سلامت سالمندی

نحوه رفتار با سالمندان دارای باید و نبایدهای متفاوتی است و باید توجه همیشه به یاد داشته باشیم که سالمندان به‌دلیل ضعف قوای جسمانی و آسیب‌پذیری در برابر بیماری‌ها به‌شدت نگران و مضطرب هستند تا مبادا سلامت آنها به مخاطره بیفتد. علاوه بر این، به‌دلیل تغییر شرایط زندگی نسبت به گذشته و بازنشستگی، این افراد ممکن است با کاهش اعتماد به نفس مواجه شوند. دوران سالمندی با بیماری‌های مختلفی نیز همراه است که برخی از آنها با علائم خاصی همراه نیست از همین‌رو پزشکان تاکید بسیاری به انجام بررسی‌های دوره‌ای برای حفظ سلامت سالمندان دارند.
دکتر احمد دلبری، متخصص طب سالمندان درباره مهم‌ترین مشکلات و بیماری‌های دوره سالمندی به جام‌جم می‌گوید: «بخشی از سالمندان دچار درجات مختلفی از ناتوانی جسمی، روحی و روانی هستند همچنین شایع‌ترین علت مرگ در دوره سالمندی بیماری‌های قلبی ــ عروقی و پس از آن سرطان و سکته مغزی است. هم‌اکنون ۹۰‌درصد سالمندان یک بیماری مزمن، ۷۰‌درصد دو بیماری مزمن و ۵۰‌درصد یک بیماری مزمن دارند. البته هیچ فردی ادعا نمی‌کند که می‌توان بیماری را از دوره سالمندی پاک کرد اما بسیاری از بیماری‌ها قابل پیش‌بینی و حتی پیشگیری است، بنابراین با به کارگیری برخی نکات و غربالگری‌های دوره‌ای می‌توان تعداد بیماری‌های دوره سالمندی را کاهش داد.»
دوره سالمندی فعال و پویا، بدون رخوت، خانه‌نشینی یا زمینگیر شدن مهم‌ترین خواسته هر سالمندی است و باید بگوییم که تحقق این موضوع دشوار نیست اگر به برخی اصول دقت شود.

سالمندی فعال و پویا به این شروط
دکتر دلبری مهم‌ترین اقدامات برای داشتن دوره سالمندی سالم و فعال را در برخی محورها خلاصه می‌‌داند و تاکید می‌کند: «مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از بیماری‌ها، انجام غربالگری‌های منظم از دوره میانسالی است، بنابراین تمام افراد چه علائم بیماری دیابت داشته باشند یا خیر باید از ۴۵ سالگی، میزان قند‌خون ناشتا را بررسی کنند و اگر فرد مبتلا به بیماری دیابت یا پیش‌دیابت نبود این تست هر سه سال تکرار شود.»
همه باید بدانند دیابت در دوره سالمندی بسیار خطرناک است. شایع‌ترین علت نابینایی، قطع عضو و نارسایی کلیه در دوره سالمندی به‌دلیل دیابت است و چون علائم خاصی ندارد معمولا خود را با بی‌حالی و ضعف نشان می‌دهد به همین دلیل باید از ۴۵ سالگی مراقب دیابت بود. همچنین بسیاری دیگر از بیماری‌های دوره سالمندی علائمی ندارند به‌عنوان مثال فرد مبتلا به پوکی استخوان تا هنگامی که زمین نخورد و دچار شکستگی نشود متوجه ابتلا به پوکی استخوان نخواهد شد یا افراد مبتلا به آلزایمر بعد از ۲۰سال از شروع بیماری متوجه علائم خود می‌شوند به همین دلیل چکاب‌های منظم از دوره میانسالی مهم است تا وقتی فرد به سالمندی رسید، حداقل سلامت را داشته باشد.
خواب منظم و کافی نیز مقوله مهمی در حفظ سلامت دوره سالمندی است، برخی سالمندان ممکن است برای داشتن خواب کافی و آسان با چالش‌هایی مواجه باشند و در مواردی به مصرف قرص‌های خواب‌آور روی آوردند که آن هم چالش‌های خاص خود را به همراه دارد. جالب است بدانید، نتایج مطالعات نشان داده است، افرادی که در طول شب ۶ساعت می‌خوابند در مقایسه با افرادی که ۸ ساعت به خواب می‌روند، بیشتر به آلزایمر مبتلا می‌شوند. این متخصص طب سالمندی، خواب منظم و کافی را یکی دیگر از اصول مهم در حفظ سلامت سالمندان می‌داند و می‌گوید: «بیش از ۵۰‌درصد سالمندان از خواب کافی بهره‌مند نیستند و از آنجا که خواب مناسب و کافی یکی از پایه‌های اساسی سلامت در دوره سالمندی است باید به آن دقت لازم شود، البته برخی مواقع شاهدیم تعداد بسیاری از سالمندان مبتلا به بی‌خوابی به صورت خودسرانه به مصرف قرص‌های خواب‌آور اقدام می‌کنند اما مصرف این قرص‌ها می‌تواند باعث خواب‌‌آلودگی، افزایش زمین خوردن و ابتلا به آلزایمر شود، بنابراین مهم است سالمندان به تهدیدات مصرف قرص‌های خواب توجه داشته باشند.»

آشیانه خالی تهدید دوران سالمندی
علاوه بر مشکلات جسمی دوران سالمندی، نباید از سلامت روح و روان آنها غافل بود. این دوران با تغییرات بسیاری برای افراد همراه است از جمله از بازنشستگی و خانه‌نشینی، ازدواج فرزندان، فوت همسر یا دوستان و گاه تنهایی حاصل از این اتفاقات ممکن است سلامت روان فرد سالمند را تهدید کند.
دکتر دلبری درباره تنهایی برخی سالمندان به دلیل ازدواج فرزندان یا مرگ همسر عنوان می‌کند: «تنهایی و انزوای سالمندان یا آشیانه خالی یکی از تهدیدات جدی دوره سالمندی است. دوران سالمندی با تنهاتر شدن همراه است، چرا که میزان مرگ همسر و دوستان بیشتر اتفاق می‌افتد یا این‌که فرزندان ازدواج کرده و افراد تنها می‌شوند. فرزندان باید توجه داشته باشند، بیشترین نیاز سالمندان توجه تکریم و منزلت است اما متأسفانه امروز شاهد کمرنگ‌تر شدن این مسائل مهم هستیم، بنابراین فرزندان حتما قدردان والدین و به آنها توجه کافی داشته باشند. ممکن است برخی سالمندان به‌ویژه آنهایی که تنها هستند، مبتلا به اختلالات روحی باشند، فرزندان حتما باید با والدین تنهای خود دیدار حضوری داشته باشند اما اگر به هر دلیلی امکان این موضوع فراهم نبود حتما روزانه علاوه بر تماس تصویری و تلفنی، به تامین نیازهای روزانه آنها نیز توجه داشته باشند.»

فرزندان بخوانند
با این حال ممکن است برخی سالمندان به همراه فرزندان خود زندگی کنند و در مواردی برخی رفتارهای آنها از سوی نوجوانان یا جوانان مورد استقبال نباشد، این متخصص طب سالمندان می‌گوید: «اعضای خانواده باید دقت داشته باشند، سالمندان ارزش‌‌ها، اعتقادات و باورهای خود را دارند و ممکن است باورهای آنها متفاوت با نسل جوان باشد از سوی دیگر ارتباط با برخی سالمندان ممکن است به دلیل مشکلات روحی دشوار باشد یا برخی از آنها دچار اضطراب، افسردگی و آلزایمر هستند اما تمام این مشکلات را نباید به پای سالمندی نوشت بخش زیادی از آنها با مراجعه به پزشک
قابل درمان است.» در آخر فراموش نکنیم؛ شاید برخی رفتارهای فرد سالمند برای اعضای خانواده دخالت محسوب شود به‌عنوان مثال مادر شما قصد ندارد که در تربیت فرزندان شما دخالت کند و ممکن است صرفا بخواهد نشان دهد که هنوز هم مثل گذشته فردی مفید و توانمند است و سایر اعضای خانواده می‌توانند به او رجوع کرده و در حوزه‌های مختلف از او نظر بخواهند.