چشم انداز تجارت ۲۰ میلیارد دلاری

این محوری است که جغرافیای سیاسی را به جغرافیای استراتژیک پیوند می‌زند تا جمعیت ۳۵۸میلیون نفری دو کشور را وارد همکاری‌های تازه کند. اندونزی به‌عنوان کشور محصور در اقیانوس که در شمال با آسیای جنوب شرق و در جنوب با قاره اقیانوسیه، مرز دریایی دارد، ظرفیت بالایی در تجارت دریایی نیمکره شرقی زمین دارد. ایران هم پل اتصال شرق آسیا به غرب آن و محور اتصال اورسیا با جنوب خلیج‌فارس محسوب می‌شود.

یکی از پیمان‌های کلیدی چندجانبه مبتنی بر تجارت آزاد که اندونزی در آن عضویت دارد «آسه‌آن» نام دارد. اتحادی که میان کشورهای جنوب شرق آسیا شکل گرفته است. آسه‌آن یکی از بزرگ‌ترین پیمان‌های تجاری جهان به لحاظ سطح کشورهای مشارکت کننده محسوب می‌شود. مجموعه واردات و صادرات در درون آسه‌آن به ۳۶۲میلیارد دلار می‌رسد. فرصت اقتصادی آسه‌آن متشکل از ۱۰کشور (اندونزی، مالزی، ویتنام، سنگاپور و...) به اندازه‌ای است که آمریکا به‌عنوان یک غیر عضو وارد تجارت با آن شده است.

رقابت در زمین آسه‌آن
طبق گزارش سایت نمایندگی تجاری آمریکا، حجم تجارت این کشور با آسه‌آن در سال ۱۳۹۹ به ۱۳۴میلیارد دلار می‌رسید. حجم تجارت ایران با آسه‌آن در سال ۱۳۹۹ به سه میلیارد دلار می‌رسید؛ یعنی ۲.۳درصد تجارت آمریکا با این بزرگ‌ترین منطقه تجارت آزاد جهان. با روی کار آمدن دولت سیزدهم در ایران، رویکرد تجاری ایران با نگاه به شرق و جنوب شرق آسیا تنظیم شد؛ جایی که آسه‌آن مانند نگین می‌درخشد. از سال۱۴۰۰ نگاه به آسه‌آن به طور ویژه تغییر کرد، چراکه اندونزی به‌دنبال فرصت‌های تازه در جنوب شرق ایران بود و ایران هم سعی داشت که در زمان تحریم، تجارت خود را با شرق گسترش دهد و به نوعی از تجارت خارجی خود دلارزدایی کند.

نخ تسبیح روابط ایران و اندونزی
در این میان ایران ترجیح می‌دهد که با نگاه به اقتصاد اندونزی از فرصت آسه‌آن استفاده کند؛ به این معنی که تجارت با آن را با محوریت اندونزی پیش ببرد. سفر رئیس جمهور به اندونزی جست وجویی برای راهبرد جدید تجاری ایران محسوب می‌شود. حجم تجارت ایران و اندونزی در سال ۱۴۰۱ به ۲۵۶ میلیون دلار رسید؛ رقمی بسیار کم که البته نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۲۱درصد افزایش پیدا کرده بود. ایران در سال ۱۴۰۰، یک میلیون و ۷۲۵ هزار و ۳۴۰ تن کالا به اندونزی صادر کرده در حالی که اندونزی فقط ۵.۴درصد از این میزان را به درون مرزهای ایران رسانده است. ایران عمدتا مواد خام معدنی و کشاورزی به اندونزی صادر و در مقابل از این کشور انواغ روغن خوراکی، کاغذ و ماشین آلات وارد می‌کند. این سطح تجارت، نه مطلوب ایران است و نه اندونزی در حالی که دو کشور ۹۰ موافقت‌نامه، یادداشت و تفاهم‌نامه در چند دهه اخیر با یکدیگر امضا کرده و روسای جمهور ایران در سال‌های ۸۵ و ۹۴ به این کشور سفر کرده بودند. همچنین دو کشور حداقل در چهار سازمان اسلامی و بین‌المللی حضور مشترک دارند. رویکرد دولت سیزدهم اما تقویت این مسیر است. رئیس جمهور ایران از زمان تشکیل دولت در مرداد ۱۴۰۰، ۱۰سفر به کشورهای آسیای شرقی و منطقه داشته تا موانع گسترش تجارت را بردارد. دو کشور ایران و اندونزی ظرفیت تجارت ۲۰ میلیارد دلاری را دارند و در این باره تفاهم نامه و توافقنامه‌های زیادی امضا کرده‌اند.

چابهار سکوی صادرات
موقعیت راهبردی بندر چابهار ایران در مجاورت اقیانوس هند و دریای عمان، این کشور را واداشته که نگاه ویژه‌ای به این فرصت گرانبها داشته باشد. در دولت گذشته هندی‌ها روی توسعه چابهار مانور می‌دادند اما در عمل اقدامی انجام ندادند. حالا اندونزی خود را به‌عنوان شریک تازه ایران در چابهار می‌پندارد.
رونی پراستیو یولیانتورو، سفیر اندونزی در تهران، پیش از سفر رئیس جمهور به اندونزی در اتاق بازرگانی ایران حاضر شد و با اشاره به چابهار، گفت: « بندر چابهار به دلیل موقعیت جغرافیایی و ماهیت تجاری خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند پل ارتباطی اندونزی با هند و آسیای مرکزی باشد.» اندونزی به منظور این‌که پیش از سفر رئیس جمهور ایران جدیت خود را در مورد چابهار نشان دهد، یک توافق‌نامه تجارت ترجیحی با کشورمان امضا کرد. توافق ترجیحی، توافقی است که دو کشور یا چند کشور تعرفه‌های تجاری را روی یک کالا یا چند کالا حذف می‌کنند. به این شیوه، قیمت کالاهایی را که به یکدیگر صادر می‌کنند، کاهش می‌دهند تا مزیت اقتصادی ایجاد شود. حالا با سفر رئیس جمهور ایران ۱۱سند همکاری مشترک امضا می‌شود.

همکاری آسیایی‌ها
جوکو ویدودو، رئیس جمهور اندونزی در جریان سفر سید ابراهیم رئیسی با اشاره به همکاری‌های جدید گفته «همکاری مشترک میان این کشور و ایران در زمینه انتقال تجربیات مربوط به فناوری و تحقیقات علمی نیز با افزایش روبه‌رو شود در واقع اندونزی به فراتر از چابهار هم نگاه می‌کند؛ جایی که ظرفیت‌های دانش‌بنیان ایران بسیار برای اندونزی ارزشمند خواهد بود. نباید فراموش کرد که اقتصاد اندونزی در حال حاضر تولید ناخالص حقیقی به اندازه یک تریلیون دلار دارد که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۴۵ به هشت تریلیون دلار برسد. تولید ناخالص حقیقی ایران هم به ۳۵۹ میلیارد دلار می‌رسد. حالا ایران در جست وجوی راهی است که اندونزی محور آن در جنوب شرق آسیا و نیمه جنوبی زمین محسوب می‌شود.