رنج زیتون

سال گذشته ۱۱هزار و ۲۰۰ تن روغن زیتون در کشور تولید و مابقی از طریق واردات تامین شد. برآورد‌ها حاکی است که امسال تولید روغن زیتون به حدود ۵۰۰۰تن برسد. باوجود اختصاص یارانه به واردات سایر روغن‌ها اما ارزی به واردات روغن زیتون اختصاص داده نمی‌شود در حالی‌که این محصول کالای سلامت محور است. فعالان این عرصه معتقدند در این شرایط دولت باید ارز دولتی به واردات ماشین آلات فرآوری زیتون اختصاص دهد، چراکه مشابه داخلی در کشور وجود ندارد. در غیر این صورت تولید بالای زیتون در ایران نمی‌تواند امتیاز مثبتی برای آن باشد.

براساس مطالعات انجام شده هم‌اکنون در ۲۶ استان کشور زیتون کشت می‌شود و طبق گزارش سازمان فائو در سال زراعی ۲۰۲۱ ایران با تولید ۱۰۸هزار تن میوه زیتون، هجدهمین کشور تولیدکننده این محصول در دنیا بوده است. ۴۰درصد زیتون کشور در شهر طارم زنجان تولید می‌شود و سپس استان‌های گیلان، سمنان، قزوین، فارس و گلستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بخش عمده‌ای از زیتون تولیدی کشور به‌صورت کنسرو زیتون مورد استفاده قرار می‌گیرد و مقدار زیادی هم در تهیه روغن زیتون استفاده می‌شود. در حالی که سرانه مصرف روغن در کشور بین ۱۵تا ۱۷کیلوگرم است اما سرانه مصرف روغن زیتون حدود ۱۳۰تا۱۸۰ گرم است. در حالی که سرانه مصرف روغن زیتون در کشورهای اروپایی ۴۵۰گرم است.

استقبال از تولید، حمایت می‌خواهد

خام فروشی محصولات در حوزه‌های مختلف یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصاد ایران است که سال‌هاست گریبان آن را در حوزه‌های مختلف گرفته است. تغییر نگاه از خام فروشی به فرآوری به اشکال مختلف و ایجاد ارزش افزوده برای انواع محصولات کشاورزی می‌تواند نقش مهمی در رهایی از وابستگی داشته باشد. با این‌که زیتون‌کاران با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند اما هم استقبال از تولید این محصول بالاست و هم با در نظر گرفتن موارد و نکات کاشت و داشت، زیتون با کیفیت و کمیتی برداشت می‌شود. استقبال از تولید زیتون در استان‌های مختلف کشور خوب است اما اگر حمایت‌ها به نحو احسن انجام نشود، همین مسیر هم می‌تواند به دست‌اندازهای زیادی برسد.

ناگفته نماند یکی از دلایل این‌که باغداران زیتون در ایران قادر به رقابت با کشور‌های اروپایی تولید کننده این محصول نیستند، هزینه‌های بالای تولید و قیمت تمام‌شده آن است که با جوان‌سازی باغات می‌توان بخشی از این مشکل را مرتفع کرد. کاری که در قزوین در دستور کار قرار گرفته و مدیر باغبانی سازمان جهادکشاورزی این استان با بیان این‌که از سال گذشته تاکنون در راستای جوان‌سازی باغات حدود ۱۵۰هکتار باغ مدرن زیتون ایجاد شده، به جام‌جم می‌گوید: «این باغات متراکم و از ارقام جدید بوده و قابلیت برداشت مکانیزه محصول را دارند و به آبیاری نوین مجهز هستند.»

به گفته محمد پیله فروش در باغات متراکم و مدرن زیتون در هر هکتار ۸۰۰ تا ۱۶۰۰ اصله نهال کشت می‌شود که نسبت به باغ‌های معمولی افزایش چشمگیری دارد. به همین دلیل در برنامه داریم طی دو سال آینده تا ۵۰۰ هکتار به سطح باغات مدرن زیتون در قزوین بیفزاییم.

این مسئول حوزه باغبانی با بیان این‌که در برنامه جوان‌سازی باغات زیتون از طریق اصلاح باغات و کم شدن ارتفاع درختان عملیات برداشت محصول تسهیل شده و هزینه‌های برداشت نیز تا حد چشمگیری کاهش می‌یابد، ادامه می‌دهد:​ «این مسأله به کاهش قیمت تمام شده برای تولید زیتون منجر شده و به سود باغداران است. اخیرا نیز برای نخستین مرتبه کمباین تمام مکانیزه برداشت زیتون از سوی بخش خصوصی از یکی از کشور‌های اروپایی خریداری شده و در آینده نزدیک وارد کشور می‌شود و در باغات زیتون قزوین مورد استفاده قرار خواهد گرفت.»

افزایش تولید ۳برابری در گیلان

گیلان که در رتبه دوم تولید زیتون کشور قرار دارد، بیش از ۹۰۰۰هکتار باغ زیتون در دل خودش جای داده که ۲۲هزار باغدار در این بخش فعالیت می‌کنند. امسال با وجود کاهش نزولات جوی و محدودیت‌های آبی تولید زیتون در گیلان بیش از سه برابر شده است. یعنی ۳۵هزار تن محصول از باغات زیتون استان برداشت می‌شود که این رقم در سال گذشته ۱۱هزار تن بود. وقتی علت برداشت بالای زیتون در گیلان مورد بررسی قرار گرفت، معلوم شد یکی از دلایل، کنترل آقات بوده است؛ موضوعی که رئیس جهاد کشاورزی گیلان آن را مد نظر قرار داده و با بیان این‌که سال گذشته مشکل آفت زیتون داشتیم و این آفت مهار شده، می‌گوید: «به این ترتیب افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصول زیتون رقم خورد و به‌علاوه روغن زیتون استحصالی نیز از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است.»

صالح‌محمدی با اشاره به این‌که رودبار، یکی از قدیمی‌ترین مناطق زیتون‌کاری است و بدون شک زیتون تولیدی گیلان با کیفیت‌ترین زیتون کشور است، تأکید می‌کند: «به‌دلیل اهمیت مصرف روغن زیتون برای سلامت مردم یکی از برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی استان، توسعه و ترویج ارقام روغنی زیتون است تا با افزایش تولید روغن زیتون میزان دسترسی خانواده‌ها را به این محصول سالم بیش از پیش فراهم کنیم.»
امسال نیز در ادامه سیاست‌های حمایتی دولت از محصولات کشاورزی، خرید زیتون هم در دستور کار قرارگرفته و تا ۱۵دی‌ ادامه دارد.

مدیر تعاون روستایی گیلان با بیان این‌که به‌‌دنبال افزایش سه‌برابری تولید زیتون هستیم و حمایت از تولید و تقویت بازار این محصول از دوم آذرماه آغاز شده، می‌گوید: «قیمت هر کیلو زیتون خریداری شده به‌صورت حمایتی بنا بر میزان روغن موجود در دانه‌ها از کیلویی ۱۶هزار و ۱۰۰تومان تا ۲۵هزار تومان است.»
عباس جعفرپور با اشاره به این‌که اگر محصول زیتون در یک زمان مشخص به مصرف تازه‌خوری نرسد به زیتون روغنی تبدیل می‌شود و امسال با توجه به این‌که ۵۰درصد تولید زیتون استان به دلایل مختلف از جمله توان پایین مردم برای خرید زیتون تازه به زیتون روغنی تبدیل شده، ادامه می‌دهد: «کارخانجات، نقدینگی لازم را برای خرید زیتون ندارند و خرید حمایتی سبب کاهش نگرانی باغداران شده است.»

گیلان یک مرکز تعاون روستایی دارد که در منجیل مستقر است و اقدام به خرید حمایتی زیتون می‌کند. این مرکز تاکنون ۱۲تن زیتون خریداری کرده که مدیر تعاون روستایی گیلان می‌گوید:​«آمادگی برای افزایش مراکز خرید وجود دارد و تعاون روستایی محدودیتی برای خرید ندارد.»

روزنامه جام جم