مردودی آنتی‌بیوتیک‌هندی

در کنار این اتفاقا گرچه بخشی از کمبود‌های دارویی از حالت هشدار خارج شده اما تمرکز برای جبران کمبود اقلامی مثل سرم و آنتی‌بیوتیک انگار موجب غفلت از دارو‌های دیگری شده که در فهرست زرد دارویی قرار داشته و در شرف کمبود بوده‌اند همین مسأله هم فهرست دارو‌هایی را که در خطر کمبود قرار دارند را چاق کرده و به انسولین بیماران دیابتی و داروی بیهوشی و بسیاری از اقلام دارویی دیگر هم رسیده است. خلاصه این‌که انگار موضوع ریشه‌ای‌تر از این حرف‌هاست و جدای از تصمیمات مدیریتی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، سایر دستگاه‌ها هم باید جدی‌تر به میدان بیایند. در غیر این صورت زخم کمبود‌های دارویی روز‌به‌روز عمیق‌تر خواهد شد و طیف گسترده‌تری از دارو‌ها را در بر خواهد گرفت.

چند هفته پیش بود که وزارت بهداشت با همکاری هلال‌احمر برای مدیریت بازار دارویی کشور اقدام به واردات ۵۰تن آنتی‌بیوتیک کرد؛ اقدامی که گرچه پس از سال‌ها خودکفایی در صنعت دارویی کشور برای تولید ۹۷‌درصد این نیاز اقدامی نامطلوب به‌شمار می‌آمد، اما شاید تنها راهکار باقیمانده برای به تعادل رساندن بازار دارویی کشور بود. روز گذشته با دستور محمد پیکانپور، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، بنا شد که سوسپانسیون خوراکی کوآموکسی‌کلاو وارداتی از هندوستان از داروخانه‌ها جمع‌آوری شود. ماجرایی که نگرانی‌ها را درباره کمبود آنتی‌بیوتیک‌ها در بحبوحه شیوع آنفلوآنزا و پیش‌بینی موج تازه کرونا در آخرین ماه پاییز، تشدید می‌کند.

مهر رد ایران به کوآموکسی‌کلاو هندی

«وقتی به‌دلیل کمبود‌ها ناچار به واردات فوریتی می‌شویم، وزارت بهداشت برای آن‌که خیالش بابت کیفیت دارو راحت باشد، همزمان دارو را تحت آزمایش کنترل کیفی قرار می‌دهد و اگر مشکلی کیفی داشته باشد، آن را سریع از بازار جمع می‌کند.» این نکته‌ای است که مجتبی بور‌بور، نایب‌رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو در پاسخ به سؤال جام‌جم درباره چرایی ریکال سوسپانسیون خوراکی کوآموکسی‌کلاو هندی می‌گوید.

به گفته وی از بین چند نوع آنتی‌بیوتیکی که چندی پیش برای جبران کمبود‌ها از هند وارد شد، این یک قلم دارو مشکل کیفی داشت که سریع برای جمع‌آوری آن اقدام شده‌است.

بور‌بور در عین حال در پاسخ به این سؤال که ریکال این دارو چه تاثیری روی بازار دارویی بحران‌زده این روز‌ها می‌گذارد، می‌گوید: «به هر حال ما روی دارو حساب کرده بودیم، اما از آنجا که همزمان تولیدکننده‌های داخلی این دارو را تولید می‌کنند، ما با تاخیر در تامین دارو مواجه می‌شویم البته در حال حاضر کوآموکسی‌کلاو تولید داخلی در بازار هست.»

ماحصل اقدام‌های فوریتی

اما آیا نمی‌شد قبل از توزیع دارو برای کنترل کیفی آن اقدام شود؟ بوربور در پاسخ به این سؤال جام‌جم این‌گونه توضیح می‌دهد: «قوانین دنیا هم این‌گونه است که وقتی کشوری با کمبود دارو مواجه می‌شود با بررسی مدارک دارو را از کشوری وارد می‌کند که خودش هم از همان دارو استفاده می‌کند. همزمان با واردات دارو آزمایش‌های کنترل کیفی هم روی آن انجام می‌شود و اصطلاحا مدیریت ریسک می‌شود.» از نگاه وی اگر بنا باشد پیش از واردات یا توزیع آزمایش‌های کنترل کیفیت هم انجام شود، امکان عملکرد سریع برای مدیریت بازار را می‌گیرد. از سوی دیگر خیلی کم چنین اتفاقی پیش می‌آید.

تمرکز روی آنتی‌بیوتیک‌ها و غفلت از سایر اقلام

کمبود‌های آنتی‌بیوتیک‌ها و دارو‌های کودکان گرچه کمتر شده، اما هنوز هم کم و بیش ادامه دارد. از سوی دیگر به فهرست تازه‌ای از کمبود‌ها هم رسیده‌ایم و دارو‌هایی همچون انسولین، پروتوفول داروی بیهوشی بیمارستانی وضع خوبی ندارد. میدازولان و بسیاری از اقلام دارویی دیگر جزو فهرست کمبودهاست.

رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو هم به حل معضل کمبود‌های دارویی خوشبین است، اما در عین حال نگران ورود دارو‌های موجود در فهرست زرد دارویی به فهرست قرمز است. فهرست زردی که باید پایش شده و برایش برنامه‌ریزی شود تا مبادا فهرست قرمز کمبود‌های دارویی را چاق‌تر کند.

بور‌بور با اشاره به تغییر رفتار‌ها و ایجاد التهاب در پی کمبود‌های دارویی، معتقد است که عوامل متعددی موجب کمبود‌های دارویی می‌شود و مدیریت این کمبود‌ها زمان می‌برد. از سوی دیگر تمرکز روی رفع کمبود یک دارو ممکن است شما را از توجه به سایر اقلام دارویی که در شرف کمبود هستند، منحرف کند.

وی نقش ناهماهنگی بین دستگاه‌ها را در این کمبود‌ها پررنگ‌تر می‌بیند. به گفته بور‌بور، نهاد‌های نظارتی و اجرایی ما در دولت با هم هماهنگ نبوده‌اند. سیستم بانک، بیمه، گمرک و قیمت‌گذاری وزارت بهداشت هم این‌ها در کنار هم به‌درستی رفتار نکردند و هماهنگ نبودند.

نگرانی از فهرست زرد

بور‌بور با ابراز نگرانی نسبت به فهرست زرد دارویی و دارو‌هایی که در مرز قرار گرفتن در فهرست قرمز کمبود هستند، تاکید می‌کند: «من نگرانی‌ام بابت فهرست زرد دارویی است.»‌
بوربور که سابقه مدیریت در ساختاردارویی وزارت بهداشت را در کارنامه دارد، می‌گوید که در حال حاضر برای اصلاح فهرست زرد دارویی و دارو‌های در شرف کمبود فرصت داریم و می‌شود جلوی کمبود آن‌ها را گرفت، اما اگر کمی تعلل کنیم به مشکل بر خواهیم خورد.

این فعال صنعت داروسازی که سابقه معاونت دارویی وزارت بهداشت را هم در کارنامه دارد، وقتی می‌خواهد برای مدیریت بازار و صنعت دارویی کشور راهکار بدهد، یادآور می‌شود: «به نظر من واقعی‌سازی قیمت باید انجام‌شود.»

از نگاه وی دسترسی دارو به نفع مریض است و باید اولویت اول باشد. بعد از دسترسی باید مسأله پوشش هزینه را مد‌نظر قرار دهیم. بور‌بور می‌افزاید: «در حال حاضر باید مشکل دسترسی را حل کنیم و بعد از آن، ذخیره استراتژیک خودمان را بالا ببریم برای این مسأله هم چند دلیل وجود دارد. اول این‌که کمبود‌های دارویی جامعه و مردم را ملتهب می‌کند. از سوی دیگر ما در تحریم‌های ناجوانمردانه هستیم که هر چقدر بتوانیم تاب‌آوری‌مان را بهتر کنیم و موجودی‌مان را بالا ببریم، برای‌مان بهتر است. در نهایت این‌که در جهان کمبود‌ها در حال رخ دادن است. حامل‌های انرژی در تمام دنیا گران شده، پس ما هم باید فکری بکنیم. ارزش دارویی ما در کل بودجه عدد بزرگی نیست، اگر بخواهیم ذخیره دارویی‌مان را در بودجه کل کشور افزایش دهیم، امکان‌پذیر است.»

روزنامه جام جم