ترکیه و دوران پساانتخابات

صفآرایی این انتخابات شباهت زیادی به آرایش صفحه شطرنج دارد و مجموع گروهها و ائتلافهای اصلی انتخاباتی ترکیه در دو جبهه مقابل همدیگر قرار گرفتهاند. رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه به پشتوانه تجربه ۲۰ساله در صحنه قدرت در سودای پیروزی دیگری است و میگوید با گامهای راستین راه را ادامه خواهد داد. در سوی مقابل و بهعنوان رقیب اصلی اردوغان، کمال قلیچدار اوغلو با اطمینان بیشتری نسبت به هر زمان دیگری تغییر فصل را نوید میدهد و به حامیانش قول میدهد «بهار میآید». انتخابات ۱۴ می ترکیه پیچیدهتر از هر دوره دیگری است و نتیجه آن در هر سوی صفحه شطرنج منشأ تحول بزرگی برای بافت سیاسی و اجتماعی این کشور و در صحنه منطقهای خواهد بود. دو انتخابات مهم ریاستجمهوری و پارلمانی در یک روز و همزمان برگزار میشود و چشمان زیادی منتظر است ببیند آیا فردای آن روز چهره دگرگونشدهای از ترکیه خواهند دید یا خیر؟ با وجود تلاشهایی که منتقدان و مخالفان اردوغان برای پایینکشیدنش از اریکه قدرت انجام دادهاند، چشمانداز چنین تغییری بسیار دشوار مینماید.استیون ای. کوک، تحلیلگر نشریه فارین پالیسی تعبیر جالبی دراینباره به کار برده و در یادداشتی نوشت: «سخت به نظر میآید اردوغان شکست بخورد و تنها دست خداوند میتواند او را از جایگاهش خارج کند.»ائتلاف میز ششنفره مخالفان اردوغان با توجه به شرایط منطقهای و جهانی از اولویتهای جدید در سیاست خارجی ترکیه با نگاه به غرب سخن میگویند و قلیچدار اوغلو گفته است پس از پیروزی در انتخابات در دو سال مهاجران سوری را به کشورشان بازمیگرداند.درباره راهبرد نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری ترکیه در حوزه سیاستخارجی باید دید نامزدها تا چه اندازه به دنبال تبلیغات هستند و تا چه اندازه رویکرد سیاستخارجیشان است. اگر رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه و حزب عدالتوتوسعه را طرف پیروز انتخابات تصور کنیم، انتظار میرود بخش عمده سیاستهای آنکارا در حوزه قفقاز، غربآسیا، ناتو، روسیه و آمریکا همچنان ادامه یابد، زیرا اردوغان گفته است با قدرت همین مسیر را ادامه خواهد داد.با وجود این، به نظر میآید اگر اردوغان پیروز شود تغییراتی در زمینه رویکرد آنکارا نسبت به دمشق رخ خواهد داد و امکان ادامه مذاکرات دوجانبه در سطح مسئولان عالیرتبه دو کشور و حتی وزیران وجود دارد. در سوی مقابل، اگر مخالفان اردوغان در انتخابات پیروز شوند آنچه تاکنون عنوان کردهاند حول دو محور قابل بیان است: نخست اینکه نگاه مخالفان به غرب باعث احیای نگاه ترکیه به غرب میشود، ولی این به آن معنی نیست ترکیه از جبهه روسیه و تحولات منطقه فاصله بگیرد.محور دوم این است که با توجه به سیاست نظامیگری اردوغان در منطقه، به نظر میآید اگر مخالفان پیروز شوند در ادامه سیاستهای کنونی تجدیدنظر میشود و باید منتظر ایجاد ترکیه جدید باشیم. بهطورکلی سیاست اصولی و ثابت ترکیه بدون تغییر خواهد ماند و تفاوتی ندارد اردوغان یا مخالفانش پیروز انتخابات شوند. بخشی از روابط ایران و ترکیه سنتی، پایدار، دیرینه و دارای پیشینه تاریخی است و تغییرات سیاسی نمیتواند آن را دستخوش تغییرات عمده کند. در سالهای اخیر تهران و آنکارا در سطوح مختلف همکاریهای زیادی داشتهاند و تعاملات دو طرف در عرصههای سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تداوم دارد. ایران پس از انتخابات ترکیه باید با بررسی دقیق سیاستهای اعلامشده طرف پیروز وارد تعامل مجدد با وی شود.