هنر گوش‌دادن

متاسفانه این یک واقعیت است که همگی در حین مکالمه و گفت‌وگو با دیگران حواس‌مان پرت می‌شود، مفروضاتی در ذهن خود می‌سازیم و زمان زیادی را صرف فکر کردن درباره آنچه قرار است در جواب بگوییم، می‌کنیم. نکته مهم این است که آیا «گوش دادن فعال» می‌تواند راه‌حل این مشکل باشد؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید بدانیم که «گوش دادن فعال» چیست؟ گوش دادن فعال، سطحی بالاتر از شنیدن آنچه دیگران می‌گویند است و در واقع افراد را تشویق می‌کند تا فراتر از شنیدن کلمات، به معنی و هدف مستتر در پشت آنها دست پیدا کنند. در این سطح، فرد شنونده از نقش منفعل خارج شده و با درگیر شدن در موضوع و افزایش توجه و حضور در لحظه، خود بخش مهمی از فرآیند ارتباط می‌شود. البته باید صادق بود؛ صحبت درباره گوش دادن فعال، بسیار آسان‌تر از انجام آن است. در اینجا چند راهکار ساده ارائه می‌شود تا همه ما بتوانیم برای تبدیل شدن به شنوندگان بهتر تلاش کنیم:

نقاط ضعف ارتباطی خود را بیابید
خودآگاهی جام مقدس پیشرفت شخصی است. اگر می‌خواهیم تغییرات مثبتی ایجاد کنیم، نخست باید از نقاط قوت و ضعف خود آگاه باشیم. بنابراین اگر می‌خواهید شنونده و ارتباط برقرارکننده بهتری شوید، مهم است که سبک ارتباطی خود را تجزیه و تحلیل کنید. در گام بعدی باید این مسأله را بررسی کنیم که نحوه ارتباط و گوش دادن ما چگونه بر دیگران تاثیر می‌گذارد. برای کشف بهتر این موضوع با نزدیکان‌تان صحبت کنید تا بفهمید چه عادت‌های بدی در طول گفت‌وگو و برقرای ارتباط دارید یا برای آنها ایجاد کرده‌اید؟ هدف از چنین تحلیلی این نیست که اگر نقاط ضعف و اشتباهات‌تان را یافتید، خود را شماتت یا از آن بدتر برخی ارتباطات‌تان را قطع کنید، بلکه هدف این است که تا جایی که می‌توانید پیشرفت کنید و شنونده بهتری شوید.

به زبان بدن علاقه نشان دهید
گوش دادن فعال در مورد درک است و نه فقط گوش دادن به آنچه گفته می‌شود. بنابراین برای این‌که مطمئن شویم به قلب پیام یک نفر می‌رسیم، باید از حرف‌های او فراتر برویم. به همین دلیل فقط آنچه می‌گوییم مهم نیست، بلکه نحوه بیان آنها نیز مهم است. نسبت به نشانه‌های خود آگاه‌تر شوید این‌که در مقابل گفته‌های طرف مقابل چه واکنش‌های زبانی یا حرکتی انجام می‌دهید. ما باید فردی را که صحبت می‌کند تشویق کنیم تا احساس کند شنیده می‌شود. این شامل آگاهی بیشتر از سیگنال‌هایی است که می‌دهیم و در عین حال توجه دقیق به سیگنال‌های طرف مقابل و زبان بدن او را نیز شامل می‌شود. نشانه‌های غیرکلامی تایید‌کننده زیادی وجود دارند که نشان‌دهنده علاقه‌مندی و گوش دادن فعال هستند که با یادگیری آنها می‌توان سطح ارتباطات خود را ارتقا داد.

از نشخوارهای ذهنی خارج شوید
در گفت‌وگو حضور کامل داشته باشید. وقتی در حین صحبت دیگران به کاری دیگر مشغول می‌شوید یا به اطراف‌تان بی‌هدف نگاه می‌کنید بسیار بی‌ثبات به نظر می‌رسید. این باعث می‌شود طرف مقابل احساس کند اصلا به آنچه می‌گوید، علاقه‌ای ندارید. مواردی چون چک کردن تلفن همراه و سایر موارد مشابه به‌شدت به کیفیت مکالمه شما آسیب می‌رساند. این رفتارها حواس فردی که در حال صحبت است را هم پرت و تمرکزش را از بین می‌برد. به همین دلیل اختصاص زمان و توجه به دیگران برای روابط مهم هستند. نکته مهم بعدی ساکت کردن نشخوارهای ذهنی است. چند بار وقتی کسی با شما صحبت می‌کرده، متوجه شده‌اید که به پاسخ‌های خود فکر می‌کنید؟ این یکی از نشانه‌های اصلی مهارت‌های ضعیف گوش دادن است.

قضاوت نکنید
ما می‌توانیم واکنش‌های درونی تقریبا فوری نسبت به آنچه کسی به ما می‌گوید داشته باشیم و این کاملا طبیعی است اما سعی کنید تا حد امکان نسبت به آنچه که کسی به شما می‌گوید بی‌طرف باشید. به جای قضاوت کردن، سعی کنید همدلی کنید. از هر گفته یا زبان بدنی که ممکن است باعث شود طرف مقابل احساس ناامنی کند، خودداری کنید. آسیب‌پذیر بودن و همزمان باز نگه داشتن خطوط ارتباطی، زمانی که نگران نحوه نگرش طرف مقابل هستند، برای همه بسیار سخت است. توصیه‌های ناخواسته را کنار بگذارید. درست است که این تلاشی در جهت مفید بودن است و از مراقبت و نگرانی شما ناشی می‌شود اما می‌تواند آزاردهنده باشد. بهتر است پیش از دادن نظرات یا توصیه‌های خود بپرسید که طرف مقابل به دنبال چه چیزی است. اغلب افراد فقط می‌خواهند کسی صدای آنها را بشنود.