س مثل سلامت سالمندی

چرا خسته‌ام؟ چرا توانم کم شده؟ چرا احساس ضعف می‌کنم؟» اینها را می‌گوید اول و آخرش هم یک نمی‌دانم می‌گذارد که یعنی واقعا نمی‌دانم چرا دچار این حالات شده‌ام؛ یعنی بیمار شده‌ام؟ در صورتی که نه بیمار است و نه در آستانه بیماری. او فقط یک سالمند است که دچار عوارض شایع دوره سالمندی و کهولت سن شده است؛ فقط همین!

تغییرات دوران سالمندی، مانند تغییرات دوران بلوغ بسیار چشمگیر است. کاهش توانایی‌های جسمی، افت حرکتی، دردهای مفصلی، خستگی ‌زودرس، کاهش شنوایی و بینایی، ‌کاهش هورمون‌های جنسی، دوران یائسگی درزنان و ...از ویژگی‌های جسمی این دوران است؛ البته که میزان و شدتش در افراد مختلف با ویژگی‌ها و ژن‌های مختلف، متفاوت است اما خلاصه‌اش این است که اگر در سنین بین ۶۰ تا ۶۵ سالگی، دچار چنین حالاتی شده‌ایم، بیمار نیستیم؛ فقط پا به دوره‌ای گذاشته‌ایم که نیاز به مراقبت‌های بیشتر دارد که گاهی این مراقبت‌ها پایمان را به حوزه درمان و کلینیک‌ها باز می‌کند.

جوانی سالم، سالمندی سالم‌تر

همه‌چیز از روزهای جوانی شروع می‌شود؛ روزهایی که زمینه‌ساز روزهای سالمندی و پیری‌مان خواهد بود. کافی است نگاهی به سلایق دوران جوانی سالمندان امروز بیندازیم تا ببینیم سبک زندگی و رفتار افراد در روزهای جوانی، چطور می‌تواند تاثیر مستقیم بر دوران سالمندانی‌شان داشته باشد. از جمله این رفتارها می‌توان به سبک تغذیه اشاره کرد؛ طبیعتا اگر در رژیم غذایی خود، از مصرف مواد قندی مثل نوشابه و قند و شکر دوری کنیم، در دوره سالمندی، گرفتار دیابت و کنترل قند خون و انسولین و در نهیات و خدایی نکرده زخم اعضای بدن نخواهیم شد. در واقع رابطه بین اعمال و رفتار و سبک زندگی جوانی، مانند نخی به سلامت روزهای پنجاه و شصت سالگی‌مان ارتباط دارد. چنان‌که ورزش و داشتن یک تحرک روتین و روزمره می‌تواند حرکت و فعالیت‌های دوره پیری را برای‌مان سهل‌تر کند و دست به عصا شدن برای‌مان دورتر باشد. داشتن فعالیت‌های ذهنی مانند درس خواندن و مطالعه کردن و ... هم باعث دور شدن بیماری‌های از جمله آلزایمر در دوران سالمندی و پیری خواهد شد.
 
عادی و معمولی؛ مثل پیری!

همین که در مسیر سالمندی قرار می‌گیریم، تغییرات، آرام آرام خودش را به ما نشان می‌دهد؛ اولین نشانه‌هایش هم گاهی با کم شدن توان‌ جسمی برای پیشبرد کارهایمان شروع می‌شود:« در روزهایی که نوه‌ام سه ساله بود، یک مسیر مشخص را در پارک، با هم می‌دویدیم؛ اما حالا که ده ساله شده و هفت سال از آن روزها می‌گذرد، دیگر نمی‌توانم به یاد گذشته، همان مسیر را با او بدون فشار راه بروم، چه برسد به این‌که بدوم.»  این را مادربزرگی می‌گوید که البته خیلی سن و سالی ندارد اما خودش می‌گوید همینکه وارد دهه ششم زندگی‌اش شده است، احساس می‌کند توانش رو به تحلیل رفته است.  البته که این عادی‌ترین اتفاقی است که هرکسی با بالا رفتن سن تجربه‌اش می‌کند، اما مهم این است که چطور همین حداقل توان را در یک سطح ثابت نگه دارد. البته که نتایج بسیاری از پژوهش‌ها نشان داده است که اکثر تغییرات بوجود آمده در سیستم اسکلتی عضلانی افراد سالمند، بیشتر به دلیل بی تحرکی این دوران است تا به دلیل افزایش سن!
 
چاره‌ای به نام تحرک

دستورالعمل‌های بهداشتی به بزرگسالان توصیه می‌کند که حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت‌ بدنی در هفته داشته باشند. این توصیه برای افراد مسن، فعالیت‎‌های سبکی مانند پیاده‌روی یا ایستادن است؛ چرا که این موارد مزایای سلامتی منحصربه‌فردی برای جمعیت سالمند به همراه دارد.در واقع متخصصان و پژوهشگران معتقدند که افزایش فعالیت بدنی در سنین سالمندی، می‌تواند به کاهش درد کمک کند. از طرف دیگر، قدرت عضلانی آنها راتقویت می‌کند که این ویژگی توانایی مراقبت از خودشان در این دوران آسان می‌کند:« از آن مهمتر، داشتن یک سبک زندگی فعال و تحرک، با افسردگی و اضطرابی مقابله می‌کند که هر دو در روزهای سالمندی سراغ افراد می‌آیند.» این را دکتر محمدتقی جغتایی متخصص علوم اعصاب می‌گوید که معتقد است اگر فردی در دوران جوانی و میانسالی تغذیه مناسب، كنترل استرس و تحرك كافی داشته باشد؛ می تواند تا ۸۰ سالگی و بعد از آن هم خوب زندگی كند و نیاز به خدمات درمانی ویژه ندارد. البته که نمی‌توان با فیزیولوژیک طبیعی بدن در سنین مختلف مقابله کرد اما می‌شود اوضاعش را به سمت بهبود هدایت کرد.

همه‌چیز تحت کنترل است

خودتان و بدنتان را به حال خودش رها نکنید! این توصیه قریب به اتفاق متخصصان طب سالمندی است که معتقدند افراد در سنین بالای ۵۰ سال، لازم است به طور منظم و طبق یک برنامه مشخص، تحت نظر و کنترل باشند که در صورت نقص و کمبود در هرکدام از اعضای بدن، خیلی زود از آن باخبر و به دنبال درمان آن باشند.  بدیهی است که به طور معمول، احتمال ابتلا به بیماری‌ها در افراد سالمند بیشتر است اما قطعی نیست؛ پس تحت کنترل بودن فاکتورهای مختلف بدن سالمندان، مانند قند و چربی خون، گلبول‌های خونی، کلسیم و املاح خون، عملکرد تیروئید و فاکتورهای انعقادی، سطح ویتامین دی و آهن و... می‌تواند نوعی پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها و اطمینان از سلامت سیستم ایمنی بدن آنها باشد که اگر چیزی غیر از این هم باشد، زودتر فهمیدن بیماری هم دست‌کمی از پیشگیری ندارد! پس چکاب منظم و طبق برنامه و تحت نظر پزشک بودن را فراموش نکنید تا خیالتان راحت باشد که دردهایتان، فقط از سن و سال‌تان است و جواب آزمایش‌های‌تان، پاک پاک است.