۷سال طلایی برای آموزش سبک‌زندگی درست

در بازه سنی هفت ساله اول، بیشترین آموزش را فرزندان از رفتار و عملکرد والدین خود دریافت می‌کنند. براین اساس آنها باید رفتار خود را اصلاح کنند تا بتوانند الگوی مناسبی برای فرزندان باشند. بازی نیز یکی از ابزار آموزش سبک زندگی به کودکان است که می‌تواند علاوه بر این‌که نقش تخلیه انرژی اضافی و تفریح و سرگرمی را برای کودک داشته باشد به زندگی کودک معنا دهد، بستری برای آموزش آداب زندگی به کودک و رشد وی باشد و شخصیت او را غنا ببخشد.

نقش «بازی» در شکل‌گیری شخصیت کودک

مجتبی همتی‌فرد، رئیس سازمان تعلیم و تربیت آموزش و پرورش معتقد است: «دوره زیر هفت سال بسیار اهمیت دارد و شکل‌گیری شخصیت افراد در بزرگسالی به مقدار قابل‌توجهی به آموزه‌های این دوره مربوط است.»

او می‌گوید: «وقتی از کودک صحبت می‌شود همه آموزش‌ها را در‌برمی‌گیرد اما این نکته را باید به یاد داشته باشیم که کودک قرار است زندگی کند و در واقع هر چیزی که عنصر زندگی به شمار بیاید برای بچه بازی به حساب می‌آید. مثلا حتی اگر در کار خانه هم به مادرش کمک کند، برایش نقش بازی دارد حتی در خاله بازی هم کودک زندگی را تجربه و تمرین می‌کند و باید این نکته را یادآور شویم که ما در تعریف به تمرین زندگی ، سبک زندگی می‌گوییم.»

اهمیت بازی و زندگی برای کودک

به اعتقاد این کارشناس حوزه کودک این که نوع زندگی و سبک آن در بچه چطور تعریف شود، اهمیت دارد. به این معنا که مثلا در یک بازی هدیه دادن برای بچه اهمیت دارد در یک بازی دیگر رقابت کردن. گاهی همین مفهوم‌ها در بازی برای کودک ارزش و ضدارزش می‌شود. این‌که در بازی بچه به‌دنبال تجمل یا ساده‌پسندی است در ایجاد سبک زندگی برای کودک اهمیت پیدا می‌کند. به همین دلیل وقتی در  مورد سبک زندگی در بزرگسالی صحبت می‌کنیم باید این را بدانیم که هسته‌های اولیه آن در دوران کودکی در فرد شکل گرفته که عمده این شخصیت‌سازی با بازی و اسباب‌بازی است.

همتی‌فر تاکید می‌کند: «‌مصرف فرهنگی که کودک انجام می‌دهد و آن عناصری که در آن رشد می‌کند همان عناصری می‌شود که زندگی آینده و سبک زندگی‌اش را می‌سازد. هرجا که بتوانیم آن را غنی‌تر و متناسب‌تر کنیم، توانسته‌ایم سبک زندگی درستی را به کودک آموزش دهیم و این با زندگی مطلوب ما همخوانی دارد. در واقع ما توانسته‌ایم با بازی خود‌به‌خوداین عناصر را وارد زندگی کودک کنیم اما برعکس اگر عناصری را بکاریم که در ادامه یک تعارض و تسامحی دارد  سبک زندگی درستی به کودکان آموزش نداده‌ایم و با مشکل روبه‌رو می‌شویم.»

اهمیت «خانواده» در ایجاد سبک زندگی کودک

رئیس سازمان تعلیم و تربیت با تاکید بر این‌که برای آموزش سبک زندگی در کودکان نیازمند آموزش بزرگسالان هم هستیم، ادامه می‌دهد: «بچه‌ها بر‌اساس آنچه که اساسنامه ملی کودک مطرح کرده و تجربیات عمومی هم نشان می‌دهد از بدو تولد تا زمانی که وارد کودکستان شوند، محیط خانه و خانواده را تجربه کرده و آنجا والدین هستند که نقش مربی را ایفا می‌کنند. در این مقطع شخصیت‌سازی به‌عهده پدر‌و‌مادر است. روابط بین پدرو‌مادر و روابط بین پدر‌و‌مادر با اطرافیان، فامیل و دوستان برای کودک به یک کلاس درس تبدیل می‌شود. او همه این روابط را به مثابه یک بازی می‌بیند در این میان حتی ابزار‌ها و عناصر داخل خانه نیز نقش آموزش برای کودکان را دارند. حتی قابلمه، استکان و سینی نیز برای کودک نقش اسباب‌بازی دارد و کودک در یک زندگی جدی نقش همه عناصر را  بازی می‌پندارد.»

او معتقد است: «حضور کتاب در خانه و کتابخوان‌بودن پدر‌و‌مادر هم در این میان اهمیت دارد‌. این‌که بچه در خانواده کتاب را در دست پدرو‌مادر ببیند در شکل‌گیری شخصیت کتابخوان‌شدن او در بزرگسالی نقش به‌سزایی دارد و هر فاکتوری که خانواده به آن انس و تاکید داشته باشد بر شخصیت ‌سازی  کودک در بزرگسالی تاثیر‌گذار است.‌»

ورود کودک به کودکستان، ورود به دنیای جدید

وقتی کودک وارد کودکستان می‌شود ارتباط با جامعه و گروه همسالان پیدا می‌کند این‌بار کودک به شکل شدید‌تر و انتخاب‌شده‌تر وارد آموزش سبک زندگی می‌شود.

همتی‌فر با اشاره به این‌که نباید فاصله میان آنچه که کودک در خانواده می‌آموزد با آنچه که در کودکستان یاد می‌گیرد زیاد باشد، تاکید می‌کند: «حالت ایده‌آل این است که آن سبک زندگی و تربیت و رشدی که در خانه و خانواده وجود دارد و به کودک آموزش داده می‌شود با آنچه که در کودکستان به کودک آموزش داده می‌شود، همراستا و همسو باشد تا خانواده دچار تعارض و کودک دچار دوگانگی نشود اما ممکن است به دلیل فقر فرهنگی‌، فقر تربیتی یا فقر اقتصادی، خانواده مانع از  غنی شدن زیست‌بوم کودک شده باشد. اینجا وظیفه نهاد تربیتی مانند کودکستان است که کمک کند این سبک زندگی به کودک آموزش داده شود و اگر کمی و کاستی و ضعفی وجود دارد، کمک کند تا اصلاح شود.»

کودکان امانت‌های خداوند در دست پدر‌و‌مادر‌ها هستند باید به این هم توجه داشت که باید کودک در خانواده احساس امنیت کند تا خودش در بزرگسالی بتواند تکیه‌گاه خانواده خودش باشد. تمام اعمال و رفتار ما از همان کودکی به‌طور زنجیر‌وار به هم مرتبط است و نمی‌توان به این دوران بی‌توجه بود.