اعضای صندوق ذخیره فرهنگیان احساس دیده شدن دارند

وقتی که 28 سال پیش و در خرداد 1374 صندوق ذخیره فرهنگیان تاسیس شد، امیدواری زیادی در بین معلمان نسبت به این نهاد اقتصادی و نقشی که می‌توانست در ارتقای وضعیت معیشتی اعضای آن به ویژه در زمان بازنشستگی داشته باشد، ایجاد کرد. به گفته همکاران قدیمی آن روزها تصورشان از صندوق این بود که هر فرهنگی بخشی از حقوق و مزایای خودش را به صندوق واریز می‌کند، طبق قانون دولت هم به همان میزان واریز می‌کند و احتمالا به همان نسبت سود ایجاد می‌شد و در زمان بازنشستگی سه برابر پولی که به صندوق واریز کرده‌ بودند به آنها بازگردانده می‌شد و می‌توانستند در زمان بازنشستگی از این مبالغ به نحو مقتضی استفاده کنند.

هم ایده تاسیس صندوق خوب بود، هم واریزی دولت یک مشوق بود و هم تصور فرهنگیان از سه برابر شدن سرمایه‌ در زمان بازنشستگی معقول به نظر می‌رسید؛ بنابراین، درصد بسیاری زیادی از همقطاران فرهنگی نسبت به عضویت در صندوق اقدام کردند و روز به روز بر شمار آنها افزوده شد. دهه نخست فعالیت صندوق به گسترش سرمایه‌گذاری‌ در حوزه‌های مختلف گذشت و اگرچه اطلاع زیادی در مورد کم و کیف این سرمایه‌گذاری‌ها نداشتند اما مطمئن بودند که در جاهای پربازده و سودآور سرمایه‌گذاری شده و مدیران صندوق امین اموال فرهنگیان هستند.

صندوق با واریزی ماهانه فرهنگیان و سودآوری ناشی از فعالیت‌های اقتصادی هر روز بزرگ‌تر و شاخ و برگ‌های آن زیاد شد و مالک چندین شرکت بزرگ و کوچک بود؛ بانک سرمایه، بیمه معلم، ساختمانی معلم، ماشین‌سازی اراک، سرمایه‌گذاری فرهنگیان و ده‌ها شرکت در حوزه‌های مختلف صنعت، پتروشیمی، ساختمانی و خدمات به این مجموعه اضافه شدند. البته همزمان بازنشستگان نیز سهم‌الشرکه خود به میزان سه برابر واریزی و حتی بیشتر را دریافت می‌کردند و به زخمی می‌زدند.

البته صندوق به واگذاری خودرو اقساطی به فرهنگیان در حین خدمت نیز شناخته می‌شد که اگرچه تعداد خودروها اندک و بهره وام هم غالبا بالای 15 درصد بود اما نزدیک به 140 هزار نفر از همکاران فرهنگی را صاحب خودرو کرد. حتی در سال مالی منتهی به 31 شهریور 1392 سود سال مالی موسسه به بالاترین حد خود و بیش از 11 هزار و 500 میلیارد ریال و سال بعد از آن به نیز 11 هزار و 250 میلیارد ریال رسید. همان زمان بود که من و عده‌ای از همکاران دیگر نسبت به عضویت در موسسه ترغیب شدیم و اقدام کردیم.

اما در سال‌هایی که ما بی‌خبر از اوضاع صندوق بودیم به نظر می‌رسید اتفاقاتی در حال افتادن باشد تا اینکه در تابستان داغ 1395 نام صندوق ذخیره فرهنگیان با کلمه اختلاس بر سر زبان‌ها افتاد و موضوع داغ شد. اگرچه بسیاری از همکاران عضو صندوق بودند اما چندان اطلاعی از  وضعیت و عملکرد صندوق نداشتند. با کلید خوردن تحقیق و تفحص از صندوق برای اولین فرهنگیان به عریض و طویل بودن این موسسه و سرمایه‌گذاری‌های کلان آن پی بردند و نسبت به اطلاع از جزئیات سرمایه‌های خود در صندوق کنجکاو شدند.

در آن روزها البته به اشکال مختلف و به شکل مدنی اعتراض‌هایی نسبت به عملکرد صندوق به ویژه از طریق رسانه‌ها و حتی حضور نمایندگان معلمان در صندوق داشتیم اما متاسفانه بجز وعده و وعید چیزی نصیب ما نشد. در همین حال واریزی دولت نیز چند سالی بود که پرداخت نمی‌شد و سودآوری صندوق نیز به سمت کاهش رفته بود و در مجموع پولی که در زمان بازنشستگی به همکاران ما داده می‌شد، در برابر تورم افسار گسیخته بسیار ناچیز بود. بنابراین ما بحث محاسبه ارزش مالکانه را مطرح کردیم تا حق اعضای صندوق به آنها بازگردانده شود، مدیران صندوق می‌گفتند که در حال کار روی این طرح هستیم اما چیزی عاید بازنشستگان نشد.

با تغییر دولت در سال 1400 انتظار همه فرهنگیان این بود که تغییر مثبتی در مدیریت و اداره صندوق نیز رخ دهد که البته با توجه به اولویت‌های دیگر، انتظار فرهنگیان تا خرداد 1401 و انتخاب دکتر حمیدرضا نجف‌پور کردی به عنوان مدیرعامل صندوق طول کشید. فردی با مدیریت جهادی و علمی سکاندار بزرگ‌ترین نهاد اقتصادی فرهنگیان شده بود اما با توجه به سوابق صندوق نمی‌شد انتظار زیادی داشت. با این حال طولی نکشید که برای اولین بار خبرهای خوبی از صندوق به بیرون رسید و موجی از امیدواری در بین فرهنگیان ایجاد شد.

دکتر نجف‌پور فضای مثبتی در صندوق ایجاد کرده بود و بعد از یک دهه بالاخره بارقه‌های امید در دل فرهنگیان جوانه زد. تصویر مثبتی از صندوق در بیرون دیده می‌شد اما فرهنگیان هنوز نسبت به وضعیت کلی صندوق مردد بودند تا اینکه در مهرماه 1401، اولین جلسه مدیران موسسه با 83 نفر از منتخبان فرهنگیان در سراسر کشور در باشگاه فرهنگیان میدان حر تهران برگزار شد که همایشی دو روزه و یک اتفاق بزرگ بود. هیات مدیره و معاونان موسسه و شرکت‌های صندوق همگی به خط شده بودند برای پاسخگویی و ارائه گزارش وضعیت صندوق و برنامه‌های راهبردی مورد پسند اعضا. در این بین فرهنگیان نیز که با موجی از انتقاد و بی‌اعتمادی در جلسه حاضر شده بودند با تکریمی ویژه و سخنان منطقی مواجه شدند. مدیران موسسه هم به ارائه گزارش کارهایی که انجام داده بودند پرداختند و هم برنامه‌های راهبردی و عملیاتی آینده خود را اعلام کردند. فرهنگیان نیز انتظارات، انتقادات و پیشنهاداتی که برای یک دهه در ذهن داشتند را در فضایی تعاملی مطرح کردند و برای اولین بار مدیران صندوق آنها را دیدند و صدایشان را شنیدند و حلقه تعامل شکل گرفت.

احساس دیده شدن و شنیدن شدن بزرگ‌ترین مطالبه اعضای صندوق بود اما در کنار آن مطالبات جدی داشتیم که شامل محاسبه ارزش مالکانه، شفافیت، خدمات شایسته حین خدمت، بهینه‌سازی پرتفوی، پیگیری سهم دولت و بازگرداندن اموال از دست رفته فرهنگیان بود که اتفاقا مدیران موسسه برای همه آنها برنامه‌های عملیاتی و جدول زمان‌بندی ارائه کردند. دکتر نجف‌پور قول داد که جلسه بعدی را در فاصله شش ماهه برگزار کند و البته در این بین نیز گزارش‌های مستمر از وضعیت صندوق منتشر می‌شد.

همزمان فرهنگیان روز به روز به صندوق نزدیک‌تر شدند و نسبت به سرمایه‌های خود در موسسه اطمینان خاطر بیشتری پیدا کردند زیرا می‌دیدند که اقدامات بسیار مهمی در حوزه بهینه‌سازی پرتفوی موسسه به ویژه در حوزه پتروشیمی و متانول صورت گرفته، برای احیای بانک سرمایه تلاش وافری شده و در زمینه محاسبه ارزش مالکانه در مدت کمتر از یک‌سال به اندازه بیش از یک دهه کار شده و مطالبه 12 ساله فرهنگیان بالاخره رنگ عملی و عملیاتی شدن گرفته است. فرمول محاسبه ارزش مالکانه را استخراج کردند، امتیاز هر عضو صندوق و درصد سهم هر نفر از کل دارایی‌ها مشخص شد و به شکل کاملا شفاف و آنلاین در دسترس فرهنگیان قرار گرفت. در زمینه استفاده از ظرفیت فرهنگیان در صندوق، طبق آماری که مدیران موسسه اعلام کرده‌اند 44 درصد از مدیران جذب شده در مجموعه از خانواده فرهنگیان هستند.

ارزش مالکانه تخصیص یافت و سهام تعدادی از شرکت‌ها در یک روند تدریجی آماده واگذاری شد و در 31 اردیبهشت 1402 آیین رونمایی از طرح ارزش مالکانه با حضور پرشور فرهنگیان از جمله منتخبان اعضا در سراسر کشور برگزار شد. فارغ از نتیجه آن که به دلیل اختلاف نظر بر سر میزان و نحوه واگذاری سهام و ارزش مالکانه به تعویق افتاده است، طرح ارزش مالکانه برای اولین بار بسیاری از موضوعات را شفاف و تعیین تکلیف می‌کند: حقوق اعضای بازنشسته صندوق برای اولین بار احقاق می‌شود و به همین نسبت در بین اعضای شاغل موسسه اطمینان‌خاطر ایجاد می‌کند. طی اجرای این طرح بزرگ، ارزش روز دارایی‌های موسسه و شرکت‌های بزرگ و کوچک و سایر دارایی‌ها نیز برای نخستین بار مشخص خواهد شد. تایید ماهیت خصوصی موسسه از طریق تایید مالکیت 100 درصدی اعضای صندوق بر کلیه دارایی‌های آن نیز از برکات این طرح مهم است و در نهایت اینکه تداوم فعالیت موسسه به عنوان یک نهاد خصوصی و مستقل تضمین خواهد شد و دیگر حیات خلوت هیچ جایی نخواهد بود.

البته امید و اعتمادی که در دل فرهنگیان ایجاد شده نیازمند مراقبت است زیرا فرهنگیان معتقدند که تیم مدیریتی جدید کار خود را آغاز کرده و به اینجا رسانده است نباید لحظه‌ای از حرکت بایستند و بیشتر از گذسته برای تکمیل برنامه‌های خود به ویژه در زمینه ارزش مالکانه، احیای بانک سرمایه، استقرار حاکمیت شرکتی، بهینه‌سازی پرتفوی، ارائه خدمات شایسته و ... تلاش کنند. حالا که یک مدیر جهادی و دارای برنامه‌های راهبردی و عملیاتی سکارندار صندوق شده و در بین فرهنگیان نیز از مقبولیت و اعتبار بالایی برخوردار است و اقدامات بنیادین و خوبی در یکسال اخیر انجام داده است، لازم است هیات امنای محترم و همه فرهنگیان در حین مطالبه‌گری و انتقاد، هر آنچه از دستشان بر می‌آید برای محقق شدن برنامه‌های صندوق انجام دهند چرا که نتایج مثبت آن در قالب سودآوری و ثروت‌آفرینی به خود ما بازمی‌گردد.