و ذهن مردم اثر میگذارند. یعنی چند کانال تلگرامی میتوانند بر بازار بزرگ ارز تاثیر بگذارند؟کانالهای تلگرامی انتظارات تورمی ایجاد میکنند. از همین طریق فعالان اقتصادی را تشویق به خرید کرده و همزمان با این رفتار در بازار، نرخها را بالا میبرند و در سقفهای قیمتی به مردم و افراد تحتتأثیر قرارگرفته میفروشند. سپس بعد از اینکه تنشها از بین رفت و بازار به وضع سابق خود بازگشت، شروع به تخلیه هیجانات و تشویق به خرید مجدد در قیمتهای پایین برای گرفتن نوسان مرحله بعد، میکند.ضمن اینکه بازار غیر رسمی بسیار کوچک است و اغلب تقاضا در بازار رسمی پوشش داده میشود. ازسال۱۳۹۷ پرش قیمتی ارز به دلایل مختلف زیاد شد. به عنوان مثال درسال۱۳۹۷ قیمت ارز از۴۲۰۰ به ۱۹هزار تومان و درسال۱۳۹۹ از ۱۹هزارتومان به ۳۳ هزارتومان رسید. دلیل این پرشهای بلند قیمتی چه بود؟قاعدتا روند تورم درهرکشور و درهر سیستم اقتصادی بر ارزش پول ملی آن کشور که همان نرخ برابری با ارزخارجی بوده، اثرگذار است. طی سالهای مختلف معمولا دردولتها یک سیاستی وجود دارد که اجازه نمیدهد روند نرخ ارز همزمان با روند کاهش ارزش پول ملی یا به عبارتی تورم، رخ داده و بالا بیاید. لذا درمقاطعی که ما با جهشها و پرشهای ارزی مواجه میشویم، درهمان مقاطع نیز معمولا ارزها خودشان را همراستا با نرخهایی که از قبل بوده، میکنند و قاعدتا پرشهای ارزی را در کشور مشاهده خواهیم کرد.اقتصاد ۱۴۰۲ بدون تنشازابتدای سال تاکنون شاهد چندین بار نوسان ارز دربازاربودیم امااین تغییرات قیمتی کوتاهمدت بود.به نظرمیرسد سیاستهای اقتصادی دولت و افزایش اختیارات بانک مرکزی توانسته بر کلیت اقتصاد تاثیر بگذارد. همچنین انتظارات تورمی که عامل اصلی تورم و همچنین پرشهای قیمتی میشود نیز کنترل شده که اثر آن دربازار ارز مشهود است. اگر اتفاقات و ریسکهای سیستماتیک با همین روندی که ازابتدای امسال شاهد بودیم دردوماه و نیم باقیمانده هم اتفاق بیفتد، روال عادی و معمولی را مشاهده خواهیم کرد.همکاری و همراستایی مجموعه‎های مهم اقتصادی مانند سازمان برنامه وبودجه، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی و همچنین اجرای سیاستهایی مانند تثبیت نرخ ارز در ثبات اقتصاد تاثیرگذار و موجب آرامش خاطر فعالان واقعی اقتصادی کشور بوده است.