با عشق «از مامان بگو»

مریم نیکان‌لو، تهیه‌کننده برنامه «از مامان بگو» است. او درباره فکر ساخت این برنامه گفت: سال ۱۴۰۱ همزمان با میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) و گرامیداشت روز مادر چند قسمت از برنامه «از مامان بگو» روی آنتن رفت. مهمانان برنامه نیز بر اساس وجه اشتراکی که با هم داشتند انتخاب شدند، تا اینکه رسیدیم به ماه مبارک رمضان و عید نوروز و تصمیم بر این شد که تولید برنامه ادامه داشته‌باشد. 

وی در پاسخ به اینکه چرا برنامه‌ای با محتوای مادرانه و برای مادر ساخته‌شد، گفت: برای نشان دادن نقش و جایگاه کلیدی و اثرگذار مادر بر آن شدیم تا برنامه‌ای با محوریت مادران بسازیم، ولی همه آنانی که به برنامه دعوت می‌شدند حتما نباید مادر می‌بودند و فرزندی می‌داشتند. بسیاری از مهمانان مادر نبودند و تجربه مادری نداشتند، اما به موازات آن برای اشخاصی مادری می‌کردند. به عنوان مثال دخترانی که در یک موسسه خیریه برای بچه‌هایی که ناتوانی جسمی و ذهنی داشتند، مادری می‌کردند.

تهیه‌کننده برنامه «از مامان بگو» در باره علت نامگذاری برنامه و هدف از ساخت آن نیز این‌گونه توضیح داد: شروع برنامه مصادف با ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) و گرامیداشت روز مادر بود و گروه برنامه‌ساز می‌خواست از نقش و جایگاه منحصر به فرد مادر بگوید. برای همین اسم برنامه را «از مامان بگو» انتخاب کردیم. هرکدام از مهمانان دعوت شده، هم از مادری‌کردن خود و هم از مادری‌کردن مادرشان می‌گفتند. ما در این برنامه خواستیم میراث‌داری را انتقال دهیم و با جمله‌ای ساده مانند «شما به عنوان یک دختر یا زن چه چیزی از مادرتان به ارث برده‌اید»، مهمانان را به بُعد معنوی مادر سوق دهیم. 

نیکان‌لو ادامه داد: آنان با یادآوری شاخص‌ترین صفات نیکو از مادرشان، چون صبر، همراهی و همدلی با ما هم‌داستان شدند. در مرحله بعدی سعی بر این بود که مخاطبان، شناخت بیشتری از مادران و جایگاه آنان پیدا کنند و از تجربه و زیست مادران آگاه شوند. شناخت مادر با سوالاتی، چون «آیا مادر شما آرزویی ندارد و دلش نمی‌خواهد یک روز بی‌دغدغه داشته باشد؟»، همراه می‌شد. 

برکت وجود مادر

وی با اشاره به اینکه چند قسمتی در خدمت دکتر یزدانی بودیم، سعی‌کردیم به گذشته برگردیم و تاثیر و نقش مادران را در زندگی حال خود بررسی کنیم، تصریح کرد: این موضوع و این نوع گفتگو باعث شد مخاطبان و مهمانان برنامه به این امر اذعان کنند که بخش بیشتری از داشته‌های امروزمان از وجود با برکت مادر به ما رسیده‌است و اینکه خود ما برای مادرمان چه کرده‌ایم و چقدر دغدغه مادرمان را داریم. تهیه‌کننده برنامه «از مامان بگو» درباره انتخاب مهمانان گفت: این امر در اتاق فکر برنامه و با توجه به سوژه‌یابی‌های صورت گرفته انجام شد. در باره واکنش‌ها و بازخورد برنامه نیز باید بگویم با توجه به پیامک‌های ارسال شده، دید مخاطبان نسبت به برنامه را مثبت می‌بینم. با طراحی صورت گرفته سعی‌کردیم مستقیم و غیرمستقیم باعث شویم جایگاه، منزلت و ارزش مادر شناسایی و حفظ شود. کسانی بودند که ارتباط خوبی با مادرشان نداشتند و این برنامه سبب شد قدر و منزلت مادر را درک‌کنند و حتی سعی کردند گذشته خود را جبران کنند، خصوصا زمانی که با مباحث کارشناسی به گذشته برگشتیم و خاطرات و نیاز‌های مادران را مرور کردیم.

نیکان‌لو در پاسخ به این‌که این برنامه در دوره تحول رسانه‌ملی ساخته شده و نسبت آن با عدالت‌گستری و هویت‌محوری چیست، عنوان کرد: تمام تلاش گروه برنامه‌ساز در این بازه زمانی کم تاکید بر اصالت و هویت جامعه و نقش و جایگاه مادر به‌عنوان ستون خانه و خانواده بود. من به‌عنوان برنامه‌ساز سعی کردم به زنان جامعه هویت دهم و اعتماد به‌نفس و عزت‌نفس آنان را بالا ببرم تا خود را دوست داشته باشند.

وی تصریح کرد: اگر در رسانه‌ملی حرفی را مستقیم بزنیم، بازخورد مطلوبی را به دست نمی‌آوریم، ولی اگر غیرمستقیم بازگو و خط و ربط آن را برای بانوان و دختران خوب ترسیم کنیم، قطعا جلوی بسیاری از مشکلات جامعه گرفته می‌شود.

بازنمایی شکیبایی زنان در قاب تصویر

تهیه‌کننده برنامه از مامان بگو در ارزیابی خود از جایگاه زنان در رسانه‌ملی گفت: رسانه‌ملی، چون دیگر بخش‌های نظام مطالبات زنان را در نظر دارد و با سیاست‌گذاری‌ها، تلاشش جامه عمل پوشاندن به آنهاست و معتقدم تا رسیدن به نقطه نهایی و هدف والا راهی سخت، اما روشن پیش‌رو داریم. آنچه خداوند در وجود زنان قرار داده، ایستایی و شکیبایی است و، چون محوریت شکیبایی و ایستایی در زنان ما وجود دارد، رسانه‌ملی و ما به‌عنوان برنامه‌ساز می‌کوشیم این نقش زنان را به بهترین شکل ممکن نشان‌دهیم.

نیکان‌لو در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر این‌که برای پرهیز از شعارزدگی و پرهیز از تکرار چه تمهیدات و خلاقیت‌هایی به کار بسته‌اید، عنوان کرد: چه در ایام ماه‌مبارک رمضان، عید نوروز، محرم و چه مناسبت‌های دیگر، رسالت برنامه پرداختن به مباحث ملی و مذهبی بوده است. روایت صبوری خانواده‌های ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش جمهوری‌اسلامی‌ایران که بعد از هشت ماه مأموریت موفق و افتخارآمیز به کشور برگشتند نمونه بارزی از مادری کردن زنان این سرزمین بود.

حکایت مشترک همه مادر‌ها

پخش برنامه از کنار این ناوگروه ازجمله بخش‌های اثرگذار برنامه از مامان بگو بود. با بهره‌گرفتن از حضور کارشناسان نخواستیم برنامه به تکرار برسد و علاوه بر این‌که به رویکرد مادری و مادرانگی می‌پرداختیم در هر برنامه یک ایده نوآورانه نیز داشتیم، مثلا سؤال می‌کردیم بهترین یادگاری که از مادرتان دارید، چیست؟ یکی دیگر از نوآوری‌های برنامه، حضور اقوام و قومیت‌ها با لباس‌های محلی بود. یعنی فقط به مادری کردن تهرانی‌ها نپرداختیم. مادری کردن حکایت مشترک همه مادرهاست؛ مادری که از استان گلستان آمده با مادری که از کرمانشاه است، تفاوت‌شان در نوع بیان مادری و لحن مادری کردن است.

مادرم، تکیه‌گاه من است

تهیه‌کننده برنامه از مامان بگو از جایگاه مادری و احساسی که به مادر خودش دارد نیز سخن گفت: مادر یعنی صبوری و گذشت. مادران سرزمینم در برهه‌های مختلف تاریخی این سرزمین استوار و محکم‌بودن خود را به اثبات رسانده‌اند و مادر من هم مثل همه مادران سرزمینم زنی فداکار و صبور است. تکیه‌گاه بودن مادرم مهم‌ترین و بارزترین هدیه خداست که به من عنایت کرد. امیدی که به مادرم دارم قابل توصیف نیست و امیدوارم برای مادرم فرزند صالحی باشم و، چون خودم یک مادر هستم درک می‌کنم که دنیای مادری چه دنیای پر رمز و رازی است. 

نیکان‌لو در باره ضرورت ساخت چنین برنامه‌هایی گفت: قطعا این نیاز وجود دارد و ما هرچه قدر ارزش و جایگاه معنوی مادر را به مخاطبان نشان‌دهیم، روابط خانواده‌ها گرم‌تر و مستحکم‌تر می‌شود و ناخودآگاه جوانان و دختران جامعه رغبت بیشتری به تشکیل زندگی و ازدواج پیدا می‌کنند و آنانی که به فرزندآوری فکر نمی‌کردند، تصمیم به فرزنددار‌شدن می‌گیرند.

وی اضافه کرد: مادر شدن و مادری کردن هیچ وقت تکراری نمی‌شود و نسل‌ها هر چه جلوتر می‌روند، سن مخاطبان تغییر می‌کند و نیاز به ساخت چنین برنامه‌هایی بیشتر احساس می‌شود.

شیرینی گفتن از مامان‌ها 

در ادامه با زهرا شوقی، مجری برنامهاز مامان بگو نیز گفتگو کردیم. او ابتدا از سابقه کار و نحوه ورودش به صداوسیما گفت: سال ۱۳۷۶ وارد سازمان شدم و کارم را در شبکه آفتاب (استان مرکزی) با گویندگی در رادیو در حوزه کودک، نوجوان و جوان شروع کردم و بعد از چند سال وارد تلویزیون شدم، اما همچنان در رادیو اجرا‌هایی برای گروه‌های کودک، نوجوان و جوان داشتم.

وی افزود: بعد از عزیمت به تهران در شبکه‌های مختلف مشغول به کار شدم و بیش‌تر فعالیتم در حوزه خانواده و اجتماعی بود و هم‌اکنون نیز مجری برنامه از مامان بگو هستم. معتقدم اجرا در رادیو و تلویزیون کاملا با هم متفاوت است و با هم قابل قیاس نیستند. معتقدم اجرای رادیو یک اجرای تخصصی است و تمام توان و تمرکز گوینده روی صداست. از نحوه اجرا کردن و شنیدن صدای گوینده، مخاطب باید حس مورد نظر را بگیرد و طبیعتا این کار در تلویزیون به‌خاطر زبان بدن و ظاهر مجری راحت‌تر است و قرار نیست همه حس‌ها در صدای گوینده باشد و مجری با حرکات بدن مثل راه رفتن و حالت صورت و حرکات برای انتقال مفاهیم کمک می‌گیرد.

شوقی ادامه داد: البته تلویزیون هم یک حوزه تخصصی است و بر این باورم کسی که گوینده رادیو قطعا نمی‌تواند گوینده تلویزیون باشد و کسی که در تلویزیون فرد موفقی است، نمی‌تواند در رادیو موفق باشد. هر دو این‌ها را باید جداگانه تجربه و تفاوت‌شان را لمس‌کرد. 

وی در پاسخ به این که آیا فضای شاد برنامه و تلاش شما در برقراری ارتباط صمیمانه با مخاطبان جزو رویکرد‌های برنامه است یا انتخاب خودتان، پاسخ داد: نحوه اجرا را خودم انتخاب کردم، اما بخشی از آن در اتاق فکر برنامه و در صحبت با اعضای سردبیری و تهیه‌کننده و مدیرگروه مشخص می‌شود. 

دلدادگی به ساحتی که مقدس است

مجری برنامه از مامان بگو افزود: وقتی صحبت از مادر می‌شود فضا معنوی شده و کار با نهایت دلدادگی به ساحت مادر پیش می‌رود. اکثر مردم بر این باورند که مادری یعنی فداکاری و فراموش‌کردن خود و زندگی را وقف تربیت فرزندان کردن درحالی‌که رویکرد برنامه این‌گونه نیست. اگر قرار باشد مادر بودن خودمان را فراموش کنیم، در سال‌های پیش‌رو حال خوبی از این نوع مادری‌کردن نخواهیم داشت و روزی به خودمان می‌آییم که دیر شده است. 

شوقی با اشاره به این‌که هدف ما در این برنامه علاوه بر خوب‌کردن حال مادران این است که بگوییم مادرشدن و مادری‌کردن یک اتفاق زیباست که در اولین قدم زیبایی آن را باید خود مادر تجربه کند، گفت: بسیاری از ما برای خواهر و برادرهای‌مان مادری کرده‌ایم و از یک سنی به بعد برای پدر و مادرهای‌مان مادری می‌کنیم و هدف ما در این برنامه ارتباط موثر با این نقشه‌راه است. 

وی درباره جایگاه بانوان در رسانه‌ملی عنوان کرد: حوزه بانوان و مادران پژوهش و واکاوی بسیاری نیاز دارد و باید به زوایا و شاخه‌های مختلف آن پرداخته شود، چه در قالب برنامه از مامان بگو یا هر برنامه دیگری.

مجری برنامه از مامان بگو با توجه به در پیش بودن روز مادر از جایگاه مادران و مادر خودش نیز برای‌مان گفت و افزود: وقتی صحبت از جایگاه و شخصیت مادر می‌شود همه ما مادرمان را خاص‌ترین و منحصربه‌فردترین مادر دنیا می‌دانیم، من نیز از این امر مستثنا نیستم و خدا را شاکرم که مادری مهربان و دوست‌داشتنی دارم. مادرم مثل همه مادر‌های دنیا، مظهر عشق و مهربانی و بی‌نظیر است و با دیدن چهره و شنیدن صدای او حال دلم خوب می‌شود.

فصل دوم برنامه ۵۲ قسمتی از مامان بگو کاری از گروه خانواده شبکه دوی سیماست که چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه هر هفته حوالی ساعت ۱۸ و ۳۰ دقیقه روی آنتن می‌رود. به گفته نیکان‌لو، تهیه‌کننده این برنامه ساخت فصل جدید از مامان بگو با تغییرات اساسی در حال آماده‌سازی و در مرحله پیش‌تولید است. 

حال خوب جامعه در گرو حال خوب زنان است

شوقی، مجری برنامه گفت: در آستانه ولادت حضرت‌زهرا (س) و گرامیداشت روز مادر دعا می‌کنم حال تمام زنان و دختران سرزمینم خوب باشد. برای حال خوب داشتن نباید منتظر اتفاقات عجیب باشیم. ما زنان آن‌قدر قوی هستیم که خودمان حال خودمان را خوب کنیم. آن‌قدر قوی هستیم که خداوند اتفاق مادر شدن را در وجود ما قرار داده است. اگر خودمان را درک کنیم و حال‌مان خوب باشد، می‌توانیم حال دنیا را خوب کنیم و معتقدم در هر خانه‌ای که حال مادر آن خانه خوب باشد، حال آن جامعه خوب می‌شود.

وی افزود: اجرای برنامه از مامان بگو فرصتی بود که به رشد خودم فکر کنم، چون جنس و لطافت آن با دیگر برنامه‌ها فرق می‌کند. خوشحال و امیدوارم که حضورم در این برنامه و نکاتی که به آن اشاره‌کردم در مسیری که حال مخاطبان را خوب کند، تداوم داشته‌باشد.