تجربه زیست با عشایر در کوچ

فقیه مدتی است سریال «آتش و باد» را روی آنتن شبکه سه دارد که در آن نقش فردی به نام پیروز را بازی کرده است. مخاطبان در این سریال با بخشی از فرهنگ و آداب و رسوم عشایر آشنا می‌شوند. به همین بهانه جام‌جم با این بازیگر گفت‌وگویی پیرامون حضورش در سریال داشته که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید.

از آنجا که داستان این سریال پیرامون زندگی و آداب و رسوم ایلات و عشایر ایران است از مهدی فقیه می‌پرسیم تا چه حد توانسته در به‌تصویرکشیدن فرهنگ این اقوام و آشنایی بیشتر مخاطبان با آداب و رسوم آنها موثر واقع شود؟ این بازیگر به جام‌جم توضیح می‌دهد: ما در فرهنگ عامه عشایر از جریان سیاسی بودن‌شان و از لحاظ ایلاتی زندگی کردن‌شان اطلاعات زیادی نداریم. در اغلب خانه‌ها فرش دستباف آنها هست یا گلیم‌هایی که داریم حاصل دست این عزیزان است یا گوشتی که ما می‌خوریم از دام‌هایی است که عشایر پرورش می‌دهند. بااین‌حال با فرهنگ عامه آنها آشنایی چندانی نداریم و در این زمینه آثار هنری زیادی ساخته نشده است اما این سریال تا حدودی توانسته در این امر موثر باشد. با وجود این باید در این زمینه گام‌های بیشتر و مؤثرتری برداریم. یعنی در کنار این نکته که برای خنداندن مردم سریال‌های کمدی و طنز می‌سازیم، باید درباره فرهنگ عامه خودشان هم سریال‌های بیشتری ساخته شود. ما رنگین‌کمانی از اقوام داریم که هرکدام فرهنگ و آداب و رسوم جذاب و جالبی دارند. حیف است که چنین فرهنگ غنی و زیبایی دیده نشود. وی درباره برقراری ارتباط مخاطبان با این دست آثار بیان می‌کند: مردم خیلی دوست دارند چنین سریال‌هایی را تماشا کنند. اتفاقا در برخوردهایی که با من دارند درباره این موضوع صحبت می‌کنند و مشخص است که بیننده این سریال هستند و دوست دارند از این‌دست سریال‌ها در تلویزیون بیشتر ساخته شود. من معتقدم ما داستان‌های خوبی داریم که می‌توانیم با محوریت آنها سریال‌های خوب و جذابی بسازیم. به‌جای این‌که مردم سریال‌های عقب‌مانده ترکی را تماشا کنند، باید خوراک خوب به مردم بدهیم تا فقط سریال‌های خودمان را که برگرفته از فرهنگ غنی کشورمان است دنبال کنند. سریال‌های آنها بسیار سطحی و احمقانه است. بنابراین باید سریال‌هایی مثل آتش و باد بیشتر ساخته شود تا مردم بیننده سریال‌های خودمان باشند. من این اقبال خوب از سریال را بین مردم دیده‌ام. به‌هرحال برای این سریال زحمت بسیاری کشیده شده است. وقتی داستان و کلیت کار خوب باشد، مردم هم این موضوع را متوجه می‌شوند. خاطرم هست آقای گلبن، نویسنده این سریال برای فیلمنامه این کار خیلی زحمت کشید. می‌دانم که مدتی در این مناطق و در کنار عشایر زندگی می‌کرد تا بتواند فیلمنامه باورپذیر و وقایع ملموسی را برای مخاطب به نگارش دربیاورد. جالب است بدانید با وجود این‌که داستان در دوران مشروطه می‌گذرد اما عشایر همچنان به همان شیوه زندگی می‌کنند. یعنی هنوز همان فرهنگ را دارند و آن را حفظ کرده‌اند.

دوستی با عشایر
از فقیه می‌پرسیم که خودش هم به واسطه این سریال با فرهنگ ایلات و عشایر آشنا شده یا این‌که پیش از این هم شناخت نسبی از آنها و فرهنگ‌شان داشته است. او پاسخ می‌دهد: آشنایی من با عشایر به سال‌ها پیش از این سریال برمی‌گردد. چون من در نوجوانی دوستی داشتم که به واسطه او در کوچ با آنها همراه شدم. از این رو با فرهنگ آنها آشنایی کاملی دارم. البته به واسطه این سریال هم شناخت بیشتری پیدا کردم اما همان‌طور که گفتم من مدتی با آنها زندگی کرده‌ام و می‌دانم چه زندگی سخت اما شیرینی دارند. وی در مورد آشنایی‌اش با تاریخ دوران مشروطه و مطالعاتش در این زمینه می‌افزاید: فکر می‌کنم همه ما به‌نوعی با این بخش از تاریخ آشنایی داریم. به‌خصوص این‌که مردم شیراز در آن دوران نقش بسیار مهمی هم داشتند. این بازیگر که پیش از این هم تجربه ایفای نقش در سریال‌های تاریخی را داشته درباره چالش‌ها و جذابیت‌های این سبک آثار به جام‌جم می‌گوید: از آنجا که مردم به تماشای فرهنگ کهن خود در سریال‌ها علاقه دارند، من هم چنین سریال‌هایی را دوست دارم. چون تجربیات متفاوتی به همراه دارد. البته در کنار جذابیت‌هایی که چنین آثاری دارند، سختی‌هایی نیز هست. این سریال هم سختی‌های بسیاری برای ما داشت. البته کار خوب، سخت است. اگر به لوکیشن‌های این سریال دقت کرده باشید متوجه می‌شوید. ما لوکیشن‌هایی داشتیم که در تابستان گرمای طاقت‌فرسا و در زمستان سرمای شدیدی داشت. در قسمت‌های بعد با چنین سکانس‌هایی روبه‌رو خواهید شد. در کنار آن‌هم کرونا وجود داشت و باعث شد دوست عزیزی ‌مثل زنده‌یاد کریم اکبری‌مبارکه را در این سریال ازدست‌بدهیم. با این‌که آقای نجاریان به‌عنوان تهیه‌کننده خیلی حواسش به این مسائل بود و ما پزشک سر صحنه داشتیم و مراقبت‌های بسیاری هم در این کار وجود داشت.

یک لهجه دوست‌داشتنی
داستان در استان فارس می‌گذرد و بارها اسم شیراز در طول داستان برده می‌شود. از طرفی مردم هم فقیه را بیشتر با لهجه شیرین شیرازی به خاطر دارند. این بازیگر درباره استفاده نکردن از لهجه در سریال عنوان می‌کند: قطعا کارگردان برای این کار دلیلی داشته و ما هم بدون گویش بازی کردیم. من در فیلم‌ها و سریال‌های دیگر هم بدون گویش صحبت کردم و تجربه تازه‌ای برای من نبود. البته مردم هم گویش شیرازی را دوست دارند. خاطرم هست کارگردان تبریزی بود که به من می‌گفت لهجه‌ات را دوست دارم و با همان گویش برایم بازی کن. وی ادامه می‌دهد: همه برای این سریال زحمت کشیدند‌ تا یک کار خوب و قابل‌قبول به مخاطب ارائه دهند. امیدوارم مردم هم این سریال را تا پایان دوست داشته باشند. آتش و باد سریال نوروزی و رمضانی امسال بود. فقیه درباره حس و حالش از همراهی مردم سر سفره‌های افطار بیان می‌کند: خیلی جالب است بدانید چون من سریال‌های ماه‌رمضانی زیاد بازی کردم، تا مردم من را می‌بینند سؤال می‌کنند ماه‌رمضان امسال چه سریالی داری (می‌خندد). همین نشان می‌دهد که مردم در این ماه بیشتر سریال می‌بینند. من هم خوشحالم که در چنین حال‌وهوایی مهمان خانه‌های مردم بودم. همچنین آرزو می‌کنم امسال سال خوبی برای همه مردم ایران باشد.